هشدار یک عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام نسبت به کاهش سهم آموزش از تولید ناخالص داخلی

داود دانش‌جعفری روز دوشنبه در نشست عدالت آموزشی درباره اقتصاد آموزش و پرورش اظهار کرد: در اولین نکته باید دید چند درصد تولید ناخالص داخلی صرف آموزش ابتدایی و متوسطه در ایران می‌شود؟ این پول از کجا می‌آید؟ آیا مردم می‌دهند یا دولت‌ها؟ باید دید تقسیم کار میان دولت و بخش خصوصی یا همان مشارکت عمومی-خصوصی در حوزه آموزش بخصوص دوره ابتدایی در ایران و دنیا چگونه است. نکته دیگر در ارتباط با هزینه‌های اداری بخش آموزش است.

وی با بیان اینکه سهم آموزش از تولید ناخالص داخلی در کشور‌های مختلف متفاوت است، افزود: در کشور‌های ثروتمند بخش مهمی از تولید ناخالص داخلی صرف آموزش می‌شود و در کشور‌های حوزه عضو OECD (سازمان توسعه و همکاری اقتصادی شامل آمریکا، آلمان، فرانسه، ژاپن، انگلیس، کره‌جنوبی، استرالیا و ترکیه) ۴.۸ درصد از این شاخص به آموزش داده می‌شود.

دانش‌جعفری درباره آموزش عالی بیان کرد: بیشترین میزان تخصیص منابع در کشور‌ها به آموزش عالی، اختصاص ۲.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی کشورشان به آموزش عالی است جمع این دو بخش، هزینه‌های آموزشی کشور‌ها خواهد بود.

وی در خصوص نحوه تأمین منابع آموزش در دنیا بیان کرد: منابع آموزش در بخش ابتدایی ۸۵ تا ۹۰ درصد را در دنیا دولت‌ها پرداخت می‌کنند و حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از منابع خصوصی تأمین می‌شود؛ در ایران هم تقریبا از همین الگو پیروی می‌شود در کشورمان سهم مدارس غیرانتفاعی از آموزش ۱۰ تا ۱۵ درصد است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در زمینه روش مشارکت بخش خصوصی در سطح آموزش ابتدایی گفت: آیا آموزش رایگان در ایران منوط به این است که باید پول آموزش را دولت بدهد؟ آیا آموزش و پرورش باید دولتی باشد؟ یا اینکه آموزش رایگان به این معناست که پول آموزش را دولت می‌دهد ولی ممکن است مجری بخش خصوصی باشد؟

دانش جعفری تاکید کرد: در بسیاری از کشور‌ها حتی آمریکا اکنون روال بر این است که پول آموزش ابتدایی را دولت بدهد، اما سیستمی دارند که وزارت آموزش و پرورش به مدارس کوپن (بسته انواع کمک‌های یارانه‌ای) می‌دهد تا دانش‌آموزان را ثبت‌نام کنند. در شیلی هم نظام کوپنی در حال اجراست؛ در آمریکا عمده مدارس ابتدایی دولتی هستند؛ در فرانسه هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی وابسته به دولت فعالند؛ در هلند هم مدارس دولتی دارند هم سیستم کوپن اجرا می‌شود؛ در سوئد کلا بخش خصوصی مدرسه را می‌گرداند ولی پولش را دولت می‌دهد؛ در آلمان عمده مدارس ابتدایی دولتی است، اما بخش خصوصی که یارانه‌بگیر است هم وجود دارد؛ در ایرلند نیز مدارس دولتی داریم ولی مدارس تحت نظر مراکز مذهبی از دولت یارانه می‌گیرند در ایران نیز مدارس دولتی، خصوصی و نیمه‌خصوصی داریم که یارانه می‌گیرند مثلا زمین رایگان می‌گیرند و با هزینه‌های شخصی مدرسه را می‌سازند.

هزینه نظام اداری در بخش آموزش بالاست

وزیر اسبق اقتصاد درباره نسبت هزینه‌های اداری در بخش آموزش نیز اظهار داشت: این هزینه‌ها هرچه کمتر باشد به هدف اصلی آموزش و پرورش که کار عملیاتی روی دانش‌آموزان است، بیشتر می‌رسیم. در ایران مجموعه هزینه‌های ستاد بالاست؛ برآورد‌هایی که داشته‌ام نشان می‌دهد اگر هزینه‌های اداری بین ۷ تا ۱۰ درصد کل هزینه‌های آموزش و پرورش باشد، رقم مناسبی است.

وی خاطرنشان کرد: میانگین جهانی سهم آموزش حدود ۴.۳ درصد تولید ناخالص داخلی است در کشور‌های OECD که ثروتمند هستند ۴.۸ درصد از تولیدناخالص داخلی به آموزش ابتدایی و متوسطه اختصاص می‌یابد میانگین سهم آموزش در کشور‌های با درآمد پایین ۳.۵ درصد از تولیدناخالص داخلی است.

دانش جعفری با بیان اینکه ایران جزو کشور‌های با درآمد متوسط به بالاست، اما در سال‌های اخیر سهم آموزش ابتدایی و متوسطه از ۳.۴ درصد به ۳ درصد رسیده است، گفت: ایران با اینکه از نظر درآمدی جزو کشور‌های با درآمد متوسط است، اما الان در ارتباط با اموزش ابتدایی و متوسطه کمتر از دیگر کشور‌ها هزینه می‌کند که به معنی هشدار برای آینده است باید راهی پیدا کنیم تا برای آموزش منابعی ولو از مردم تأمین کنیم دولت هم شاید نتواند با توجه به وضعیت کسری بودجه‌ای که دارد، کمک قابل توجهی کند.