FATF خود را جدا از شورای امنیت سازمان ملل نمی‌داند

رحمان قهرمان‌پور، درباره چرایی ادامه حضور ایران در فهرست سیاه FATF، گفت: نکته‌ای که وجود دارد این است که FATF تا این لحظه درباره وضعیت ایران سکوت کرده بود و همین سکوت باعث ایجاد این تلقی شد که ممکن است ایران بتواند با پذیرش CFT و پیوستن رسمی به آن، از فهرست سیاه خارج شود. در واقع، از میان چهار کنوانسیون اصلی، تنها دو مورد باقی مانده بود و همین باعث امیدواری‌هایی شده بود.

اختلاف اساسی بین ایران و FATF

وی افزود:، اما مسئله اصلی اختلاف، بر سر حق تحفظ است. FATF معتقد است که تحفظ‌هایی که ایران اعلام کرده بیش از حد و غیرقابل‌قبول است. یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف، مربوط به توقیف جمعی اموال است. FATF می‌گوید اگر مشخص شود چند نفر با هم یک گروه جنایی بین‌المللی تشکیل داده‌اند و مثلاً در قاچاق مواد مخدر یا پول‌شویی دخیل بوده‌اند، دادگاه می‌تواند اموال همه آنها را توقیف کند. در حالی که در حقوق کیفری ایران، مسئولیت فردی است؛ یعنی نمی‌توان چند نفر را صرفاً به‌دلیل عضویت در یک سازمان، همزمان مجازات کرد. این یکی از اختلافات اساسی میان ما و FATF است.

این تحلیلگر روابط بین الملل گفت: مورد دیگری نیز که بر سر آن اختلاف نظر وجود دارد؛ درباره این است که چه گروه‌هایی تروریستی محسوب می‌شوند. ما از ابتدا گفته‌ایم که همه گروه‌هایی که اقدامات تروریستی انجام می‌دهند باید مشمول مقررات باشند، اما در تعریف مصادیق، اختلاف نظر داریم. در واقع، تعدد تحفظ‌های ایران یکی از اصلی‌ترین عواملی بوده که باعث شده هنوز از فهرست سیاه خارج نشویم. برای حل این مسئله، باید در قالب گفت‌و‌گو و تعامل فنی با FATF جلو برویم. یعنی هم آنها توضیحات ایران را بشنوند، هم ما نسبت به ملاحظات حقوقی آنها شفاف‌تر عمل کنیم.

FATF خود را جدا از شورای امنیت سازمان ملل نمی‌داند

قهرمانپور ادامه داد: این مسئله بسیار مهم است که FATF اعلام کرده که تحریم‌های سازمان ملل برگشته‌اند و خود را موظف به اجرای آنها می‌داند. این یعنی FATF برخلاف تفسیر روسیه و چین که معتقدند تحریم‌ها بازنگشته‌اند، نظر دیگری دارد. بنابراین، FATF خود را جدا از شورای امنیت سازمان ملل نمی‌داند و این یکی از عواملی است که باعث شد ایران همچنان در فهرست سیاه باقی بماند. در واقع، FATF بر این باور است که، چون تحریم‌ها بازگشته‌اند، همکاری با ایران باید در این چارچوب محدود باشد.

تصمیم ایران این است که با FATF همکاری کند

وی در بخش دیگر این گفت‌و‌گو درباره فضاسازی تندرو‌ها و مخالفان دولت علیه FATF و فشار به دولت پزشکیان گفت: این تصمیم، تصمیم یک جناح خاص نیست بلکه تصمیم حاکمیت است. این مسیر ادامه خواهد داشت، کمااینکه در گزارش FATF هم آمده که ایران از سال ۲۰۱۶ با این نهاد همکاری می‌کند. به نظر من این جنجال‌ها بیشتر دعوا‌های سیاسی معمولی است و تأثیر چندانی در روند همکاری ایران نخواهد داشت. تصمیم ایران این است که با FATF همکاری کند، منتها همان‌طور که گفتم، موانعی وجود دارد که باید در تعاملات بعدی بررسی و حل شود. یکی از این موانع، همان مسئله حق تحفظ است که باید ببینیم آیا FATF حاضر است آن را بپذیرد یا خیر.

وی درباره مسیر‌های حل اختلاف بین ایران و گروه ویژه اقدام مالی گفت: رویه کاری مبتنی بر گفت‌وگوی فنی با کشور‌ها است. این نهاد خودش کنوانسیون مجزا ندارد، بلکه به چهار کنوانسیون بین‌المللی استناد می‌کند؛ از جمله کنوانسیون CFT و کنوانسیون پالرمو. در هر یک از این کنوانسیون‌ها تفاسیر حقوقی متعددی وجود دارد، بنابراین این امکان وجود دارد که حقوقدانان بین‌المللی در قالب گفت‌و‌گو با دبیرخانه FATF نظرات خود را ارائه دهند و درباره اختلافات بحث کنند.

این مسائل قابل حل است، گرچه به این معنا نیست که FATF حتماً همه شروط ایران را خواهد پذیرفت، اما در عین حال هم بی‌توجه به ملاحظات ایران نخواهد بود. رفت‌وآمد‌ها و گفت‌و‌گو‌ها باید ادامه پیدا کند تا به‌تدریج مشکلات فنی و حقوقی حل شوند.

مسائل فنی با FATF قابل حل هستند، اما مسائل سیاسی…

قهرمانپور در پیش بینی آینده پرونده ایران در لیست سیاه و احتمال خروج از آن، گفت: به نظر می‌رسد این روند زمان‌بر است. چون ایران در پیوستن به FATF تغییرات ساختاری داشته، بخشی از مسائل ایران فنی هستند و بخشی دیگر سیاسی. مسائل فنی قابل حل‌اند، اما مسائل سیاسی، همانند هر سازمان بین‌المللی دیگر، به روابط ایران با قدرت‌های بزرگ مثل چین، روسیه و آمریکا بستگی دارند.

وی تاکید کرد: نکته مهم این است که هرچه میزان همکاری ایران در حوزه‌های فنی و تکنیکی بیشتر باشد، امکان خروج از فهرست سیاه سریع‌تر فراهم می‌شود. اگر کشور‌ها احساس کنند ایران واقعاً در حال اجرای اصلاحات است، از نظر تکنیکی این امکان وجود دارد. منتها این امر بستگی به میزان همکاری داخلی و پذیرش برخی شروط FATF دارد. نمی‌توان زمان مشخصی تعیین کرد، مثلاً گفت شش ماه دیگر این اتفاق می‌افتد. اما تعامل سیاسی همواره وجود دارد و اگر مسیر گفت‌و‌گو ادامه یابد، می‌توان به حل مسئله امیدوار بود.