«یا» ندارد؛ باید همزمان با اروپا «و» آمریکا گفت‌وگو کنیم

عبدالرضا فرجی راد گفت: «به طور کلی روحیه ترامپ همیشه همینطور است که در ظاهر طاقچه بالا می‌گذارد، اما در پشت صحنه رفتار‌هایی می‌کند که مذاکرات آغاز شود. در رابطه با روسیه نیز همین رفتار‌ها را شاهدیم. ترامپ حدود یک ماه پیش گفت من دیگر با روسیه کاری ندارم و جنگ را به اروپایی‌ها واگذار می‌کنم، اما دیدیم که دوباره با پوتین تماس گرفت. در رابطه با ایران نیز تا جایی که می‌دانم ترامپ از طریق ویتکاف به طور مستمر در تماس است تا مذاکرات انجام شود. حتی به دنبال مذاکرات مستقیم هستند. درست است که اکنون، آمریکا مدعیست سایت‌های هسته‌ای ایران را بمباران کرده و خیالشان از غنی سازی راحت‌تر شده است، اما از طرفی دیگر می‌بینند که دستاویزی به نام «مکانیسم ماشه» وجود دارد که می‌توانند با فعال کردن آن، به ایران فشاری جدید وارد کنند.»

وی افزود: «با این وجود یک گزینه انحرافی هم وجود دارد. اگر مکانیسم ماشه فعال شود و ورق به طور کامل به ضرر ایران برگردد، مسئله دستاورد برای ترامپ چه می‌شود؟ ترامپ به دنبال دستاورد‌هایی در محور‌های مختلف است. از اوکراین و غزه تا ایران؛ بنابراین من معتقد نیستم که ترامپ عمیقا با ادامه مذاکرات مخالف است، چه بسا دوست دارد مذاکرات منتهی به دستاوردی برای ایالات متحده شود.»

اگر مکانیسم ماشه فعال شود، چه می‌شود؟

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان در ادامه گفت: «این حقیقت را نمی‌توان کتمان کرد که مکانیسم ماشه و فعال سازی آن یک ابزار خوب برای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها محسوب می‌شود که با فعال سازی آن به ایران اعمال فشار کنند. اما مسئله این است که با فعال شدن مکانیسم ماشه، ایران از کنترل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز خارج می‌شود. این به معنای احتمال افزایش تنش و درگیری در منطقه است و به معنای چیزی است که اروپایی‌ها همیشه از آن فراری بوده‌اند. اگر ایران از NPT خارج شود، منافع اروپایی‌ها نیز در خطر قرار می‌گیرد. خارج شدن اوضاع از کنترل آژانس برای اروپایی‌ها مطلوب نیست. اما اگر ایران و ایالات متحده به توافق نرسند، هماهنگی اروپا و ایالات متحده در خصوص مکانیسم ماشه بالاتر می‌رود و احتمال فعال سازی نیز افزایش پیدا می‌کند.»

وی افزود: «با توجه به وقت اندکی که برای فعال سازی مکانیسم ماشه وجود دارد، هر گفت‌و‌گو، هر مذاکره و هر دیپلماسی در شرایط فعلی بسیار مهم و حساس است. البته مکانیسم ماشه‌ای که این‌ها راه می‌اندازند، غیرقانونی است. یک برجامی بود که به امضا رسید و قرار بود ایران تحت نظر آژانس، غنی سازی ۳.۶۷ درصدی داشته باشد. ترامپ از برجام خارج شد، اروپایی‌ها هم به تعهدات خود عمل نکردند. ایران نیز برای این که به این رفتار‌ها واکنش نشان دهد، اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی کرد؛ بنابراین اکنون ایران می‌گوید شما نقض قطعنامه ۲۲۳۱ را انجام دادید و ما هم بعد از مدتی که صبوری کردیم، تعهدات خود را نادیده گرفتیم؛ بنابراین اول آنها شروع کردند. اکنون ایران اعلام آمادگی کرده به تعهدات برجامی بازگردد؛ بنابراین چه مفهومی دارد که مکانیسم ماشه فعال شود؟»

چگونه باید مذاکره کرد؟

این کارشناس ارشد سیاست خارجی گفت: «تاکید من بر این است که لازم است طرف ایرانی هر چه سریعتر با اروپایی‌ها وارد مکالمه شود. ایران باید اروپایی‌ها را توجیه کند و مسائل مهم را با چین و روسیه نیز به اشتراک بگذارد تا در شورای امنیت فعال شوند. چین و روسیه نباید مواضع انفعالی اتخاذ کنند. درست است که این دو کشور امکان وتو بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ یا برجام را ندارند، اما می‌توانند در شورای امنیت اعلام نظر کرده و تلاش‌های دیپلماتیک را اجرا کنند. این طرز تفکر که بگوییم یا به سمت آمریکا برویم یا اروپا اشتباه است. باید همزمان با اروپا و آمریکا گفت‌و‌گو کنیم. هیچ نیازی نیست جزئیات مذاکره را در بوق و کرنا کنیم و حتی اگر لازم است باید مذاکرات مستقیم را آغاز کنیم. اروپا و آمریکا روز به روز در حال نزدیک‌تر شدن عقاید و کاهش اختلافات درباره ایران هستند و عقب انداختن مذاکرات به نفع ما نیست.»