در مراسم روز دانشجو نه از دستچین شدن خبری بود و نه از فضای امنیتی

روزنامه اعتماد نوشت: مراسم روز دانشجو صبح روز گذشته در دانشگاه «علوم پزشکی شهید بهشتی» با حضور پرشور طیف‌های گوناگون دانشجویی و استادان برگزار شد. مراسمی که در آن سرمایه‌های حقیقی کشور دغدغه‌های خود را صریح، بی‌پرده و شفاف با رییس‌جمهور درمیان گذاشتند و پزشکیان نیز با همان صراحت لهجه همیشگی به مطالبات دانشجویان اعم از فیلترینگ و خط سفید، چینش کابینه، اقتصاد، مدیریت کلان و... پاسخ داد.

برخلاف دولت‌های گذشته در مراسم روز دانشجو امسال نه از دستچین شدن دانشجویان و جلوگیری از ورود دانشجویان منتقد دولت خبری بود و نه فضای امنیتی بر سالن سایه افکنده بود. دانشجویان با هر مرام و عقیده‌ای در سالن حضور داشتند و به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند. اتفاقا بررسی پرسش‌های مطرح شده و اظهارنظر‌های دانشجویان نشان می‌دهد، بیشترین فرصت و تریبون دراختیار منتقدان دولت قرار گرفت تا دیدگاه‌های خود را مطرح کنند.  از دوران اصلاحات به بعد بود که مراسم روز دانشجو به یکی از مهم‌ترین نماد‌های علمی، فرهنگی و آموزشی دولت‌ها بدل شد. در واقع با اقدامات روز دانشجو بود که می‌شد نسبت دولت‌ها با بحث‌های مرتبط با دانشگاه، آزادی بیان، پویایی دانشگاه‌ها و... را سنجید. دولت‌های اصلاح‌طلب و میانه‌رو از یک‌سو و دولت‌های اصولگرا هر کدام مواجهه‌ای متفاوت با بحث دانشجو، دانشگاه و نقد دانشجویی داشتند. هر اندازه دولت‌های اصلاح‌طلب و میانه‌رو برای برگزاری آزادانه این مراسم و ایجاد یک ارتباط فعال با نهاد دانشگاه و دانشجو تلاش می‌کردند دولت‌های اصولگرا با طرح موضوعاتی، چون دانشجویان ستاره‌دار، عدم تمدید قرارداد استادان منتقد و متفاوت و اعمال کنترل‌های غیرمتعارف درخصوص دانشجویان، شکل متفاوتی از سیاست‌های اعمال درخصوص دانشگاه‌ها را پیاده‌سازی کردند. پزشکیان و دولتش که با کنشگری بسیاری از دانشجویان و جوانان و استادان دانشگاهی گفتمان خود را در سطح جامعه مطرح کرده بودند، اما از همان آغاز تشکیل کابینه تلاش کردند ارتباط تنگاتنگی با دانشجو و دانشگاهیان ایجاد کنند. طرح مسائلی، چون اجماع نخبگانی، شایسته‌سالاری، ایده‌های نوی دانشجویان، بازگشت اساتید اخراجی و پایان پرونده‌های دانشجویان ستاره‌دار ازجمله راهبرد‌های دولت چهاردهم در این دوران تازه بود. دیروز، اما حول و حوش ۲۵: ۸ دقیقه رییس‌جمهور وارد سالن شد و اندکی بعد نوای سرود ملی، سالن را فراگرفت و سپس چند آیه از کلام الهی تلاوت شد تا آیین بزرگداشت روز دانشجو و دانشگاهیان به طور رسمی با حضور رییس دولت وفاق کلید بخورد. پس از سخنرانی محمد اسماعیلی قیداری، رییس دانشگاه شهید بهشتی نوبت به نمایندگان تشکل‌های دانشجویی رسید که هر کدام از آینده‌سازان دغدغه‌مند ایران و چالش‌هایش، دانشگاه و نگرانی‌هایش در حضور رییس‌جمهور، وزیر علوم و تصمیم‌سازان روایت کنند. جانمایه این روایت‌ها حاکی از ایجاد فضایی به اقتضای روحیه دانشجویی بود تا از طریق نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در پشت تریبون یا با صدای بلند و از لابه‌لای جمعیت به نقد ناترازی‌ها، کمبود بودجه پژوهشی کشور و آسیب‌هایش، وفاق، ناترازی‌های مدیریتی، تعارض‌هایی مانند فیلترینگ و خط سفید اشاره شود.

مراسم روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به دو بخش تقسیم شده بود و به طور طبیعی بیشترین سهم به دانشجویان رسید. گروه‌های فرهنگی، انجمن‌های صنفی دانشجویی، نماینده اتحادیه‌های دبیران، اتحادیه‌های تشکل‌های دانشجویی، بسیج دانشجویی، انجمن دانشجویان مستقل، دفتر تحکیم وحدت، جامعه اسلامی، شورا‌های صنفی دانشگاه‌ها، انجمن علمی، نشریات دانشجویی، جنبش عدالت‌خواه دانشجویی، کانون‌های فرهنگی و هنری هر یک دقایقی به بیان دیدگاه و نظرات طیف خود پرداختند. با سخنرانی هر یک از نمایندگان دانشجویی، عده‌ای از حضار که به دیدگاه آن فرد نزدیک‌تر بودند، تشویق می‌کردند و در مواردی می‌ایستادند و حتی شعار‌هایی نیز سر می‌دانند، اما نقطه امیدوارکننده ماجرا این بود که برخلاف نظر عده‌ای که در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند ادبیات هنجارشکنانه را به نسل z نسبت دهند یا چنین ادبیاتی را برای این نسل عادی‌سازی کنند، شعار‌های امروز آن هم در مراسمی که بیشتر شبیه «انفجار گلایه‌ها» بود، هرگز وارد وادی ساختارشکنی و ناهنجاری نشد. برخلاف نظر عده‌ای که در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند ادبیات هنجارشکنانه را به نسل z نسبت دهند یا چنین ادبیاتی را برای این نسل عادی‌سازی کنند، شعار‌های امروز هرگز وارد وادی ساختارشکنی و ناهنجاری نشد. در این مراسم برخی نمایندگان دانشجویی مطالبات خود را در چارچوب مسائل علمی و صنفی صورت‌بندی کردند و از ناامنی شغلی و کمبود منابع مالی برای تحقیقات دانشگاهی گلایه داشتند، اما برخی دیگر تلاش کردند تا از این چارچوب فراتر روند. آنها دغدغه‌های خود را با نگاه‌های مختلف سیاسی بیان کردند تا نماینده «چند صدایی» و «وحدت در عین کثرت» در جامعه دانشجویی و در سپهر کنونی سیاست ایران به ویژه پس از جنگ

۱۲ روزه باشند و نشان دهند تقویت وحدت و انسجام ملی به معنای «تک صدایی» و «مونولوگ» نیست بلکه دیالوگ مردم و مسوولان به ویژه دیالوگ نخبگان و فرهیختگان با کارگزاران، رمز انسجام ملی است.

اما دانشجویان در این گفت‌وگوی بی‌پروا با رییس‌جمهور چه گفتند؟ «محمد امین آیت‌اللهی» پزشک عمومی و دانشجوی رشته انیمیشن دانشگاه سیستان و بلوچستان یکی از سخنران‌هایی بود که نحوه اجرای «ایده وفاق» رییس‌جمهور را زیر ضرب برد. وی در بخشی از سخنانش وفاق را سرمایه‌ای بی‌بدیل دانست و گفت: «به نظر می‌رسد وفاق در دولت به ابزاری برای جلب رضایت همه جریان‌ها تبدیل شده است. اعتماد به مردم و متخصصان رکن اصلی دولت بود، اما مکانیزم این رویه چندان روشن نیست.» این فعال دانشجویی در ادامه از به تاخیر افتادن وعده دولت برای رفع فیلترینگ شکایت کرد که با تشویق ممتد بسیاری از دانشجویان مواجه شد و سپس پرسید: «اگر فیلترینگ خوب است چرا با خط‌های سفید دور زده شده است؟ دیگر چه موارد سفیدی وجود دارد که ما از آن بی‌خبریم؟» نرخ بنزین و تاثیر آن بر معیشت مردم یکی دیگر از نقد‌های وی بود که با استقبال دانشجویان روبه‌رو شد. سپس پویا زارع‌فر، عضو شورای مرکزی عدالت‌خواه دانشجویی دغدغه‌اش درباره حفظ و تقویت «اتحاد مقدس» شکل گرفته پس از جنگ ۱۲روزه را بیان کرد. یکی دیگر از سخنرانان محمدمهدی آب‌پور، نماینده جامعه اسلامی دانشجویان بود که وی نیز ترجیح داد، فرصتی که دراختیار داشت را به نقد هیات دولت اختصاص دهد. به گزارش ایرنا، این فعال دانشجویی، پزشکیان را سپر بلای برخی اعضای هیات دولت معرفی کرد و از رییس‌جمهور پرسید: «چرا برای تغییر این رویه کاری انجام نمی‌دهید؟» وی برخلاف بسیاری از دانشجویان که دغدغه فیلترینگ داشتند در ادامه سوالاتش از رییس‌جمهور پرسید: «آیا مشکل کشور کنسرت و فیلترینگ است؟» و سخنان خود را با یک جمله تهدیدآمیز به پایان برد و گفت: «در صورت عادی‌سازی هنجارشکنی با واکنش امت اسلامی مواجه خواهید شد.» در این هنگام طیفی از دانشجویان که متمایل به تنش‌آفرینی بودند، ایستادند و وی را تشویق کردند. مهدی نصرتی، نماینده دفتر تحکیم وحدت نیز ازجمله افرادی بود که از رویداد هفته دیزاین تهران، ماراتن کیش و وضعیت حجاب در حضور رییس‌جمهور شکایت کرد. اما پس از وی سیدیاسین حسن‌زاده، دبیر انجمن اسلامی تهران پشت تریبون رفت و با بیان اینکه در وضعیتی هستیم که نه می‌میریم و نه زنده می‌مانیم اظهار کرد: «ما درگیر دوگانه‌های فرضی هستیم و کسی نمی‌تواند آن را گردن دشمن فرضی بیندازد. مدیران به جای حل مساله صرفا مدیریت بحران می‌کنند و پدیده سیم‌کارت‌های سفید به جای رفع فیلترینگ نمونه‌ای از آن است. امروز با اندیشه‌های قرون وسطی سعی می‌کنیم جامعه‌ای در قرن ۲۱ را اداره کنیم که باعث شده تا هر راه‌حلی خود به بحران تبدیل شود، اما راه‌حل آن بازگشت به مردم است. چرا دیگر میزان رای ملت نیست!»

ساعت ۱۰:۳۵ دقیقه نوبت به سخنرانی رییس‌جمهور رسید. هنگامی که پزشکیان در حال رفتن به سوی جایگاه بود، چند دانشجو که بیشتر در ردیف‌های جلو نشسته بودند و هرازگاهی تلاش می‌کردند فضا را متشنج کنند «شعار مرگ بر ضد انقلاب» دادند. البته دانشجوی دیگری از همین طیف که کمی دور افتاده بود، فریاد زد: «آقای پزشکیان لطفا مرزبندی خود را با فتنه و فتنه‌گران روشن کنید.» این دسته از حضار حتی در مواردی سخنان نمایندگان دانشجویی هم‌سو با دولت وفاق و جریان سیاسی حامی آن را با «هو کردن» نواختند، البته زمانی که نوبت به رییس‌جمهور رسید در نقد این رویه پاسخ‌هایی داد که در جای خود قابل تأمل است. پزشکیان در بخشی از سخنانش با اشاره به این رفتار تند گاه و بیگاه، اما معدود دانشجویان اظهار داشت: «به جای این رفتار باید به شکلی منطقی نظرمان را بگوییم و یکدیگر را اقناع کنیم، آیا این رفتار «برازنده دانشگاه» است. با فحش دادن به من کاری درست نمی‌شود. به جای این رفتار باید به شکلی منطقی نظرمان را بگوییم و یکدیگر را اقناع کنیم.»، اما اظهارات رییس‌جمهور باز هم با اعتراضاتی از گوشه و کنار جمعیت مواجه شد. یکی از دانشجویان با صدای بلند گفت: «طرح دادیم، اما نمی‌پذیرید!» رییس‌جمهور نیز در پاسخ گفت: «طرحتان را به اساتیدتان بدهید تا به دست ما برسانند و بررسی کنیم. بار‌ها گفته‌ایم اگر کسی نظر کارشناسی دارد این گوی و این میدان، نظرتان را بگویید، تابع نظر کارشناسی هستیم. اختیار می‌دهیم بروید اجرا کنید.»  در بخش دیگری از سخنان رییس‌جمهور باز هم برخی دانشجویان به مساله حجاب اعتراض کردند. پزشکیان نیز در پاسخ گفت: «در زمان کرونا و جنگ اخیر دختر و داماد من فداکاری کردند در کنارم ماندند، اما دخترم در بسیاری از مسائل با من بحث می‌کند و نظر من را قبول ندارد. آیا به این معنی است که من را قبول ندارد. آیا باید کسی را که جور دیگری فکر می‌کند هو کنیم و دشمن بدانیم؟ ما اینجا با هم نشستیم، اما نمی‌توانیم همدیگر را تحمل کنیم. در دوران دانشجویی با دیدگاه‌های مختلفی مواجه بودیم و هر کسی می‌گفت فقط من می‌توانم «ایران را بسازم»، اما یاد گرفته بودیم یکدیگر را هو نکنیم. راه‌حل پذیرفتن تفاوت‌ها و انگ نچسباندن است.» پزشکیان همچنین در واکنش به فریاد یکی از دانشجویان درباره تعارض فیلترینگ و خط سفید گفت: «بدترین کاری که در این کشور با آن روبه‌رو هستیم «فیلترینگ» است و دستور دادم خط کسانی که سفید است را هم سیاه کنند.»  پزشکیان با این وعده مراسم روز دانشجو ۱۴۰۴ را در میان تشویق و شور و هیجان حضار به پایان رساند و خاطره‌ای دیگر از یک روز دانشجو با حضور رییس دولت وفاق و عدالت در دفتر ۱۶ آذر به ثبت رسید.