چاره‌ای فراتر از این نداریم که ذیل NPT با آژانس در ارتباط باشیم

قاسم محبعلی گفت: سیاست خارجی کشور، دچار نوعی پراکندگی است و همین پراکندکی‌ها باعث به وجود آمدن برخی مشکلات ریشه‌ای شده است. ایران تعهدات و تکالیفی دارد. این تعهدات خواه در سطح سازمان ملل و خواه در سطح دیگر سازمان‌ها و البته در بحث NPT وجود دارد. می‌دانیم که یکی از اجزای مهم و جدایی ناپذیر در سازمان ملل، اعلامیه جهانی حقوق بشر است. ما هر سال از این اعلامیه در مجمع عمومی، قطع نامه می‌گیریم. درواقع هر کشوری تکالیف و تعهداتی دارد و بر اساس این تعهدات عمل می‌کند. این که بخشی از تعهدات را نادیده بگیریم عواقبی دارد و بخشی از مشکلات را شاید بتوان ناشی از همین موضوع دانست. البته درست است که ممکن است کشور‌های دیگر نیز این رفتار‌ها را نادیده بگیرند، اما این موضوع را نیز نمی‌توانیم نادیده بگیریم که در دنیای روابط بین الملل، تعدادی قانون و قاعده رسمی بین الملی داریم و تعدادی قواعد بازی هم داریم. قواعد رسمی و قواعد بازی، با یکدیگر متفاوتند و گاهی هر یک از این دو بر دیگری چیرگی پیدا می‌کند و حتی در بسیاری از موارد، قواعد بازی پیشتر و قوی‌تر از قواعد بین الملل عمل می‌کند.

وی افزود: قوانین بین المللی با قواعد بازی متفاوت است و نمی‌توانیم که هیچ یک از این دو را رعایت نکنیم. هندی‌ها عضو NPT نیستند، اما هم بمب دارند و هم با آمریکایی‌ها درباره برنامه هسته‌ای خود توافق کرده‌اند. اسرائیلی‌ها و پاکستانی‌ها هم همین شرایط را دارند. ایران و کره شمالی تحت تحریم‌های شدید قرار دارند و علیه ما که حمله نظامی هم از سوی اسرائیل و آمریکا رخ داد. اگر می‌خواهیم منافع ملی کشور را حفظ کنیم، در عین حال که باید به قوانین بین المللی توجه کنیم، باید به قواعد بازی نیز مسلط باشیم یا این قواعد را رعایت کنیم. این شرایط سختی است که هم با آمریکا و اروپا و اسرائیل و اعراب و امثالهم در حال منازعه باشیم و هم انتظار داشته باشیم که آن‌ها به ما فشار نیاورند یا علیه ما اقدامی را ترتیب ندهند.

این دیپلمات با سابقه ایران در ادامه گفت: بر اساس NPT تعهدات و تکالیفی داریم و هدف NPT  این است: قدرت‌های بزرگ جهان سازمانی را پایه گذاری کرده‌اند که بر اساس آن، کشور‌هایی که می‌خواهند از انرژی هسته‌ای به شکل صلح آمیز استفاده کنند، باید در چارچوب تعیین شده از طریق این سازمان عمل کنند. این مفهوم NPT است: استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای بر اساس دکترینی که دولت آیزنهاور در جریان جنگ جهانی دوم با عنوان «اتم برای صلح»، «ATOM FOR PEACE»، اعلام کرده است. در این معاهده، فقط ۵ قدرت، مجاز هستند سلاح هسته‌ای داشته باشند، تا زمانی که این ۵ کشور احساس نکنند تهدید هسته‌ای متوجهشان نیست فکر استفاده از این سلاح‌ها را نیز نباید داشته باشند. سایر کشور‌های عضو NPT می‌توانند بر اساس فعالیت‌های بشردوستانه و صلح آمیز، از انرژی هسته‌ای استفاده کنند.

محبعلی گفت: اگر ما معتقدیم برنامه هسته‌ای ما صلح آمیز است، طبیعی است که آژانس نسبت به این برنامه در ایران، مثل سایر کشور‌های عضو که نیروگاه‌های هسته‌ای دارند و از برق هسته‌ای استفاده می‌کنند،  حساسیت به خرج داده و رصد انجام دهد. آژانس این حق را برای خود قائل است که مدام برنامه هسته‌ای کشور ما را رصد و بررسی کند تا مطمئن شود برنامه شفاف است و هیچ انحرافی را شامل نمی‌شود؛ بنابراین ما به NPT تعهداتی داریم و باید به تعهدات خود عمل کنیم. عدم انجام تعهدات NPT به این معناست که ما تخلف کرده‌ایم و طرف مقابل می‌تواند به دلایل حقوقی، سیاسی یا هر دلیل دیگری، ما را مجازات کنند. برای خروج از مجازات به این نیاز داریم که آژانس به ما یک سند ارائه کند که ایران یک برنامه هسته‌ای کاملا صلح آمیز دارد. تا کنون چنین سندی از سوی آژانس به ما اعطا نشده است. وقتی با آژانس همکاری نکنیم و اینطور جا بیفتد که ما در حال تخلف هستیم، کشور‌هایی از جمله ایالات متحده و اسرائیل برای خود این حق را قائل می‌شوند که مدعی شوند برنامه هسته‌ای ایران غیرصلح آمیز است و آن‌ها هم حق دارند از امکانات در اختیار خود، از جمله تحریم یا حمله نظامی استفاده کنند؛ بنابراین افرادی که تندرو هستند و صحبت از عدم توافق با آژانس یا خروج از NPT  می‌کنند به واقعیت، توجهی ندارند.

وی تاکید کرد: فراموش نکنیم که خروج از NPT و بی توجهی به تعهدات ایران در قبال آژانس تبعات سنگینی خواهد داشت، به ویژه با توجه به این که علیه ایران اقدام نظامی هم انجام شده است. مفاد توافق با آژانس باید روشن باشد. اما برخی مفاد اصلی که همواره مورد تاکید تروئیکا نیز بوده شامل مذاکره ایران و آمریکا و همکاری ایران و آژانس است؛ بنابراین باز هم به همین اصل برمی گردیم که چاره و اقدامی فراتر از این نداریم که ذیل NPT با آژانس در رابطه باشیم و روند مذاکرات را نیز ادامه دهیم.