اگر آب وارد کنیم، قدردان هر قطره آب خواهیم بود

این روز‌ها که کشور عزیزمان پنجمین سال پیاپی خشکسالی را تجربه می‌کند، عباراتی، چون «بحران آب»، «تنش آبی»، «کم‌آبی»، «بارندگی اندک» و «کاهش حجم مخازن سدها» در صفحات روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و صفحات مجازی فعالان محیط زیست به چشم می‌خورند؛ عباراتی که فقط ترکیب چند واژه‌اند، اما یک دنیا ترس و دلهره به همراه دارند.

آنچه بیش از هر چیز دیگری حائز اهمیت است، عملکرد مردم و حاکمیت برای سپری‌کردن ایام خشکسالی است. مردم که تکلیفشان مشخص است و باید مصرف خانگی را کاهش دهند و کشاورزان نیز از روش‌های نوین برای کشاورزی استفاده کنند، اما تکلیف دولت چیست؟ چند سال گذشته، پروژه‌ای باعنوان «انتقال آب از دریای عمان به سه استان شرقی کشور» مطرح شد که انتقادات بسیاری را درپی داشت.

امروزه بسیاری از فعالان محیط زیست و متخصصان امر بر این عقیده‌اند که ابتدا باید اقتصاد آب‌بر را به حداقل رساند و سپس راهی به‌جز انتقال آب را پیش گرفت؛ چراکه انتقال آب هزینه‌های بسیاری دارد که بخشی از آن اقتصادی بوده و بخشی دیگر آسیبی است که به محیط زیست وارد می‌شود.

درخصوص تبعات و نتایج انتقال آب برای رفع بحران آبی با اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، به گفت‌و‌گو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

کهرم مخالفت خود را با اجرای پروژه انتقال اعلام و اظهار کرد: ابتدا نگاهی به نقشه دریای عمان و به عنوان مثال استان خراسان رضوی بیندازیم. مسیری که این لوله‌ها باید طی کنند، چقدر است؟ سپس با این آب شور می‌خواهیم چه کاری انجام دهیم؟ اگر می‌خواهیم صنعت را توسعه دهیم، لوله‌ها پر از نمک خواهد شد و به‌زودی یعنی حداکثر تا پنج سال دیگر باید لوله‌ها را تعویض کنیم و اگر برای کشاورزی است، باید آب را شیرین کنیم و اگر شیرین کنیم، نمک آب را که از بین نمی‌بریم، با آن نمک می‌خواهیم چه کنیم؟

انتقال آب به درد کشاورزی نمی‌خورد

این کارشناس محیط زیست و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات ادامه داد: چنانچه قصد داریم آب شور را به خراسان رضوی و شمالی بفرستیم، به درد کشاورزی نمی‌خورد و باید شیرین کنیم؛ کجا می‌خواهیم شیرین کنیم؟ اگر در دریای عمان و خلیج‌فارس بخواهیم شیرین کنیم، باید گفت نمک برای دریا به‌مثابه قند است برای خون انسان!

وی افزود: یعنی وقتی نمک را از آب گرفتیم و وارد دریا کردیم، شوری موجب می‌شود که زندگی ماهی‌ها، دوکفه‌ای‌ها و تمام موجوداتی که در دریای عمان و خلیج‌فارس هستند، از بین برود؛ وقتی آب را شیرین می‌کنیم، نمکش را که از بین نمی‌بریم!

کهرم با بیان اینکه انتقال آب دردی را درمان نمی‌کند و هزینه هنگفتی دارد، تأکید کرد: قیمت خیار، گندم، کاهو و... که می‌خواهیم بکاریم، با این آبی که با هزینه‌های بسیار انتقال یافته است، چقدر می‌شود؟ نمی‌توانیم با این هزینه کشاورزی کنیم و کالای ارزان و دردسترس تولید کنیم. اگر هم می‌خواهیم نمک در دریا بریزیم که‌ای‌وای بر خلیج‌فارس!

وی افزود: البته کشور‌های جنوب خلیج‌فارس این کار را انجام می‌دهند؛ اما منطقی نیست. آنها در جزایری که می‌سازند، از خاک ایران می‌برند و در دریا می‌ریزند، جریان آب را متوقف می‌کنند و جزیره نخلی می‌سازند. نتیجه این کار‌ها ده سال دیگر مشخص می‌شود که باعث اضمحلال محیط زیست خواهد شد.

رؤسای‌جمهور درقبال کل ایران، وظیفه دارند

این کارشناس محیط زیست و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات ادامه داد: آقای احمدی‌نژاد بچه کویر بود آب مازندران را می‌خواست به کویر منتقل کند، آقای خاتمی بچه یزد و کرمان بود می‌خواست آب به یزد انتقال دهد. باید ایرانی فکر کنیم؛ رؤسای‌جمهور درقبال کل ایران، وظیفه دارند.

هر زمان جلوی ضرر گرفته شود، منفعت است

کهرم تأکید کرد: آب از خارج بخریم، از نظر اقتصادی و از نظر مسائل محیط زیست، برای ایران به‌صرفه خواهد بود. بهتر است همین حالا جلوی پروژه انتقال آب گرفته شود؛ هر زمان جلوی ضرر گرفته شود، منفعت است. متأسفانه آن بینش که بهترین راه انتخاب شود که از همه نظر به‌نفع ایران باشد، وجود ندارد.

اگر آب وارد کنیم، قدردان هر قطره آب خواهیم بود

وی افزود: سه استان در کشور داریم که می‌تواند در آن برنج به عمل آید؛ گیلان، مازندران و گلستان. اما امروز در اصفهان برنج و صیفی‌جات می‌کارند، هزینه می‌کنیم و تولید می‌کنیم، بعد ارزان‌تر به کشور‌های عربی می‌دهیم به طوری که حتی پول آب آن را هم پرداخت نمی‌کنند، این چه اقتصادی است؟ اگر آب وارد کنیم، قدردان هر قطره آب خواهیم بود.

زمین، محکوم به فرونشست

این کارشناس محیط زیست و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات درخصوص برداشت بیش‌ازاندازه از آب سفره‌های زیرزمینی، گفت: از سفره‌های آب زیرزمینی نباید بیشتر از یک میزانی استخراج کرد. ما همان میزان را هم خارج کردیم، بعد می‌پرسیم چرا زمین فرونشست کرده است؟ خودمان کردیم.