محسن جلیلوند می گوید: چین و روسیه با بیانیه‌هایی از مذاکرات ایران و آمریکا استقبال کرده‌اند و دانوشه نِرودُوا، عضو هیات روابط با ایران در پارلمان اروپا نیز در مصاحبه‌ای اعلام کرده مذاکره هسته‌ای جدید باید دری برای بازگشت ایران به صحنه جهانی باز کند، اما پرسش این است که آیا واقعا اتحادیه اروپا و چین و روسیه همراه با مذاکرات خواهند بود و نقش آفرینی خواهند کرد یا ممکن است در مسیر مذاکرات، مشکل ایجاد کنند؟

اروپایی‌ها تابع تصمیمات آمریکا در قبال ایران خواهند بود

آن چه چین و روسیه به شکل رسمی گفته‌اند یک بحث است و آن چه به شکل غیررسمی و در ابعاد پنهان رخ می‌دهد، چیز دیگری است. در ابعاد پنهان، معتقدم چین و روسیه تمایل ویژه‌ای ندارند که روابط ایران و ایالات متحده بهبود پیدا کند. این کشور‌ها به لحاظ اقتصادی، سیاسی، ژئوپلیتیکی و... از تقابل بین ایران و غرب سود می‌برند و در نتیجه به نفعشان نیست روابط ایران و ایالات متحده خوب باشد، اما در مجامع عمومی اعلام می‌کنند ما بسیار خوشحالیم که ایران درگیر جنگ نشود. حتی اروپایی‌ها هم چندان حس و حال مثبتی نسبت به مذاکرات ندارند. ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود، تا ۱۵ ماه، ایران را تحریم نکرد و طی این مدت زمان بار‌ها اعلام کرد که ایران برای مذاکره حاضر باشد، این، موضوعیست که رسانه‌های آمریکایی نیز بار‌ها بازتاب داده‌اند. زمانی که برجام امضا شد، قرار بود شرکت‌های آمریکایی در ایران سرمایه گذاری کنند، اما به دلایلی روس‌ها، چینی‌ها و حتی خود اروپایی‌ها سنگ اندازی می‌کردند که آمریکایی‌ها در ایران سرمایه گذاری نکنند. یکی از نکاتی که خود آمریکایی‌ها مطرح کرده بودند، بحث خودروسازی ایران بود. این در حالیست که به نوعی انحصار خودروسازی ایران در دستان فرانسوی‌ها است و در آن دوره فرانسوی‌ها مخالفت کردند. به همین خاطر معتقدم حتی خود اروپایی‌ها هم چندان تمایلی ندارند آمریکا مستقیما با ایران وارد مذاکره شود.»

وی در خصوص نقش اروپا در مذاکرات و حساسیت‌ها پیرامون فعال سازی مکانیسم ماشه گفت: «اگر دستورالعمل اجرایی ترامپ را که سال گذشته صادر شد نگاه کنیم، در یکی از بند‌های آن، به وزیر خارجه آمریکا دستور داده شده که با همکاری اروپا مکانیسم ماشه را فعال کند؛ بنابراین اروپایی‌ها مستقل تصمیم نمی‌گیرند و تصمیم آن‌ها تابعی است از تصمیم آمریکا. من معتقدم اروپایی‌ها تابع آمریکا و منتظر تصمیم این کشور هستند. اروپایی‌ها تا ماه اکتبر وقت دارند و بر این اساس باید ببینند آمریکا چه نتیجه‌ای از مذاکرات می‌گیرد.»
ترامپ باید تا پایان تیرماه تکلیف را مشخص کند

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «اگر ایران و آمریکا به یکدیگر نزدیک شوند، اروپایی‌ها ابراز تمایل می‌کنند که شراکت داشته باشند. با توجه به تعرفه‌هایی که ترامپ روی شرکت‌های چینی، روسی و دیگر کشور‌ها گذاشته است، اگر آمریکا بخشی از تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند و همکاری برخی شرکت‌های خود را با ایران افزایش دهد، شراط تغییر زیادی می‌کند. این ایده را رابرت مالی نماینده جو بایدن در مسیر مذاکرات با ایرانی‌ها گفته بود و تاکید داشت اجازه دهید شرکت‌های آمریکایی در ایران فعالیت کنند. اکنون تصور کنید شرکت‌های آمریکایی در ایران شروع به فعالیت کنند. در چنین وضعیتی، طبیعیست که شرایط برای شرکت‌های روسی، چینی و اروپایی عوض می‌شود. همچنین وقتی تحریم‌های نفتی ایران کمتر شود، نه روسیه می‌تواند به جای ایران نفت بفروشد و نه چین می‌تواند نفت زیر قیمت خریداری کند. از سوی دیگر به لحاظ سیاسی، ایران یک وزنه در خاورمیانه محسوب می‌شود و اگر به آمریکا نزدیک شود، دیگر چین و روسیه، نفوذ خود را در منطقه از دست می‌دهند.»

وی افزود: «مستقیم و غیرمستقیم بودن مذاکره چندان مهم نیست، ۳ چیز در جریان مذاکرات مهم است: مدت زمان مذاکره، موضوع مذاکره، نتیجه یا آن چه از مذاکره حاصل می‌شود. این مسائل از دید من حتی از شخص مذاکره کننده مهم‌تر است. با توجه به جمیع شرایط من نمی‌توانم هم اکنون با خوش بینی به مذاکرات نگاه کنم. در ۲ حالت، مذاکرات تحت تاثیر قرار می‌گیرد: اول این که اتفاقاتی خارج از کشور رخ دهد، مثلا اسرائیلی‌ها دست به حرکتی بزنند که مجموع مذاکرات را تحت تاثیر قرار دهد. دوم این که افراد در جامعه یا کف خیابان یا حتی در سطح قدرت، تحولاتی را تجربه کنند که مذاکرات به شکل کامل ملغی شود. ایران تا ماه اکتبر (مهرماه) بیشتر وقت ندارد. مراحل اداری مکانیسم ماشه نیز حدود ۲ الی ۳ ماه طول می‌کشد؛ بنابراین ترامپ باید تا آخر تیرماه تکلیف را مشخص کند.»