محمد درویش در نشست هم‌اندیشی تشکل‌های مردم‌نهاد و دوست‌داران محیط‌زیست با مدیر کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی که با حضور جمعی از مسئولان حوزه محیط‌زیست، اساتید و صاحب‌نظران دانشگاه برگزار شد، از استمرار روند بی‌پایان پیگیری پروژه‌های نیمه‌تمام بدون رعایت ملاحظات زیست‌محیطی خبر داد و اظهار کرد: امروزه حدود ۱۶ هزار پروژه در کشور تعریف شده که از این میان، ۹۵ درصد نیمه‌تمام است و ۴۸۳ هزار میلیارد تومان بودجه لازم است تا برای تکمیل به این طرح‌ها اختصاص پیدا کند.

وی افزود: برای درک عظمت این عدد و ناگواربودن این وضعیت، بد نیست بدانید که با همین روند بودجه‌گزاری یعنی ۴۷ سال طول می‌کشد تا فقط همین پروژه‌ها به سرانجام برسد. باورتان نمی‌شود اگر ببینید بعضی از این پروژه‌ها در بودجه امسال فقط یک میلیارد تومان بودجه گرفته‌اند تا فقط روی کاغذ این پروژه در جریان باشند؟ اکثر این برنامه‌ها نیز بدون پیوست زیست‌محیطی است و همچون کارخانه بزرگ فولادی که دیروز در نیشابور افتتاح شد و فقط بحران آب دشت نیشابور را تشدید می‌کند، دستاورد دیگری ندارند.

جای خالی فناوری‌های نوین در محافظت از طبیعت ایران

این فعال حوزه محیط‌زیست با تأکید بر ضرورت استفاده از هوش مصنوعی و توانمندی‌های نوین پهپادی در صیانت از ثروت‌های زیست‌محیطی خاطرنشان کرد: از زمان پیروزی انقلاب تاکنون بیش از ۱۷۰ نفر از محیط‌بانان ما در درگیری با شکارچیان غیرمجاز کشته و سه هزار نفر تا سرحد ربوده‌شدن فرزندانشان دچار خسارت شده‌اند. از آن‌طرف، بالغ بر ۵۰۰ شکارچی هم کشته شده‌اند. واقعاً چند خانواده باید در این جنگ خاموش عزادار شوند این کینه‌ها به مُرّ جاری میان دو خانواده تبدیل شود تا ما مجاب شویم که دست از این رویه برداریم؟

وی ادامه داد: ما با ابزار هوش مصنوعی می‌توانیم کار‌های بزرگی در این حوزه انجام دهیم. شما ببینید وسعت مناطق حفاظت‌شده در آمریکا ۶.۵ برابر ایران است، اما در ۹۰ سال اخیر، فقط ۱۸ محیط‌بان در آمریکا کشته شده‌اند که ۱۶ نفر از این تعداد براساس سوانح همچون سقوط از ارتفاع و حمله حیوانات وحشی بوده است. آنها از ابزار‌های هوشمند پایش منابع طبیعی استفاده کنند. چرا ما این‌کار را نکنیم؟ این ابزار‌های هوشمند خیلی می‌تواند به ما کمک کند. امروزه دیگر نیازی نیست زبان اسپانیایی و بنگالی بلد باشیم تا بتوانیم در محیط‌های حفاظت‌شده برزیل و آمریکا تحقیق و مطالعه کنیم بلکه فقط کافی است با چند کلیک ساده، هوش مصنوعی را مخاطب قرار دهیم تا تجربیات کشور‌های دیگر پیش چشممان نمایان شود.

جای ناامیدی نیست، اتفاقات خوب در جریان است

درویش تصریح کرد: ضرورت امروز برای همه کسانی که دغدغه محیط‌زیست ایران را دارند، این است که قهر نکنند و ناامید نشوند. به‌موازات همه تلخ‌کامی‌ها، اتفاقات خوب نیز فراوان است. مثلاً در خراسان رضوی که سرچشمه یکی از قوی‌ترین جریان‌های بادی در جهان است و ما در ۳۶۵ روز سال، جریان باد با حداقل سرعت ۱۱ متر بر ثانیه را در اختیار داریم، سال گذشته قرارداد یک ابرنیروگاه دوهزار مگاواتی امضا شده است. این خیلی خبر خوب و بزرگی است.

وی تأکید کرد: در طول تاریخ ۴۷ سال اخیر، هرگز سابقه نداشته یک دولت از چشم‌انداز برنامه توسعه جلوتر باشد به‌جز امروز که در برنامه هفتم توسعه، دولت موظف شده تا ۱۵ هزار مگاوات برق از طریق منابع خورشیدی تولید کند و آقای رئیس‌جمهور یک کارگروه ویژه در هیئت دولت ایجاد کرده تا این چشم‌انداز به ۳۰ هزار مگاوات یعنی دوبرابر چشم‌انداز برنامه توسعه برسد.

انرژی پاک، کلید مدیریت مصرف آب

این فعال حوزه محیط‌زیست با اشاره به فرصت‌ها و چالش‌های حوزه آب نیز گفت: ما باید به جای اینکه از فروش آب تولیدثروت کنیم، با تکیه بر خِرَد از فروش خورشید تولیدثروت کنیم. اگر اینطور شد و انرژی پاک، جای خود را به سوخت‌های فسیلی در نیروگاه‌ها داد، آن وقت است که مشکل آب نیز حل می‌شود. شما ببینید براساس گزارش رسمی وزارت جهاد کشاورزی، سالانه ۳.۷ میلیارد مترمکعب آب از آب‌خانه‌های استان برداشت می‌شود درحالی که کل نیاز آب شرب مردم مشهد در سال از ۳۰۰ هزارمترمکعب در سال فراتر نمی‌رود. در سند ملی امنیت غذایی، دولت موظف شده تا آب شرب شهر‌ها را از محل صرفه‌جویی مصرف آب در کشاورزی تأمین کند و به‌طور خاص در خراسان رضوی کاملاً این هدف قابل تحقق است.

وی بیان کرد: همین الان همسایه‌های شرقی و غربی ما به‌شدت با کمبود برق مواجه هستند. حالا اگر ما بیاییم کلید‌های صادرات برق از منبع انرژی پاک را روشن کنیم، آنها هم شیر فلکه هریرود را باز خواهند کرد. افغانستان هریرود را برای تولید برق می‌خواهد. اگر برق خود را بی‌دردسر از ما بگیرد، دیگر نیازی به این سرچشمه حیات در سیستان و بلوچستان ندارد.

کسری آب به اندازه ظرفیت دریاچه ارومیه!

درویش در بخش دیگری از سخنان خود ضمن برشمردن مصادیق صرفه‌جویی در مصرف آب کشاورزی از طریق اصلاح الگوی کشت اظهار کرد: در اوج دوره صادرات پسته در دهه هشتاد که سه میلیون دلار در سال برایمان درآمدزایی داشت، برای استحصال آن مقدار پسته سالانه بیش از ۸ میلیون دلار آب مصرف شده است. همین الان یونجه به امارات، محصولات جالیزی به روسیه، هندوانه به ترکیه و محصولات لبنی به آسیای میانه صادر و افتخار هم می‌کنیم که صادرات غیرنفتی داریم درحالی که همه اینها مصداق عینی ضرر است.

وی افزود: مسئله صرفه‌جویی آب و اصلاح الگوی کشت برای خراسان رضوی اهمیت دوچندان دارد. چرا؟ چون پرشتاب‌ترین خطر فرونشست کشور، امروز در فاصله دشت مشهد چناران است که حتی به نسبت اصفهان، فارس و سمنان وضعیت وخیم‌تری دارد. شما ببینید همین الان ناترازی آب در خراسان رضوی به ۳۳.۵ میلیارد مترمکعب رسیده درحالی که اصفهان با ناترازی پرسروصدای آبش فقط ۱۳ میلیارد مترمکعب کمبود دارد. برای درک عظمت ناترازی آب در استان شما بهتر است بدانید که دریاچه ارومیه در رؤیایی‌ترین حالت ممکن ۳۰ میلیارد مترمکعب ذخیره آبی می‌تواند داشته باشد که یعنی کل بحران آب در استان شما به اندازه کل ظرفیت این دریاچه است.

به گفته این فعال محیط‌زیست، نجات ثروت‌های طبیعی همیشه فراتر از هر اقدام سازمانی و دولتی، باید از مردم و الگوی مصرف عام آغاز شود. همین الان براساس مطالعات کارشناسی، هر شهروند مشهدی که از ابتدای صبح تا پایان شب از هرگونه استفاده از خودرو پرهیز کند و با دوچرخه سفر‌های درون‌شهری را انجام دهد، به اندازه ۵۷ درخت به طبیعت کمک کرده و اگر یک میلیون سفر درون‌شهری روزانه در مشهد انجام شود، این یعنی شما می‌توانید روزانه به اندازه ۵۷ میلیون درخت به هوای آلوده شهرشان کمک کنند