از سیاست نامتوازن نفتی تا توقع زیادی از روس‌ها/ ماجرای اعتراض ۴۷۰ شرکت آمریکایی چه بود؟

سیدمهدی حسینی در ارزیابی حضور روسیه در پروژه‌های نفتی ایران اظهار داشت: اگر قرار باشد یک دیپلماسی فعال در جهت منافع ملی داشته باشیم این دیپلماسی باید متوازن باشد، یعنی همان‌گونه که زمانی همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد امریکا قرار دادیم و اشتباه بود امروز چرخیدن صرف به سمت روسیه، چین و شرق هم اشتباه است، باید رابطه متوازن برقرار شود.

مجبوریم به سمت شرق برویم؟

وی افزود: عده‌ای عنوان می‌کنند که غرب ما را تحریم کرده؛ مجبوریم به سمت شرق برویم اما واقع اینکه اگر منافع ما حفظ نمی‌شود مجبور نیستیم فقط شرق را ببینیم. ضمن اینکه بنده معتقد نیستم که روس‌ها توان اقتصادی لازم را داشته باشند که ما بدون دردسر بتوانیم از آنها استفاده کنیم، اقتصاد روسیه قبل از جنگ با اوکراین بیش از ۱۰ برابر کوچک‌تر از امریکا بود اکنون که جنگ و هزینه جنگ و تحریم را هم دارد و حساب کردن روی کمک این اقتصاد نه چندان بزرگ که شاید در حد ایتالیا هم نباشد؛ کار درستی نیست.

انتظارمان از روس‌ها بالاست

این کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: وقتی عملکرد روس‌ها را در شرکت‌های E&p بررسی می‌کنیم رضایت چندانی مشاهد نمی‌شود چه برسد پروژه‌های بالادست و بزرگ که بخواهیم قراردادهای ده‌ها میلیارد دلاری با این کشور منعقد کنیم و انتظار داشته باشیم این پروژه‌ها اجرا شوند.

چین ایران را پشت سر گذاشت

وی در ادامه به موضوع اجرای پروژه با چین اشاره و تصریح کرد: در مورد چین هم بنده در گزارش مفصلی که ارائه دادم؛ اعلام کردم سعی کنیم حد را رعایت کنیم، مثلا توصیه کردم در پروژه بسیار مهم یک‌کمربند-یک‌راه ورود کرده و شریک شویم تا به‌طور درستی به چین نزدیک شویم. اما واقعیت این است که چینی‌ها ما را مشاکت ندادند و اکنون هیچ سرمایه‌گذاری از سوی چین در کشور نداریم و دلمان را به چینی بسته‌ایم که همواره به ما یادآوری می‌کند ایران تحت تحریم امریکا قرار دارد، یا اینکه چین در پروژه یک‌کمربند-یک‌راه به مرز بندر گوادر در پاکستان رسیده و بدون توجه به ایران به سمت شمال می‌ر‌ود، اینها باید ما را به فکر بیندازد که آیا این کشور از سر دوستی و همکاری با ایران رابطه دارد یا خیر.

سیاست نامتوازن

حسینی با طرح این پرسش که در این سال‌های طولانی که قطعنامه‌های متعددی علیه ما در سازمان تصویب شده چین و روسیه کجا همراه ما بوده یا قطعنامه‌ها را وتو کرده‌اند؟ گفت: اینکه همه نگاه‌مان به شرق و بخصوص روسیه و یا چین باشد، سیاست نامتوازنی است که ما را وابسته به کشورهایی می‌کند که حتی اگر نیت مثبتی هم داشته باشند آنچه عاید ما می‌شود هیچ است.

ماجرای خودتحریمی امریکا

وی ادامه داد: چین بیش از چند هزار میلیارد ثروت در امریکا سرمایه‌گذاری کرده، به عربستان، امارات، کشورهای امریکای لاتین و افریقا سرمایه می‌برد اما در ایران فعلا چیزی ندیده‌ایم، بنابراین واقعیت اینکه ما باید سیاست خود را تنظیم و یک سیاست متوازن بین شرق و غرب داشته باشیم، ما ابزار لازم برای اینکه بتوانیم حتی تحریم‌ها را هم نه تنها دور بزنیم بلکه لغو کنیم؛ داریم، ما در شرایطی که تحت تحریم ایلسا بودیم؛ با همه قدرت‌های اقتصادی قراردادهای نفتی منعقد کردیم، حتی در شرایط تحریم با چین، مالزی، کره، ایتالیا، هلند، نروژ، کشورهای اسکاندیناوی و فرانسه قرارداد منعقد کردیم تا جایی که خود امریکا معترض شد که این تحریم امریکا است نه ایران.

اعتراض ۴۷۰ شرکت امریکایی

این تحلیلگر حوزه انرژی گفت: واقعیت این است که ما در آن زمان در عمل تحریم‌ها را زمین زدیم، به طوری که ۴۷۰ شرکت امریکایی در مقابل دولت خود قرار گرفتند که چرا ایران تحریم شد؟ بنابراین این قدرت بزرگ را ما ایجاد کردیم، می‌شود تحریم را با همان ابزار و انگیزه‌هایی که در امریکا و اروپا وجود دارد؛ لغو کرد، ما می‌توانیم هم تحریم‌ها را برداریم و کشور را از این شرایط بحران خارج کنیم و هم اینکه یک دیپلماسی متوازنی را در همه زمینه‌ها برقرار کرده و باعث رشد، توسعه و افزایش ظرفیت‌های کشور شویم.

کمبود گاز نداریم

وی بیان داشت: ما امروز بزرگترین قدرت گازی هستیم؛ کافی است سرمایه داشته باشیم که میادین را توسعه دهیم و به روس‌ها برسیم، روسیه در حالی که معادل ایران ذخیره گازی دارد ۲۳ کشور اتحادیه اروپا را برده خود کرده و دنیای غرب را به خود وابسته کرده بود؛ هرچند جنگ این معادلات را بهم زد و خیلی مسائل در این رابطه تغییر کرد، در هر حال وقتی ذخایر ما با روسیه برابری می‌کند چرا آنها می‌توانند تا به این در دنیای گاز تاثیرگذار باشند و ما نتوانیم؟ آنها در زمان شوروی سابق سرمایه‌گذاری کرده و میادین خود را توسعه داده‌اند و ما این کار را نکردیم، امروز هم که پول نداریم و در تامین نیاز داخل کشور خودمان ناترازی داریم و فقط تقصیر را گردن مردم می‌اندازیم؛ درست که مردم چندان درست مصرف نمی‌کنند اما ما کشوری نیستیم که بگوییم کمبود گاز داریم.

گاز را سیاسی کردیم

حسینی گفت: زمانی در خصوص صادرات ۱۰ میلیون تن ال‌ان‌جی با چین مذاکره کردیم و بر همان اساس در مورد توسعه فازهای ۱۱ و ۱۳ برنامه‌ریزی کردیم و بنا شد کارخانه پارس‌ال‌ان‌جی و پرشین‌ال‌ان‌جی را احداث کنیم، با امارات و کویت مذاکره کردیم حتی با امارات قرارداد امضا کردیم اما به خاطر مسائل سیاسی پروژه صادرات گاز را اجرا نکردیم و اکنون هم این گاز را هم استخراج نکرده‌ایم تا با صادرات کشورهای منطقه را به خودمان وابسته کنیم.

ترکمن‌ها را از دست دادیم

وی ادامه داد: حتی در مورد سواپ گاز هم مذاکره کردیم ترکمنستان بخاطر اینکه دلار پرداخت می‌کردیم گاز را بسیار ارزان می‌فروخت اما قرارداد منعقد نکردیم و این کشور با روسیه وارد قرارداد شد، حال آنکه روس‌ها در قبال گاز به این کشور کالا می‌دادند، بنده آن زمان عنوان کرده بودم ترکمنستان هر میزان که گاز دارد را خریداری کنیم و شمال کشور را با گاز ترکمن‌ها تغذیه، در جنوب گاز را سواپ و حق ترانزیت را دریافت کنیم و به این ترتیب جمهوری‌ ترکمنستان به ما وابسته شود و برنامه هاب گازی را تحقق ببخشیم.

تعطیلی سواپ برای هیچ

این کارشناس حوزه انرژی در ادامه به موضوع روابط نفتی با قزاقستان پرداخت و گفت: کشور قزاقستان بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در حوزه توسعه میادین نفتی خود سرمایه‌گذاری کرده بود اما راه صادرات نداشت. ما اعلام کردیم که می‌تواند از مسیر ایران نفت خود را سواپ کند، در این راستا تاسیسات ایجاد کردیم، ۵۰۰ میلیون دلار هزینه کردیم و پالایشگاه تهران و تبریز را ساختیم که سواپ نفت قزاقستان اجرا شود و اما وزیر وقت سواپ را تعطیل کرد و تمام تاسیسات پهلوگیری کشتی و کشتی ۶۰ هزار تنی که در شمال کشور احداث شده بود معطل ماند و قزاقستان هم به سمت چین و روسیه رو کرد. ما نمی‌خواهیم سیاست متوازنی برقرار کنیم و کشورهای منطقه را به خود وابسته کنیم.

تکرار خسارت کرسنت

وی متذکر شد: کویت و امارات به میزان زیادی خواهان گاز ایران بودند و ما پاسخ ندادیم و اکنون این کشورها از امریکا گاز و ال‌ان‌جی وارد می‌کنند، در حالی که ما با ۱۰۰ کیلومتر خط لوله می‌توانستیم نیاز این کشورها را تامین کنیم، ما توان خط لوله‌گذاری دریایی حداقل ۵ کیلومتر در روز را داریم براحتی با یک پروژه یک‌ماهه می‌توانستیم خودمان را به کویت و امارات متصل و گاز را صادر کنیم، قرارداد کرسنت را منعقد کردیم و نگذاشتند اجرا شود، اگر مشکل قیمت بود بعدها می‌توانستیم قیمت‌ها را اصلاح کنیم.

میادین را از سقوط نجات دهیم

حسینی خاطرنشان کرد: ما سیاست متوازنی نداریم، حال آنکه می‌توانیم کشورهای همسایه و منطقه را با ابزار نفت و گاز به خودمان وابسته کنیم، می‌توانیم با همین ابزار در دیپلماسی جهانی اثرگذاری سیاسی داشته باشیم، می‌توانیم با قدرت توسعه و برداشتن تحریم سرمایه‌گذاری کنیم و میادین نقتی در حال سقوط مثل اهواز، مارون، آغاجاری، گچساران، بی‌بی‌حکیمه و… را نجات دهیم.

مرغ ما یک پا دارد

وی یادآور شد: ما حتی می‌توانیم با این ابزارها؛ تحریم‌ها را برداریم و فضای سیاسی، انرژی و اقتصادی کشور را از وضعیت فلاکت‌بار کنونی تغییر دهیم و کشورهای متعددی را به خودمان وابسته کنیم، قدرت سیاسی فقط به قدرت نظامی نیست که هرچند این قدرت در محاسبات منطقه‌ای مطرح است اما قدرت اقتصادی هم بسیار بااهمیت است، ما باید کاری کنیم تا به جای اینکه ترکیه به سمت آذربایجان بچرخد و هاب منطقه شود به سمت ما بیاید، افغانستان، هند و پاکستان را رها نکنیم باید از مزیت نسبی نفت و گاز کشور نهایت استفاده را برای حداکثری کردن قدرت اقتصادی داشته باشیم. ما می‌توانیم در بازار نفت و گاز اثرگذاری سیاسی داشته باشیم، ولی مرغ ما یک پا دارد.

/ایلنا