همسایگان ایران چقدر به درد کشور ما می‌خورند؟ / عراق بخاطر نپیوستن ایران به FATF بدهی ما را پرداخت نمی‌کند

به گزارش اصلاحات نیوز؛ مصطفی هاشمی طبا در روزنامه شرق نوشت: می‌خواهیم به جنبه‌های مثبت همسایگی بپردازیم. اولین تفکر در این زمینه مبادلات اقتصادی است که همسایگان می‌توانند به راحتی به انجام برسانند، چه نزدیکی و مجاورت‌ها که بسیاری از مشکلات ترابری و ارتباطات را حل کرده است. اما همسایگان برای ما بیشتر واسطه‌های خرید و قاچاق از کشورهای دیگر شده‌اند مثل امارات عربی که کالاهای ساخت کشورهای تحریم‌کننده را به ایران می‌فروشد و ما به آنها یا پول نقد می‌دهیم یا کالاهایی مثل کالاهای کشاورزی که در آن آب حجیم پنهان است یا مثل عراق که کولبران ما به صف کالای غیررسمی روی می‌آورند. نگاهی به همسایگان ایران روشن می‌کند که پتانسیل‌های هم‌جواران برای ارتقای سطح مبادلات چندان قابل عنایت و به‌خصوص در سطح و حد مورد نیاز کشور نیست؛ به‌خصوص آنکه مراودات بانکی معطل تصمیم‌گیری درخصوص FATF است و حتی کشوری مثل عراق بدهی‌های ایران را به همین بهانه و بهانه‌های دیگر پرداخت نمی‌کند. از سوی دیگر کاری مانند صادرات گاز به پاکستان اسیر تصمیم‌گیری‌های پنهانی شده و البته کمبود گاز در کشور را نباید فراموش کرد، چه اینکه عدم تعهد بسیار بهتر است از سپردن تعهد و عدم انجام آن. به نظر می‌رسد چنانچه دقیق نگاه کنیم، مراودات اقتصادی ما و هزینه‌هایی که برای همسایگان کرده‌ایم، کفه مثبتی نداشته است و بر فرض آنکه این مبادلات دارای کفه مثبت باشد، به دلیل مسائل سیاسی منطقه‌ای قابل اعتماد نباشد. در اینجا به بحث مراودات سیاسی و موضع‌گیری‌های نهان و آشکار همسایگان نمی‌پردازیم و تنها این نکته را یادآور می‌شویم که همسایگان چندان مهربانی نداریم و شاید هم خوب، بد یا زشت! می‌خواهیم بدانیم مراودات ما بر چه پایه‌ای باید باشد که هم منافع اقتصادی و سیاسی ما را دربر بگیرد و هم تا حد امکان قابل اعتماد و پایدار باشد. ما در چشم‌انداز 1404 در این اندیشه بودیم که در منطقه در زمینه‌های مختلف رتبه نخست را حائز شویم در حالی که اینک در آستانه 1404 با توجه به ناترازی‌های متعدد شاید در همه زمینه‌ها حداقل از برخی کشورهای منطقه عقب مانده‌ایم و حتی امید به ترازکردن ناترازی‌ها در داخل کشور نداشته باشیم.

نگاهی به همسایگان ایران روشن می‌کند که پتانسیل‌های هم‌جواران برای ارتقای سطح مبادلات چندان قابل عنایت و به‌خصوص در سطح و حد مورد نیاز کشور نیست؛ به‌خصوص آنکه مراودات بانکی معطل تصمیم‌گیری درخصوص FATF است و حتی کشوری مثل عراق بدهی‌های ایران را به همین بهانه و بهانه‌های دیگر پرداخت نمی‌کند.

باید منصفانه بیندیشیم و اینکه روش حضور و ظهورمان در منطقه را دریابیم و اینکه چگونه می‌توانیم به‌عنوان یک همسایه تأثیرگذار مراودات مثبت به نفع خود را رقم بزنیم. واقعا جای تأسف دارد که حجم انبوه سوخت مایع به‌عنوان قاچاق از کشور خارج می‌شود و نیز حجم انبوه کالای قاچاق توسط کولبری یا برخی بنادر دریایی یا هوایی به کشور وارد می‌شود. از سوی دیگر بسیاری از نخبگان کشور که ناراضی هستند، حسب بیانات محمدرضا پهلوی از کشور خارج شده‌اند، زیرا او می‌گفت هر که ناراضی است، می‌تواند از کشور خارج شود. داشتن نیروی بازدارندگی نظامی امری لازم و مستحسن است اما زندگی تنها با نیروی بازدارندگی نظامی جریان نمی‌یابد بلکه این نیرو عامل حفاظت از سرزمین و آنچه در آن می‌گذرد است و در جهان دست بالای دست بسیار است. نیروی بازدارنده نظامی بخشی از زندگی در یک کشور است و اگر سرزمینی سترون و بی‌مردم و بی‌ثروت باشد، این نیروی بازدارندگی چندان ارزشی ندارد. قبول کنیم که در اجرای چشم‌انداز 1404 علاوه بر آنکه تحریم‌ها نقش منفی داشته است، خودمان به‌شدت غفلت کرده‌ایم. مراودات با همسایگان تنها در صورتی می‌تواند مثبت باشد که از نظر توانایی‌های انسانی، فنی و اجتماعی بر آنها تفوق نرم داشته باشیم و آنان به کشور ما به چشم احترام و نیاز نگاه کنند. حقیقت آن است که پتانسیل‌های انسانی و توانایی‌های قابل توجهی در کشور وجود دارد اما برخی دانسته یا ندانسته موجب تضعیف علم و فناوری در کشور شده و دستاوردهای عقلی و علمی را نه‌تنها ارج ننهاده‌اند بلکه آن را به سوی ضعف و ناتوانی کشانده‌اند. اگر کشوری متکی بر عقل و علم نباشد و صرفا حسب سلیقه‌های افراد از علوم منقول به صورت گزینشی تکیه‌گاه پیدا کند، به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند صاحب توانمندی باشد. به همین دلیل بود که نخست‌وزیر رژیم آدم‌کش صهیونیستی با معاهده برجام مخالفت می‌کرد و می‌گفت این معاهده ایران را در منطقه توانمند می‌کند و عناصر نادان یا وابسته داخلی هم همسو با او با معاهده با برجام مخالفت می‌کردند. سرانجام شیطنت‌های نتانیاهو باعث شد تا آمریکا از برجام خارج شود. برعکس ایران که نتوانسته به درجات علمی و فنی که لازمه سروری و وابسته‌شدن همسایگان است، برسد، رژیم جعلی اسرائیل با کشورهایی مثل مصر، اردن، بحرین و برخی دیگر قراردادهای انتقال تکنولوژی تصفیه آب، فاضلاب، آب‌چرخانی و آبیاری مدرن کشاورزی منعقد کرده و آنان را وابسته به خود کرده و می‌بینیم این کشورها در برابر جنایات اسرائیل دم فرو بسته‌اند. متأسفانه ما علاوه بر اینکه نتوانسته‌ایم همسایگان را به نوعی وابسته علمی و فنی کنیم، خود در بدترین شرایط به سر می‌بریم و در وضع محیط زیست ما در زمینه‌های یادشده، که اسرائیل به کمک کشورهای مسلمان آمده، ازجمله هوای تنفسی مردم، هیچ‌گونه اقدام عملی انجام نشده و فقط تعطیل‌کردن روزهای کاری هنر مدیریت ما است. هنوز دیر نشده است، به صورت بسیار خلاصه نیازمند ترجیح عقل و علم بر نقل گزینشی هستیم وگرنه شیب‌های سرازیری پدیده‌های حیاتی کشور همچنان ایران را به قهقرا می‌برد به نحوی که نیروهای بازدارنده تدارک دیده‌شده نیز از کارایی خود جدا می‌شوند. اگر می‌خواهیم با همسایگان رابطه خوب داشته باشیم، باید از توانمندی علمی، فنی و اقتصادی برخوردار باشیم والا دیری نمی‌پاید که سلطه‌طلبان و جنایتکاران از طریق همسایگان مزاحمت‌هایی جدی برای ما ایجاد خواهند کرد.