آقای رئیس جمهور! در بودجه‌نویسی طرف مردم بایستید

روزنامه هم میهن نوشت: توزیع قدرت در نظام سیاسی برخاسته از قانون اساسی جمهوری اسلامی به‌گونه‌ای شکل گرفته که وزن و نقش نهاد‌های مدنی مثل احزاب و خانواده‌ها نسبت به نهاد‌های حاکمیتی بسیار سبک و کمرنگ است. از سوی دیگر در نبود حزب‌های نیرومند دارای شناسنامه، کارنامه و برنامه در نظام سیاسی موجود، راه برای اینکه دو نهاد قدرت یعنی مجلس قانونگذاری و نیز نهاد دولت از یک حزب یا جناح سیاسی باشند را تا امروز – جز برخی استثناها- سخت کرده است.

به این ترتیب در انجام برخی از مهمترین مقوله‌هایی که در اداره کشور سهم بالایی دارند دوگانگی‌های بزرگ پدیدار می‌شوند. از طرف دیگر، اما وضعیت کلان اقتصادی و سیاسی نیز در اندازه‌ای است که دخل دولت از خرجش عقب مانده و آن را با روش‌هایی که در هر سال تغییر می‌کند تراز می‌کند. در جامعه ایرانی همانند همه جامعه‌ها مجادله بر سر هر رقم از اقلام بودجه چانه‌زنی‌های سیاسی با شدت و ضعف ادامه دارد.

درحالی‌که در روز‌های تازه سپری‌شده گام نخست برای بودجه ۱۴۰۵ از سوی دولت برداشته شده و تنها به رئوس و کلیات و راهبرد‌ها اشاره شده و هیچ عدد و رقمی در این گام نخست دیده نمی‌شود، اما می‌توان دید برخی رسانه‌هایی که نشان‌دهنده آرا و باور‌های نهاد‌های خاص هستند به برخی از راهبرد‌ها انتقاد کرده و در همین گام نخست طبل مخالفت را به صدا درآورده‌اند.

به نظر می‌رسد دولت باید خود را آماده موج‌هایی از انتقاد‌های سیاسی کند که در روز‌های آینده از این سو و آن سو و با هدف‌ها و خواست‌های گوناگون بر آنچه تهیه شده یورش می‌آورند. نوشته حاضر قصد ندارد به جزئیات بودجه سال آینده ورود کند. این نوشته می‌خواهد به دولت آقای پزشکیان یادآوری کند اگر به آنچه تهیه کرده‌اند باور کارشناسی دارند سخت روی آن بایستند و پرچم سفید در برابر منتقدان در دست نگیرند.

تجربه نشان می‌دهد اگر در دستگاه‌های دولتی، دولت و سازمان برنامه و بودجه همه نیروی کارشناسی خود را برای بهترین بودجه‌بندی به کار نگیرند در عمل ناگزیرند به تغییراتی تن دهند که با واقعیت‌های کشور و اقتصاد سازگاری ندارند. به این ترتیب رئیس‌جمهور به عنوان نفر اول کشور که مسئولیت تهیه و اجرای بودجه‌های سالانه را برعهده دارد باید با استفاده از نیرو‌های درون دولت و نیز نیرو‌هایی که در بودجه‌بندی تجربه دارند بیشترین دقت و سخت‌گیری را از خود نشان دهد.

رئیس‌جمهور از سازمان‌ها و وزارتخانه‌های درآمدساز به‌ویژه وزارت نفت و نیز وزارت اقتصاد که بار اصلی درآمد‌های بودجه را بر دوش دارند باید به صورت جدی بخواهد شجاعانه و کارشناسانه در تعیین درآمد‌های بودجه رفتار کنند و درآمد‌های خیالی نشان ندهند. از سوی دیگر رئیس دولت باید از مدیران و کارشناسان سازمان‌های وزارتخانه‌های خرج بخواهد از زیاده‌خواهی‌های قدیمی و اینکه افتخار کنند از بودجه سهم بیشتری گرفته‌اند را کنار بگذارند.

دولت و به‌ویژه رئیس‌جمهور در این وضعیت ناداری و بی‌پولی کشور باید توجه به زندگی و کسب‌وکار شهروندان را اصل کار برای بودجه‌بندی قرار دهند و از قبول هزینه‌سازی‌هایی که در مسیر افزایش رفاه مردم نیستند خودداری کند. اگر این کار در همین روز‌ها اتفاق نیفتد و دولت در برابر زیاده‌خواهی‌های غیرمفید چه در درون دولت و چه در برابر دیگر مراکز خرج ایستادگی نکند بودجه را باخته است.

رئیس‌جمهور اگر بخواهد ناتوانی‌های پیشین را جبران کند بهترین زمان همین بودجه‌بندی است. دولت باید با مردم و با گروه‌های گوناگون درباره اهمیت بودجه بدون کسری حرف بزند. سفره مردم نباید خالی‌تر از این شود؛ این یک اصل است که بر هر چیز دیگر برتری دارد.