از سال ۸۴ به جای حفاظت از آب، درآمد‌ها را صرف پروژه‌های غیرمولد کردند

اسماعیل گرامی‌مقدم، درخصوص برخی اظهارات در مجلس و بیان اینکه دلیل اصلی کم‌آبی در کشور عدم اجرای لایحه حجاب و عفاف است، می‌گوید: برخلاف آنچه برخی نمایندگان مجلس و چهره‌های سیاسی عنوان می‌کنند، دلیل کمبود آب و سایر ناترازی‌های مهم نه به اجرای قانون حجاب و عفاف مرتبط است و نه ارتباطی با سبک زندگی مردم دارد! اتفاقا اگر قرار باشد، طیفی را برای این کمبود‌ها و ناترازی‌ها مقصر بدانیم، افراد و جریاناتی هستند که از سال ۸۴ به بعد به جای سرمایه‌گذاری‌های مناسب در حوزه زیرساخت‌های انرژی و به‌روزآوری فناوری‌های مرتبط با انتقال و حفاظت از آب، بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار از درآمد‌های نفتی کشور طی سال‌های ۸۴ تا ۹۲ را صرف پروژه‌های غیرمولد و پول‌پاشی‌های غیرضروری کردند.

گرامی‌مقدم در ادامه می‌گوید: اما ارزیابی علمی حاکی است که علت اصلی ناترازی در هر جامعه‌ای به فقدان سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب ربط دارد. از این جهت می‌توان وقوع هر کمبود و ناترازی را ناشی از سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی‌های نامناسب دانست. البته ناترازی‌هایی از جنس ناترازی آب، تنها مختص ایران نیستند و بسیاری از کشور‌ها با آن دست به گریبان هستند. مقابله با این ناترازی و کمبود‌ها هم به سیاست‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت اصولی نیاز دارد. این وظیفه نظام حکمرانی و سیاستگذار کشور است که با اتخاذ تصمیمات مناسب به گونه‌ای عمل کند که میزان این ناترازی‌ها کاهش پیدا کند. در واقع حل و فصل این ناترازی‌ها به عهده حاکمیت است. در عین حال باید توجه داشت که اغلب ناترازی‌های ایران ناترازی‌های قدیمی و ریشه‌دار و متعلق به دهه‌های مستمر است. مثلا ناترازی سوخت در ایران به یک فرهنگ چند دهه‌ای باز می‌گردد، زمانی که این تصور غالب شد که ایران ثروت‌های زیرزمینی نامحدودی دارد و هر اندازه، سوخت مصرف شود، مشکلی ایجاد نمی‌شود.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب یادآور می‌شود: ناترازی مهم دیگر، ناترازی مدیریتی و سیاسی کشور است. رفتار‌های ناعادلانه و تبعیض‌آمیزی در عرصه سیاسی وجود دارد که مشکل‌ساز می‌شود. مثلا در شرایطی که یک جریان برای احراز صلاحیت نامزد‌های خود مشکلات زیادی دارد، طیف دیگر بدون دغدغه وارد انتخابات می‌شود، وقتی مردم مشارکت نمی‌کنند این طیف اقلیت برنده انتخابات می‌شوند! این ناترازی، عجیب‌ترین ناترازی در کره خاکی است که یک طیف سیاسی همه تلاش خود را به کار می‌گیرد تا میزان مشارکت کاهش پیدا کند!

گرامی مقدم گفت: معتقدم ناترازی آب و سوخت و بودجه و... منشعب از این ناترازی کلی سیاسی و مدیریتی است. وقتی شایستگان فرصت حضور در انتخابات و عرصه‌های مدیریتی را پیدا نمی‌کنند، فضا در اختیار افراد غیرشایسته و غیرمتخصص قرار می‌گیرد. نتیجه چنین وضعیتی بروز ناترازی‌های گسترده در کشور خواهد بود.

او ادامه می‌دهد: مردم ایران امروز (شنبه) شاهد اظهارنظر یکی از نمایندگان بودند که اعلام می‌کرد دلیل کم‌آبی در کشور، عدم اجرای قانون حجاب و عفاف توسط رییس‌جمهوری است! بلاتشبیه انگار این افراد در جای خداوند نشسته‌اند و به جای خداوند تصمیم می‌گیرند.

وی افزود: اگر یک چنین گزاره‌ای درست بود، امروز کشور‌های اروپایی و غربی نباید از سرسبزی و شادابی و آب فراوان بهره‌مند بودند. این طیف‌های تندرو، هستی را از دریچه تنگ تفکرات افراطی خود تحلیل می‌کنند. در حالی که رحمت خداوند وسیع است و گناهکار و نیکوکار و مومن و کافر را یکسان در بر می‌گیرد.

گرامی‌مقدم با اشاره به اینکه به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران یکی از دلایل اصلی کمبود آب در ایران، مشکلاتی است که در زمینه آب‌های زیرزمینی ایران به وقوع پیوسته است، می‌گوید: حفر چاه‌های زیرزمینی به صورت غیرمتعارف از زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد در ایران گسترش یافت. هر اندازه کارشناسان محیط زیست و صاحبنظران این بخش تذکار می‌دادند باز هم رییس دولت‌های نهم و دهم اعلام می‌کرد، مردم می‌توانند بدون نیاز به اخذ مجوز هر اندازه مایلند چاه زیرزمینی حفر کنند! یک چنین تصمیمات غیرمتعارفی است که باعث شده ایران مدل ۱۴۰۴ با یک چنین ناترازی گسترده‌ای در حوزه آب مواجه شود.

این فعال سیاسی می‌گوید: این یک بخش مهم موضوع است. مساله بعدی این است که جهان دچار وارونگی هوا شده و برخی بخش‌ها با کمبود بارندگی مواجه شده‌اند. دلایل مختلفی برای این امر عنوان می‌شود که یکی استفاده بیش از حد از سوخت‌های فسیلی است. این وارونگی هوا، دمای زمین را بالا برده و باعث بروز خشکسالی در بسیاری از نقاط زمین شده است. در مواجهه با این بحران، نظام‌های حکمرانی عملکرد‌های متفاوتی از خود بروز می‌دهند. برخی از سیستم‌های سیاسی با سرمایه‌گذاری مناسب تلاش می‌کنند نهایت استفاده را از منابع موجود صورت بدهند. کشور‌های همسایه ایران روی دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، سد می‌زنند و این روند باعث شده آب‌ها در این منطقه جریان سیال خود را نداشته باشند.

گرامی‌مقدم در پاسخ به این پرسش که برای مقابله با این بحران چه باید کرد، می‌گوید: بر عهده نظام سیاسی و دولت چهاردهم است که اولا با اتخاذ راهبرد‌های مناسب از منابع آب موجود در کشور نهایت استفاده را ببرد. در ادامه از طریق اتخاذ دیپلماسی مناسب آب، با کشور‌های همسایه مذاکره و رایزنی کرده و به گونه‌ای مناسب جریان آب در منطقه را برقرار سازد. نهایتا هم با استفاده از تجربیات کشور‌های توسعه‌یافته و نهاد‌های بین‌المللی روش‌های مناسبی برای کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و بهبود وضعیت گرمای هوا و افزایش بارش‌ها اتخاذ کنند. در عین حال لازم است با فرهنگ‌سازی الگوی مصرف درستی را برای خانوار‌های ایرانی ارائه کنند تا از منابع موجود نهایت استفاده صورت بگیرد.