حوزه‌های مختلف کشور دچار نارسایی مدیریتی است / انتقال ارز با گونی برای عده‌ای منفعت دارد

محمود صادقی در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با اشاره به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل و چالش‌های احتمالی بیان کرد: بازگشت قطع‌نامه‌های تحریمی سازمان ملل که نتیجه فعال شدن مکانیسم ماشه است، از سوی ایران مورد مناقشه حقوقی قرار گرفته است و چین و روسیه نیز آن را به چالش کشیده‌اند. وزارت امور خارجه روسیه بیانیه‌ای منتشر و اعلام کرده به دلیل آنکه فرآیند فعال‌سازی مکانیسم ماشه قانونی نبوده است، این کشور به قطع‌نامه‌های مربوطه عمل نخواهد کرد. چین نیز موضعی مشابه اتخاذ کرده است.

استدلال حقوقی ایران علیه فعال‌سازی مکانیسم ماشه و حمایت چین و روسیه/ با پایان مهلت ۱۰ ساله، قطع‌نامه ۲۲۳۱ عملا منقضی خواهد شد

وی با بیان اینکه استدلال ایران، که چین و روسیه نیز از آن حمایت می‌کنند، این است که طرف‌های برجام عملاً به تعهدات خود عمل نکرده‌اند، ادامه داد: آمریکا به‌طور کامل از توافق خارج شد و کشورهای اروپایی نیز به تکالیف خود پایبند نبودند. بنابراین، از نظر حقوقی دیگر نمی‌توان آن‌ها را طرف این موافقت‌نامه محسوب کرد و در نتیجه حق استناد به مفاد برجام به‌ویژه بندهای ۳۶ و ۳۷ مربوط به سازوکار حل‌وفصل اختلاف یا همان اسنپ‌بک را ندارند؛ به همین دلیل فعال‌سازی مکانیسم ماشه غیرقانونی است. وزارت امور خارجه نیز اعلام کرده با توجه به همین استدلال، اقداماتی را در دستور کار قرار داده است. براساس این روایت، اصولاً نباید مکانیسم ماشه فعال شود و در تاریخ 18 اکتبر، با پایان یافتن مهلت ۱۰ ساله، قطع‌نامه ۲۲۳۱ عملاً منقضی خواهد شد؛ در نتیجه هم عمر برجام و هم اعتبار آن قطع‌نامه‌ها به پایان می‌رسد.

حاکمیت زور و قدرت بر حقوق در روابط بین‌الملل

عضو هيأت رئيسه جبهه اصلاحات ايران با اشاره به اینکه اگر چنین اتفاقی رخ دهد که امیدواریم رخ دهد، طبیعتاً می‌تواند آغازگر دوره‌ای از عادی‌سازی روابط بین‌المللی برای ایران باشد، عنوان کرد: شاید لازم باشد جامعه مدنی نیز از چنین موضعی حمایت کند تا کشور در این نبرد حقوقی به نتیجه مطلوب برسد. به هر حال، جهان امروز جهان زور است، چنان‌که در مجمع عمومی نیز همه دنیا در دو دوره قبل و بعد مشاهده کردند که چگونه منطق زور و قدرت بر حقوق و قانون غلبه دارد. سخنرانی ترامپ، نظام بین‌الملل را زیر سؤال برد و نتانیاهو هم با وجود محکومیت‌های بین‌المللی، نطق خود را ایراد کرد؛ البته تنها به سخنرانی بسنده نکرد، بلکه اقدامات عملی هم انجام می‌دهد. کشتار غزه نمونه بارزی است؛ با وجود آنکه به‌عنوان مجرم شناخته می‌شود، برای سفر به نیویورک مسیری را طی می‌کند که کشورهای عضو دیوان دادگستری بین‌المللی نتوانند حکم بازداشت او را اجرا کنند و در نهایت آن نطق طولانی را ایراد می‌کند، بی‌آنکه حتی یک گام از اقدامات تجاوزکارانه و جنایت‌کارانه‌اش عقب‌نشینی کند. این‌ها همه نشان می‌دهد که در روابط بین‌الملل، بیش از منطق قانون، این منطق زور و قدرت است که حاکمیت دارد.

تلاش ایران برای جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه و کاهش تبعات روانی تحریم‌ها

صادقی با بیان اینکه در این فضا ایران باید تمام تلاش خود را به‌کار گیرد تا با وجود همه موانع و مشکلات، از فعال شدن عملی مکانیسم ماشه جلوگیری کند و در موعد مقرر، قطع‌نامه ۲۲۳۱ منقضی شود و شرایط به حالت نرمال بازگردد، خاطرنشان کرد: اگر چنین رخ دهد، وضعیت عادی خواهد شد؛ هرچند احتمال موفقیت در این مسیر زیاد نیست و دستیابی به آن دشوار است. اما اگر این فرض محقق نشود، مقامات ایرانی، از جمله نمایندگان مجلس و دستگاه‌های تبلیغاتی، معتقدند که پیامدها عمدتاً محدود به اثرات روانی خواهد بود؛ چرا که ایران بیش از چهل سال است زیر فشار تحریم‌ها زندگی کرده و این تحریم‌ها تأثیر ویژه‌ای بر شرایط داخلی نخواهند داشت.

تدوین استراتژی مقاومت اقتصادی و ابتکار عمل در برابر تحریم‌ها

وی اضافه کرد: یک نگاه و رویکرد این است که اگر دیگران در تحریم‌کردن تبحر دارند، ایران نیز در دورزدن تحریم‌ها توانمند است و باید خود را با این وضعیت وفق دهد و هزینه‌های ناشی از آن را تحمل کند. برای نمونه، ایران نفت خود را ۳۰ درصد ارزان تر می‌فروشد و حتی اگر فروش نفت کاهش یابد، با کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، اتفاق خاصی رخ نخواهد داد؛ این بخشی از هزینه مقاومت در برابر زورگویی‌های جهانی است. رویکرد دیگر آن است که در هر صورت ایران باید در برابر چنین شرایطی ابتکار عمل به خرج دهد و راهکارهای فعالانه‌تری را در پیش گیرد.

تهدیدات روانی و بین‌المللی بازگشت تحریم‌ها و ضرورت آمادگی ایران

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه برای به حداقل رساندن این تأثیرات باید تدابیری اندیشید، زیرا هرچند برخی معتقدند بازگشت تحریم‌ها تنها اثر روانی دارد، اما همین بُعد روانی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، تاکید کرد: این مسئله نه‌تنها بر ذهنیت مردم ایران تأثیر می‌گذارد، بلکه ممکن است روایتی در سطح جهانی تثبیت کند مبنی بر اینکه ایران کشوری یاغی است، به هنجارهای بین‌المللی احترام نمی‌گذارد و برای صلح و امنیت جهانی یک تهدید محسوب می‌شود.

وی افزود: به‌ویژه آنکه برخی قطع‌نامه‌ها مجوز بازرسی و توقیف محموله‌های ایران و حتی مداخلات مستقیم را صادر می‌کنند. در چنین شرایطی، دشمنان ایران به‌ویژه آمریکا می‌توانند با بهره‌گیری از فضای روانی ناشی از بازگشت تحریم‌ها، اقدامات تجاوزکارانه خود را در پوشش قانونی توجیه کنند؛ امری که تهدیدی جدی به شمار می‌رود. مقامات ایران و برخی مسئولان خارجی، از جمله روسیه و چین، نسبت به این خطر هشدار داده‌اند و بنابراین باید برای مقابله با چنین تهدیدات و تبعات احتمالی آن آماده بود.

قطع‌نامه‌های بانکی و مالی و تأثیر آن بر گشایش‌های اقتصادی ایران / عده‌ای در بازار تحریم‌ها هستند و منتفع می‌شوند

صادقی با بیان اینکه همچنین یکی از قطع‌نامه‌ها مربوط به محدود کردن مبادلات بانکی و مالی است، تصریح کرد: ما در شرایطی هستیم که پس از سال‌ها تعلل و اختلاف‌نظر، در حال اقدام هستیم تا موضوعاتی مانند FATF حل شود. پالرمو را تصویب کردیم و FATF در حال بررسی است به این امید که در گشایش‌های بانکی مؤثر واقع شود. با این حال، در صورت بازگشت قطع‌نامه‌ها، حتی اگر این روندها به نتیجه برسند، همان قطع‌نامه‌ها مانع برداشته شدن یا کاهش محدودیت‌های مالی ایران خواهند شد و یک دور جدید تحریم‌های بانکی آغاز می‌شود که زندگی را دشوار می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: برخی می‌گویند این مسئله اهمیت ندارد و با روحیه انقلابی خود آن را توجیه می‌کنند؛ البته برخی نیز ذی‌نفع‌اند. بخش عمده‌ای از سازوکار دورزدن تحریم‌ها، شبکه‌ای تجاری و مالی ایجاد کرده که عده‌ای در آن فعال‌اند و از آن کسب‌وکار می‌کنند. وقتی ۲۰ الی۳۰ درصد نفت‌مان را ارزان‌تر به چین و کشورهای دیگر می‌فروشیم و مبادلات تهاتری انجام می‌دهیم و یا نقل و انتقال ارز با کیسه و گونی داریم، خود این‌ها، تبدیل به کسب‌وکار می‌شود. بعضی این را «کسب‌وکار ضدتحریم» و عاملی برای مقاومت می‌دانند، اما در عمل عده‌ای از این راه منتفع می‌شوند و بازارشان تداوم می‌یابد. در حالی که دود آن به چشم مردم می‌رود. تحریم‌ها محدود به شرکت‌های دولتی نیست، بخش خصوصی، افراد معمولی و حتی استاد دانشگاه هم از تبعات آن متأثر می‌شوند و محدودیت و مشکل ایجاد می‌کند.

چالش‌های حکمرانی و ضرورت اصلاحات همه‌جانبه برای مقابله با تحریم‌ها و تهدیدات/مدیریت کشور دچار نارسایی‌هایی در حوزه‌های مختلف است

عضو هيأت رئيسه جبهه اصلاحات ايران گفت: این وضعیتی که اکنون با آن مواجه‌ایم تا حد زیادی ناشی از تحریم‌هاست؛ اما نسبت دادن همه ناترازی‌ها و مشکلات صرفاً به تحریم‌ها درست و واقع‌بینانه نیست و نباید تحریم‌ها را بزرگ‌نمایی کرد. بخش عمده و مهم‌ترین ابرچالش ما، مشکل در نظام حکمرانی است؛ مدیریت کشور دچار نارسایی‌هایی در حوزه‌های مختلف است و همین کج‌کارکردی حکمرانی، سوءمدیریت، عدم شفافیت، نگرش‌های ناصحیح و ساختارهای موازی از عوامل اصلی وضع موجود به‌شمار می‌آیند. تحریم‌ها نقش مضاعف و تسری‌ دهنده‌ای دارند و حتی در صورت برداشته شدنشان، بسیاری از مشکلات پابرجا خواهند ماند؛ اما تحریم‌ها به این مجموعه اضافه می‌شوند و بار مشکلات را سنگین‌تر می‌کنند.

صادقی با بیان اینکه به هر ترتیب، هم آثار روانی و هم تبعات عینی بازگشت قطع‌نامه‌ها قابل توجه‌ هستند، از جمله احتمال امنیتی‌سازی فضای ایران که وضعیت مطلوبی را نوید نمی‌دهد، بیان کرد: راه‌حل‌های مؤثر باید در اصلاح نظام حکمرانی جست‌وجو شوند، موضوعی که ابعاد گسترده‌ای دارد و نیز بازسازی رویکردها در سیاست داخلی و خارجی لازم است. در عرصه‌های اقتصادی و حقوقی و در کل ساختارهای تصمیم‌گیری باید تحولات همه‌جانبه‌ای رخ دهد تا از تشدید این فضا جلوگیری شود. به‌ویژه کشوری که در معرض تهدید است، نیازمند همگرایی حاکمیت و مردم است. اگر دوگانگی‌ها برطرف شود، همانند دوره جنگ ۱۲ روزه می‌توان آثار منفی را کاهش داد و اگر تداوم یابد، احتمال افزایش تهدیدات بیشتر خواهد شد.