ایران باید به سمت نقطه ضعف اسراییل و آمریکا که دیپلماسی است، حرکت کند

روزنامه اعتماد نوشت: در فاصله ۱۴ روز مانده به موعد بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، دولت چهاردهم توانست در مصر به توافق مهمی با آژانس دست یابد تا زمینه برای بازگشت مراودات دو طرف به مسیر همکاری‌های فنی و دیپلماتیک فراهم شود. همزمان با انتشار خبر این توافق، مخالفان نیز برای انتقاد و مانع‌تراشی دست به کار شدند.

مخالفان آتشین مزاج پروسه توافق‌سازی دولت چهاردهم تنها اسراییلی‌ها، سلطنت‌طلب‌ها و اوانجلیست‌های امریکایی نیستند، رادیکال‌های دست راستی ایران هم در قالب جبهه پایداری همان حملات و تخریب‌ها و اعتراضاتی را در خصوص توافق با آژانس فریاد می‌زنند که دشمنان توافق‌سازی در تل‌آویو و واشنگتن و سایر کشور‌های غربی! مطابق معمول، چهره‌هایی، چون سید محمود نبویان و حمید رسایی دو عضو بلندپایه جبهه پایداری خود راسا به میدان آمده و این توافق را برخلاف منافع ملی کشور ارزیابی کردند تا یک‌بار دیگر فریاد وا توافقا در فضای رسانه‌ای کشور طنین‌انداز شود.

مخالفان داخلی این توافق، اما هرگز اشاره نمی‌کنند، راهکار جایگزین آنها برای عبور از چالش انتظارات که مستقیما معیشت مردم و منافع ملی کشور را هدف قرار می‌دهد، چیست؟ واقع آن است که هر فشاری در خارج به شکل نوسانات داخلی بروز و ظهور پیدا می‌کند، زمانی که دولت با هدف بی‌اثر کردن تحریم‌ها و نوسانات اقدام به توافق‌سازی با طرف‌های مقابل می‌کند، فشار تندرو‌های داخلی افزایش می‌یابد. عباس عراقچی برای روشن کردن افکار عمومی راهی صدا و سیما شد و تصویری از دلایل توافق‌سازی‌های اخیر ارایه کرد.

عراقچی به این واقعیت اشاره کرد که نظام بین‌الملل در حال تحولات بنیادین است و ایران باید تلاش کند از همه ابزار‌های ممکن از جمله دیپلماسی برای منافع ملی‌اش بهره‌برداری کند. موضوعی که به نظر می‌رسد، برخی طیف‌های سیاسی رادیکال یا از درک آن عاجزند یا منافع آنها درعدم درک این واقعیت‌های روشن است. اسماعیل گرامی‌مقدم و مهدی شیرزاد ۲تن از فعالان سیاسی کشور تلاش کرده ابعاد مختلف توافق ایران و آژانس در قاهره را بررسی کنند.

اسماعیل گرامی‌مقدم: نقطه ضعف اسراییل دیپلماسی و مذاکره است

اسماعیل گرامی‌مقدم، فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره توافق اخیر ایران و آژانس در مصر و اینکه این توافق چه معنا و مفهومی را در شرایط امروز بین‌المللی دارد؟ می‌گوید: «ایران با دشمنی سر و کار دارد که حین مذاکره به ایران حمله می‌کند، نه فقط به ایران، بلکه اسراییل در حین مذاکره با حماس به قطر به عنوان یکی از کشور‌های متحد امریکا در منطقه نیز یورش می‌برد! در شرایطی که اسراییل تمام تلاش خود را صورت می‌دهد تا هر میز تحریمی را به هم بزند، اینکه دولت چهاردهم توانسته با یکی از طرف‌های مهم (آژانس انرژی اتمی) به توافقی پایدار دست پیدا کند، دست مریزاد دارد. روشن است که تحلیل‌های ما به دلیل اتفاقاتی که در جهان رخ می‌دهد، متفاوت می‌شود، چراکه بسیاری از معیار‌ها و ارزش‌های بین‌المللی، امروز فاقد معنا شده است. به عنوان فردی که همواره طرفدار مذاکره بوده‌ام، معتقدم مذاکره باید همراه با ایجاد بازدارندگی باشد.»

گرامی‌مقدم ادامه می‌دهد: «حملات نظامی اسراییل در کشاکش مذاکرات نشان می‌دهد که این رژیم اساسا اعتقادی به مذاکره ندارد. اسراییل و امریکا از ابزار مذاکره استفاده می‌کنند برای اینکه رقبای خود را فریب دهند. از سوی دیگر به واسطه حمله نظامی در حین مذاکره، قدرت‌نمایی می‌کنند. نهایتا نیز سعی می‌کنند این پالس را به جهان ارسال کنند که در جهان امروز زور و قدرت حرف اول را می‌زند. با این ۴گزاره، معنای مذاکره، تفاهمات و عهدنامه‌ها تغییر کرده است. حمله به ایران و قطر در حین مذاکرات، نشان‌دهنده آن است که ایران ضمن مذاکره باید نهایت احتیاط و حفاظت‌های لازم را صورت دهد. روشن است توافق ایران و آژانس در مصر برای اعمال نظارت‌های پادمانی که بهانه دشمنان را برای حمله به ایران محدود می‌کند، اقدام پسندیده‌ای است. در عین حال ایران نباید فراموش کند که در نوبت قبلی پس از ۵دور مذاکره با امریکا و در آستانه آغاز دور ششم مذاکرات مورد حمله واقع شد.»

او در پاسخ به این پرسش که آیا به دلیل بدعهدی دشمنان نباید به دنبال توافق‌سازی بود؟ می‌گوید: «وقتی اسراییل به میز مذاکرات حمله می‌کند، نشان‌دهنده آن است که اصولا نقطه ضعف اسراییل، مذاکره و دیپلماسی است. پرسش کلیدی آن است که اگر ایران با امریکا مذاکره نمی‌کرد، آیا حمله‌ای به ایران صورت نمی‌گرفت؟ قطعا اسراییل حمله می‌کرد. اما حضور ایران در میز مذاکره، باعث شد تا کشورمان در صحنه جهانی و افکار عمومی بین‌المللی، دست بالا را داشته باشد. امروز ایران الهام‌بخش آزادیخواهان جهان است و طرفداران بسیاری دارد. دولت چهاردهم همچنان نباید از مذاکره و توافق‌سازی گریزان باشد. دشمن به دنبال این است که ایران را از مذاکرات دور کند. ایران، اما باید به سمت نقطه ضعف اسراییل و امریکا که دیپلماسی است، یورش ببرد. در عین حال باید آمادگی دفاعی کشور نیز در بالاترین سطح حفظ شود.»

گرامی‌مقدم ادامه می‌دهد: «اما نباید بی‌محابا و بدون ضمانت‌های اجرایی به سمت گفت‌و‌گو و توافق‌سازی گام برداریم. نباید این‌طور به نظر برسد که ایران از سر ضعف به مذاکره و توافق روی آورده است. ایران باید طرف مقابل را به این نتیجه برساند که جهان، جهان مذاکره است. دست، بالای دست بسیار است و نمی‌توان زد و در رفت. توانایی‌های موشکی ایران، نشان داد که ایران کاملا آمادگی دفاع از خود را دارد. اگر آژانس به دنبال اعمال نظارت‌های پادمانی است باید حقوق هسته‌ای و حق غنی‌سازی ایران را نیز به رسمیت بشناسد. آژانس باید توضیح دهد، چرا درست قبل از حمله اسراییل گزارشی در راستای منویات دشمنان ایران ارایه کرده است.»

این فعال سیاسی با اشاره به اینکه مگر ادعا نمی‌کنند سایت‌های هسته‌ای ایران را نابود کرده‌اند؟ پس دیگر چه دلیلی برای نظارت‌های دقیق هسته‌ای وجود دارد؟ می‌گوید: «اگر قرار بر توافقی با آژانس، امریکا و اتحادیه اروپاست، باید توافقی عزتمندانه با ضمانت‌های اجرایی کافی باشد. اگر آژانس بخواهد تمام وقت در ایران حضور داشته باشد، باید مطابق ان‌پی‌تی حق ایران برای غنی‌سازی را به رسمیت بشناسد. تحریم‌ها را لغو و سایر حقوق ایران مطابق NPT را اجرایی کند. نباید فراموش کرد، اسراییل به دنبال زدن میز مذاکرات است. در این شرایط ایران باید به نقطه ضعف اسراییل که دیپلماسی، گفت‌و‌گو و مذاکره است، حمله کند. ضمن اینکه ایران باید بازدارندگی خود را تقویت کرده و اجازه ندهد، طرف مقابل از مذاکره سوءاستفاده کند.»

مهدی شیرزاد: مذاکرات برای افزایش تاب‌آوری اقتصاد و بهبود معیشت مردم است

مهدی شیرزاد، فعال سیاسی از زاویه متفاوتی به بحث ورود کرده و در خصوص ابعاد مختلف توافق اخیر میان ایران و آژانس می‌گوید: «واقع آن است که موضوعات مرتبط با بحث سیاست خارجی و توافقاتی که دولت چهاردهم در مسیر انعقاد آن حرکت می‌کند را نمی‌توان جدا از شرایط اقتصادی و معیشتی و وضعیت جامعه و تاب‌آوری آن ارزیابی کرد. اگر فرد یا جریانی قصد دارد، تحلیلی از شرایط کشور و تصمیمات دولت صورت دهد، باید با در نظر گرفتن شرایط کشور و مقتضیات معیشت مردم این تحلیل را ارایه کند. اصولا مذاکرات و دیپلماسی مانند بازی شطرنج و در فضای خلأ نیست که دو طرف بدون توجه به جوانب دست به مهره شده و اقدام به حرکت کنند. باید زمینه و کانسپتی که این گفت‌و‌گو‌ها در بستر آن اتفاق می‌افتد نیز در تحلیل‌ها لحاظ شوند.»

شیرزاد ادامه می‌دهد: «بر این اساس، ایران دست به هر اقدامی بزند که اسنپ‌بک فعال نشده و فرصتی به نفع بازیابی اقتصاد فراهم شود به نفع منافع ملی و مصالح عمومی است. از سوی دیگر تجربه جنگ ۱۲ روزه اخیر، حمله به ایران در بحبوحه مذاکرات از یک طرف و حمله اسراییل به قطر در کشاکش مذاکرات با حماس برای پذیرش آتش‌بس از سوی دیگر، نشان می‌دهد که چندان نمی‌توان به طرف امریکایی و در کل طرف‌های غربی اطمینان داشت. اما این رویکرد به این معنا نیست که ایران مذاکرات با طرف مقابل را قطع کند.»

او می‌گوید: «خوشبختانه دولت چهاردهم دیپلماسی فعالی را با ترکیه، کشور‌های عربی و کشور‌های منطقه آغاز کرده، ضمن اینکه در کنار این دیپلماسی فعال منطقه‌ای با چین و روسیه همچنین اعضای بریکس و شانگهای و…مذاکره و گفت‌و‌گو می‌کند. سفر پربار رییس‌جمهور پزشکیان به چین دستاورد‌های قابل توجهی از پیگیری این نوع سیاست‌ها داشت. در کنار این تلاش‌ها، اما موضوع توافق با آژانس هم با میانجیگری مصر دنبال شده است. موضوع مهم اینکه علی‌القاعده باید این توافق‌سازی‌ها به شکل متوازنی تحلیل شوند.»

شیرزاد یادآور می‌شود: «اگر سایر اقدامات دولت برای دنبال کردن مذاکرات منطقه‌ای و گفت‌و‌گو با سایر قدرت‌های فرامنطقه‌ای مثل چین و روسیه و اعضای بریکس و شانگهای نادیده گرفته شود و تنها بر آتش انتقاد از دولت به خاطر توافق با آژانس دمیده شود، واقع‌بینانه نیست. برخی نمایندگان مجلس و چهره‌های سیاسی بدون توجه به مجموعه تلاش‌های دولت تنها از توافق با آژانس و…انتقاد کرده و فریاد سر می‌دهند که متن توافق باید متتشر شود، آنها به گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار در جریان واقعیت‌های نظام بین‌الملل و تحولات منطقه‌ای نیستند.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به اینکه همان‌طور که آقای عراقچی، وزیر خارجه در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری توضیح دادند، کشور در شرایط جدیدی قرار گرفته که نیاز به بازتعریف مناسبات کشور با آژانس است، تاکید می‌کند: «آقای عراقچی به خوبی این فضای تازه را تشریح کردند. توضیح دادند که این توافق در چارچوب مصوبه مجلس و در هماهنگی کامل با دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کشور پیش می‌رود.

این موارد نقاط قوت این توافق است. ایران به واسطه اینکه همچنان عضو ان‌پی‌تی است از حقوقی برخوردار است که این حقوق در جنگ ۱۲ روزه و پس از آن زیر پا گذاشته شد. وزارت خارجه موظف است این حقوق را پیگیری کرده و آن را اعاده کند. برای استیفای حقوق ملت لازم است گفت‌و‌گو‌هایی با آژانس داشته باشند. توافقی که میان ایران و آژانس منعقد شده در چارچوب این ضرورت‌ها و باید‌ها و نبایدهاست.»