افزوده شدن ۳۳۰ کیلومتر خطوط جدید انتقال گاز / ۳۰۰ میلیون مترمکعب کمبود گاز داریم

سعید توکلی روز سه شنبه در نشست خبری، اعلام کرد: در جریان زمستان ۱۴۰۳، بخشی‌نگری و مدیریت بحران در سطح استان‌ها موجب شد تا با قطعی مواجه نشویم و مشکل یک استان به دغدغه همه استان‌ها تبدیل شد.

وی افزود: پویش ۲ درجه کمتر و ورود وزیر کشور به موضوع مدیریت بحران در مصرف انرژی موجب شد تا همه استانداران به جریان مدیریت این موضوع ورود کنند و مساله را به عنوان یک چالش ملی پیگیری کنند.

توکلی با ارائه گزارشی از عملکرد شرکت ملی گاز اظهار داشت: به همکاران خود نمره «بسیار خوب» می‌دهم، هرچند محدودیت‌ها و مشکلاتی وجود داشته که برخی از آنها در حیطه مدیریت قابل حل نبوده است.

توکلی به شرایط سخت تحویل گرفتن مسئولیت‌ها، عبور از زمستانی سرد و طولانی به‌مدت پنج ماه و نیم، و انتظارات از دولت جدید با وجود محدودیت‌ها اشاره کرد و یادآور شد: این دستاورد‌ها حاصل تلاش یک مدیریت یکپارچه در وزارت نفت بوده است.

معاون وزیر نفت گفت: برای نخستین بار کمیته‌های هماهنگی سوخت زودتر از موعد تشکیل و دغدغه ذخیره‌سازی مناسب نفت‌گاز برای عبور از زمستان مطرح شد.

وی خاطر نشان کرد: پاییز سال ۱۴۰۲ گرم‌ترین پاییز ۵۰ سال گذشته بوده و بخشی از آمادگی برای زمستان خارج از کنترل دولت بود با ابن حال در همین سال نیز با موضوع ناترازی انرژی رو‌به‌رو بودیم.

توکلی از اجرای رزمایش صادق ۲ به‌عنوان تمرینی برای واکنش نیرو‌های شرکت گاز به سناریو‌های اضطراری یاد کرد و ادامه داد: این اقدام با هدف حفاظت از زیرساخت‌های انرژی در شرایط بحران نظیر جنگ یا حوادث غیرمترقبه انجام شد.

مدیرعامل شرکت ملی گاز اضافه کرد: استمرار خاموشی‌ها در آغاز زمستان و لزوم انجام تعمیرات اساسی حتی تا آبان‌ماه سال گذشته که در تاریخ شرکت بی‌سابقه بود، از مهم‌ترین چالش‌ها بود.

وی توضیح داد که با هدف کاهش زمان تعمیرات و جبران بخشی از سوخت مایع، تصمیماتی همچون تعمیر آنلاین خط هشتم سراسری با وجود ۱۲ نقطه ترک جوش، تعویق تعمیرات پالایشگاه فجر جم، معلق کردن برخی تعمیرات و پذیرش ریسک مهندسی اتخاذ شد. در نتیجه، ۲۲ واحد توربوکمپرسور با وجود اتمام زمان تعمیرات در سرویس باقی ماندند و کارکرد آنها ۲۱ درصد افزایش یافت.

توکلی به دیگر اقدامات انجام شده در فصل سرد سال گذشته اشاره کرد و ادامه داد: برای نخستین بار، ۲۸ توربوکمپرسور در شبکه انتقال گاز کشور به‌طور همزمان در طول سه روز کار کردند. همچنین پالایشگاه شهید هاشم‌نژاد در زمستان متوقف نشد و پارس جنوبی نیز با اقدامات کنترلی شهریور و مهر، کاهش توقف‌ها و افزایش پنج درصدی قابلیت اطمینان را تجربه کرد.

وی با  بیان اینکه ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون مترمکعب کمبود گاز داریم، گفت: باید بپذیریم که ناترازی انرژی داریم و این ناترازی کم نیست. با ایجاد ۵۰ گروه ۲۴ ساعته در نقاط حساس شبکه، تمرکز بر پایداری جریان گاز تا ورودی شهر‌ها حفظ شد. اگرچه با همه تلاش‌ها، ناترازی ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون متر مکعب یک شبه رفع نمی‌شود.

افزایش ۶۰ درصدی ذخایر نیروگاهی

معاون وزیر نفت گفت: امسال با برنامه‌ریزی دقیق وزارت نفت، ذخایر نیروگاهی بیش از ۶۰ درصد نسبت به زمان مشابه پارسال افزایش یافته است.

وی به چالش‌های جدید در جریان اورهال‌ها اشاره کرد و افزود: این‌بار با وقوع جنگ تحمیلی آن هم در شرایطی که کشور در حال مذاکره بود و همه را غافلگیر کرد، نخستین دغدغه ما جلوگیری از تبدیل گاز به عامل حادثه ثانویه بود.

وی با بیان اینکه ضریب نفوذ گاز در کشور بیش از ۹۵ درصد و سهم آن در سبد انرژی ۷۳ درصد است، توضیح داد: ۸۰ درصد نیروگاه‌ها به گاز وابسته‌اند و در شرایط جنگی با حملات به تهران و مراکز نظامی سراسر کشور، باید با آمادگی بالا صحنه را مدیریت کنیم تا منازل آسیب‌دیده دچار نشتی و خطرات بیشتر نشوند.

تعمیر خط صادراتی به ترکیه در کمتر از ۲۴ ساعت

توکلی با اشاره به حادثه اصابت پرتابه‌های دشمن به خط صادراتی ۴۸ اینچ صادراتی به ترکیه اشاره کرد و گفت: ساعت ۱۱:۵۰ دقیقه خبر رسید که خط صادراتی مورد اصابت قرار گرفته است؛ کمتر از ۲۴ ساعت بعد، همکارانم این خط را تعمیر، آزمایش و با روشی جدید دوباره وارد مدار کردند.

وی این موفقیت را بی‌سابقه و حاصل همبستگی و سرمایه اجتماعی ایجادشده در پی حوادث اخیر دانست و افزود: همه دغدغه وطن داشتند و تلاش می‌کردند که زیرساخت‌های انرژی کشور کمترین آسیب را ببیند، زیرا هرگونه خسارت در این حوزه به ضرر کشور است.

معاون وزیر نفت ضمن تشکر از همکاران و خانواده‌های آنان گفت: در حالی که بسیاری از مردم تهران تخلیه شدند، امدادگران ما همچنان در محل کار حضور داشتند آن هم در شرایطی که خانواده‌هایشان تحت‌تاثیر شرایط بحرانی بودند. برخی از آنها پس از ساعات کار سنگین و پر استرس، در کنار خیابان استراحت می‌کردند، چون نیروی انسانی ما اساساً برای شرایط اضطراری طراحی نشده و این تلاش‌ها واقعاً فداکارانه بود.

وی با تاکید بر نقش رسانه‌ها در مدیریت بحران اظهار داشت: آنچه توانست این موضوع را کنترل کند، جنگ رسانه و جنگ روایت‌ها بود. رسانه‌ها به‌طور منصفانه و دقیق وقایع را منعکس کردند، هرچند بخشی از اطلاعات به دلایل ملاحظات منتشر نشد. این همکاری‌ها موجب شد که بتوانم نمره خوبی به همکارانم بدهم.

افزوده شدن ۳۳۰ کیلومتر خطوط جدید انتقال گاز

معاون وزیر نفت در آستانه هفته دولت، از بهره‌برداری انشعاب و دسترسی پنج شهر، ۴۲۸ روستا و ۱۷۵۳ واحد صنعتی در حوزه گازرسانی خبر داد و افزود: ۳۳۰ کیلومتر خطوط جدید انتقال گاز جدید وارد مدار شده است.

وی افزود: پروژه گازرسانی شهری، روستایی و صنعتی بیش از ۵.۶ همت اعتبار داشته و تنها ۲ ایستگاه تقویت فشار بیش از ۱۲۷ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین بهره‌برداری از خطوط انتقال جدید در مجموع ۱۸۴ میلیون یورو هزینه دربرداشته و عمده این خطوط در شمال کشور به پایداری و انعطاف شبکه کمک می‌کند.

به گفته توکلی، ۶۸۸ طرح گازرسانی و ۲۲۹ کیلومتر خطوط سراسری جدید نیز در دست اجرا قرار دارد، از جمله خطوط دهم سراسری و پل‌کله تا تهران به ارزش ۱۴۰ میلیون یورو و خط مهم جنوب شرق به طول ۱۲۶ کیلومتر با ۱۱۵ میلیون یورو اعتبار.

وی ادامه داد: علاوه بر توسعه تاسیسات موجود، پروژه‌های نوینی مانند ذخیره‌سازی گاز در گنبد نمکی نصرآباد با سرمایه‌گذاری ۳۴۰ میلیون یورو آغاز خواهد شد که موقعیت آن، نزدیک به محور‌های اصلی انرژی و مصرف کشور، ظرفیت بالایی برای افزایش تاب‌آوری ایجاد می‌کند.

تا ۹۰ درصد مشترکان خانگی افزایش قیمت محسوسی تجربه نکرده‌اند

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در پاسخ به پرسشی درباره تغییر قیمت گاز خانگی و صنعتی تاکید کرد: مرجع تعیین قیمت سازمان برنامه و بودجه است و شرکت ملی گاز نقشی اجرایی و مشورتی دارد. بر اساس فرمول‌های موجود، تعرفه بخش صنعتی تابع میزان انرژی مصرفی است و تعرفه خانگی نیز با هدف «عدالت انرژی» طراحی شده، به‌گونه‌ای که ۸۵ تا ۹۰ درصد مشترکان خانگی سال گذشته و امسال افزایش قیمتی محسوس تجربه نکرده‌اند و افزایش عمده تنها شامل «بد مصرف‌ها» و «بسیار بد مصرف‌ها» شده است.

وی درباره طرح‌های مشوق مدیریت مصرف اظهارکرد: طرح اپراتور‌های انرژی بدون تحمیل بار مالی به دولت، مشوق‌هایی مانند تجهیزات کم‌مصرف یا پاداش نقدی برای مشترکان کم‌مصرف فراهم می‌کند. در بورس انرژی نیز روز گذشته یک مترمکعب گاز با نرخ ۱۷ هزار و ۳۵۰ تومان به فروش رسید و این مسیر به صنایع کمک می‌کند تا با بهبود بهره‌وری، مصرف خود را کاهش دهند.

سهم گاز پتروشیمی‌ها در زمستان اجتناب ناپذیر است

توکلی در پاسخ به سوالی درباره اولویت تامین گاز مورد نیاز داخلی یا صادرات، اعلام کرد: در اوج مصرف داخلی که به ۷۲۰ میلیون مترمکعب در روز در بخش خانگی، تجاری و حمل‌ونقل می‌رسد، اولویت قطعاً با تأمین کامل نیاز داخل است و سوخت جایگزین برای سایر بخش‌ها تأمین می‌شود. هیچ‌گاه صادرات و نیروگاه‌ها به بهای قطع گاز خانگی قربانی نشده‌اند.

توکلی درباره پایداری شبکه در شرایط جنگ ۱۲روزه اخیر گفت: «سناریو‌های متعددی برای افزایش تاب‌آوری و بازگشت سریع به مدار طراحی و تمرین شده است. حتی با کاهش ۹۰ میلیون مترمکعبی گاز، هیچ‌یک از نیروگاه‌ها و صادرات تحت تاثیر قرار نگرفت.» او ضمن اشاره به گستردگی شبکه و قدمت برخی خطوط سراسری، بر تکمیل ۹۶ درصد تعمیرات اساسی پیش از آغاز فصل سرما تأکید کرد و افزود: در زمستان، کاهش سهم گاز پتروشیمی‌ها اجتناب‌ناپذیر است، اما این کاهش با هماهنگی کامل درون وزارت نفت انجام می‌شود.

مذاکرات گازی با روسیه هنوز نهایی نشده است

در پاسخ به پرسشی درباره مذاکرات گازی با روسیه، او اعلام کرد که این مذاکرات حدود ۹۵ تا ۹۹ درصد پیشرفت داشته، اما به‌دلیل عوامل سیاسی، منطقه‌ای و فنی هنوز قطعیت نیافته است. توافق اولیه شامل ۵۵ میلیارد مترمکعب گاز در ۲ فاز بوده که اکنون موضوع مذاکره بر حجم کمتر متمرکز شده است. به‌گفته وی، احتمال اجرای مرحله‌ای پروژه وجود دارد و هدف اصلی، استفاده از این گاز در بخش‌های مولد کشور است.

توکلی در توضیح جزئیات بیشتر مذاکرات گازی با روسیه گفت: تمامی ترم‌های قراردادی آماده شده و تنها دو مورد اساسی باقی است که نیازمند مذاکرات عمیق‌تر است؛ قرارداد‌های گازی از نوع فیکس و استاندارد کامل نیستند و باید در قالب ترم‌های بین‌المللی به توافق برسیم. مذاکرات پیشرفت خوبی داشته و امیدواریم به‌زودی نهایی شود.

معامله ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز در بورس انرژی

وی در پاسخ به پرسشی درباره همکاری با بورس انرژی و ابزار‌های مالی نوین، این روش را «راهکاری بسیار مناسب» برای تامین منابع بخش‌های مولد دانست و اعلام کرد: تاکنون بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز در بورس انرژی معامله شده است. آخرین نرخ فروش برای هر مترمکعب ۱۷ هزار و ۳۵۰ تومان بوده و این روند رو به رشد است و اعتماد بازار نیز به تعهدات شرکت ملی گاز در شرایط اوج مصرف جلب شده است.

معاون وزیر نفت در واکنش به نگرانی‌ها درباره تامین گاز صنایع، توکلی تاکید کرد: هیچ صنعت حیاتی مرتبط با امنیت غذایی یا تولید دارو تاکنون قطع گاز نداشته است. ۱۲ کد صنعت حیاتی داریم که تامین گاز آنها در اولویت مطلق است. در زمستان، با افزایش مصرف خانگی و وجود ناترازی انرژی، باید سبد موجود مصرف مدیریت شود. به شخصه علاقه‌مندم گاز بیشتری به صنایع داده شود، زیرا این بخش مولد است و ارزش افزوده ایجاد می‌کند؛ اما اولویت سیاست‌گذار، حفظ جریان گاز خانگی است.

وی یادآور شد: قرارداد اغلب صنایع برای ۸ ماه در سال منعقد شده و سه تا چهار صنعت عمده انرژی‌بر نیز می‌توانند از سوخت معادل استفاده کنند.

بهره‌وری انرژی کلید کاهش فشار بر شبکه گاز

توکلی اهمیت بهره‌وری انرژی را کلید کاهش فشار بر شبکه دانست و افزود: طبق سیاست‌های ملی، هر صنعت باید سالانه حداقل یک درصد بهره‌وری انرژی داشته باشد. صنایع با راندمان پایین مانند برخی واحد‌های سیمان یا آجر نه‌تنها به محیط زیست آسیب می‌زنند بلکه سرمایه ملی را هدر می‌دهند.

وی پیشنهاد کرد که در احداث واحد‌های جدید، تجهیزات با راندمان بالا خریداری و الزامات قانونی مانند «مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان» رعایت شود، چراکه اجرای این مقرره می‌تواند تا ۳۰ درصد مصرف انرژی ساختمان‌ها را کاهش دهد و سهم آزادشده به صنایع اختصاص یابد.

مدیرعامل شرکت ملی گاز در جمع‌بندی خاطرنشان کرد: خواسته من این است که مطالبه‌گری در جلسات صنفی تنها محدود به دریافت سهم بیشتر نباشد، بلکه هم‌زمان بر اجرای الزامات قانونی و افزایش بهره‌وری تاکید شود. کاهش ناترازی انرژی مسئولیتی ملی است و نیازمند همکاری همه بخش‌هاست.

وی هشدار داد که قطع جریان گاز خانگی مانند برق نیست و وصل مجدد آن نیازمند حضور نیرو‌های عملیاتی است؛ به‌طور مثال، در صورت وقوع زلزله در تهران و قطع گسترده گاز، بازیابی کامل شبکه می‌تواند بیش از ۱۰۰ روز طول بکشد.

توکلی درباره تجهیزات کاهنده مصرف توضیح داد: بخشی از این اقدامات در حوزه اختیارات شرکت ملی گاز نیست و به‌طور مشخص تحت مسئولیت شرکت ملی نفت و سیاست‌های وزارت نفت پیگیری می‌شود، اما یکی از طرح‌های مهم که سال گذشته طراحی و امسال وارد فاز عملیاتی شده، جایگزینی بخاری‌های کم‌بازده با بخاری‌های راندمان بالا است.

وی تاکید کرد: قرارداد تامین یک‌میلیون و ۷۲۵ هزار دستگاه منعقد و برنامه‌ریزی شده تا پایان سال ۳۰۰ هزار بخاری جدید در شبکه توزیع شود.

وی افزود: این بخاری‌ها بازدهی ۸۵ تا ۹۵ درصد دارند و جایگزینی آنها با تجهیزات فعلی که حدود ۳۰ درصد بازدهی دارند، می‌تواند کاهش مصرف قابل‌توجهی ایجاد کند.

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با استفاده از مثال‌های ساده، اهمیت این تجهیزات را «از نوع تاثیر بدیهی و غیرقابل انکار» توصیف کرد و یادآور شد: در کشور حدود ۲۰ تا ۲۱ میلیون بخاری وجود دارد.

وی همچنین بر ضرورت تمرکز بر بخش‌های پرمصرف مانند سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ساختمان‌ها تاکید کرد و از تحقیقاتی سخن گفت که سهم این بخش را بین ۷۰ تا ۸۰ درصد از کل مصرف انرژی ساختمان‌ها برآورد کرده‌اند. در مقابل، مصارفی مانند اجاق‌گاز سهمی کمتر از ۲ درصد دارند.

تمامی خطوط انتقال گاز نشت یابی می‌شوند

معاون وزیر نفت در پاسخ به پرسش‌هایی درباره هدررفت گاز در مسیر خطوط لوله، توکلی گفت: هیچ لوله‌ای در شبکه فشار قوی کشور مجاز به داشتن نشتی نیست و تمامی خطوط طبق استاندارد‌های ملی حداقل سالی یک بار نشت‌یابی می‌شوند. نشتی‌های درجه یک فوراً برطرف می‌شود و تجهیزات فرسوده مانند ولو‌های قدیمی نیز به‌تدریج تعویض یا تعمیر می‌گردند.

وی توضیح داد: بخشی از فرار گاز مربوط به ادوات جانبی است و هم‌اکنون پروژه‌های کاهش این میزان با مکانیزم‌های اندازه‌گیری تخصصی در حال اجراست، به‌گونه‌ای که مقدار آن به «حداقل‌های غیرقابل توجه» رسیده است.

توکلی اظهار کرد: هنگام احداث خطوط جدید، خطوط قدیمی یا بازنشسته می‌شوند یا فشار کاری آنها کاهش می‌یابد تا ایمنی شبکه حفظ شود.

وی درباره انتقاد‌ها نسبت به گسترش شبکه گاز به تمام مناطق کشور تصریح کرد: این سیاست در گذشته به شکل وسیع اجرا شده، اما امروز ضرورت تنوع‌بخشی به سبد انرژی و استفاده از منابع نو، مانند تجدیدپذیرها، بیش از پیش احساس می‌شود. در بسیاری از کشور‌های دنیا، ۲ حامل انرژی همزمان در یک واحد مسکونی ارائه نمی‌شود، در حالی که در ایران برق و گاز هر ۲ به همه خانه‌ها رسیده‌اند.

توکلی در مورد مخاطرات ناشی از فرونشست زمین، تفاوت میان «فرونشست» و «فروریزش» را تشریح کرد و ادامه داد: طراحی خطوط لوله فشار قوی با ضریب ایمنی بالا انجام می‌شود و تاکنون شکستگی ناشی از فرونشست به ثبت نرسیده است. فروریزش در نقاط خاص، تهدیدی بالقوه است که با پیش‌بینی‌های طراحی و حضور سریع نیرو‌های تعمیراتی مدیریت می‌شود.

وی این پدیده‌ها را از عوامل طبیعی و دشوار نگهداری شبکه دانست و بر لزوم برنامه‌ریزی مستمر برای مقابله با آنها تاکید کرد.