بعد از بمباران جلسه شعام، رئیس‌جمهور با همان حال به ملاقات رهبری رفت

محسن حاجی‌میرزایی تأکید کرد: امام خمینی (ره) برای ما جلوه عینی دین بود و همه باورهای دینی‌مان را در او جست‌وجو می‌کردیم. پیوند نسل ما با امام چنان قوی بود که اگر در موضوعی یقین داشتیم، ولی آن یقین با نظر امام مغایرت پیدا می‌کرد، در یقین خودمان شک می‌کردیم. اگرچه امام را از نظر عقیدتی معصوم نمی‌دانستیم، اما او را مصون از خطا می‌دیدیم؛ تا جایی که احساس می‌کردیم درست‌ترین راه، مناسب‌ترین کلام و عمیق‌ترین روش برای احیای دین در وجود اوست.

وی به نقل قولی از شهید آیت‌الله مدنی اشاره کرد و گفت: ایشان جمله‌ای می‌گفتند که «من هر کس را که به او نزدیک شدم، اعتقادم به او کمتر شد؛ جز امام که هرچه به او نزدیک‌تر شدم، باور و اعتقادم عمیق‌تر و راسخ‌تر شد.» این نکته مهمی است؛ چون خیلی‌ها از دور جذاب‌اند، اما وقتی نزدیک می‌شوی، آن جذابیت از بین می‌رود. اما امام، استثناء بود.

در ادامه گفت‌وگو، حاجی‌میرزایی با تأکید بر نقش مردم در شکل‌گیری و پایداری انقلاب اسلامی، از فاصله گرفتن دولت‌ها از مردم در سال‌های پس از انقلاب انتقاد و بر ضرورت بازگشت به مشارکت مردمی در اداره کشور تأکید کرد.

وی در پاسخ به پرسشی درباره تأکید امام خمینی بر دو واژه «جمهوری» و «اسلامی»، بیان داشت: به نظر من، ما در ایمان و باور به مردم، آن قوت و اعتقادی را که در زمان امام بود، نشان ندادیم. وقتی یک مجموعه به حکومت می‌رسد، ابزارهایی مثل قدرت، ثروت، امکانات، اقتدار و اختیار پیدا می‌کند. این ابزارها، به‌تدریج ابزار اصلی انقلاب یعنی مردم را از جریان اصلی خارج می‌کند.

حاجی‌میرزایی افزود: شهید مطهری، وقتی از دیدار امام در پاریس برگشت، گفت: «من در ایشان چند ایمان دیدم: یکی ایمان به خدا، یکی ایمان به راهش، و یکی هم ایمان به مردم.» امام، وقتی مردم را بسیج کرد و حرکت را آغاز کرد، نه قدرت داشت، نه ثروت و نه موقعیت سازمانی و حقوقی رسمی. تنها سرمایه‌اش، مردم بودند و با اتکا به آن‌ها و برانگیختنشان، حرکت را پیش برد.

وی با انتقاد از عملکرد دولت‌ها در سال‌های پس از انقلاب گفت: فکر می‌کنم دولت‌های ما در این زمینه دچار یک خطای استراتژیک شدند. بعد از تشکیل حکومت و دولت، با شکل‌گیری وزارتخانه‌ها، آمدن بودجه‌ها و امکان قانون‌گذاری، کم‌کم به مردم گفتیم به شما کاری نداریم، شما فقط بخواهید و ما باید نیاز شما رو تأمین کنیم.

حاجی‌میرزایی ادامه داد: هر دولتی هم که آمد گفت دولت قبلی خیلی خدماتی ارائه نکرده، و ما آمده‌ایم خدمات بیشتری بدهیم. این باعث شد مطالبات اجتماعی مردم روزبه‌روز بیشتر شود. این مطالبات، ناحقی نبود، اما سهم مردم در تحقق آن‌ها فراموش شد.

رئیس دفتر رئیس جمهور با نقل قولی از دکتر پزشکیان اظهار داشت: ایشان نقل کردند که در دوره خدمت خود در زابل بودند. آن محدوده در آن زمان بسیار سرسبز و آباد بود، اما امروز خشک شده است. ایشان توضیح دادند که رودخانه‌ای در آنجا وجود داشت و مردم به‌صورت نوبتی برای لایروبی آن می‌آمدند. اگر کسی نمی‌توانست بیاید، به فرد دیگری پول می‌داد تا به جای او این کار را انجام دهد.

وی افزود: پس از پیروزی انقلاب، کم کم گفته شد که این کار باید بر عهده دولت باشد و عملاً این فعالیت متوقف شد. حال آنکه یکی از رموز پایداری نظام‌های آبیاری در ایران و در بسیاری از کشورها اتکا به ظرفیت‌های مردمی است.

حاجی‌میرزایی با تأکید بر نقش مردم در حل مسائل کشور گفت: امام خمینی(ره) عمیقاً به مردم ایمان داشت و با تکیه بر قدرت مردم، انقلاب را سامان داد و پیش برد. این توجه به مردم، که در مقام معظم رهبری نیز وجود دارد، به‌نظر من در نظام دولت‌مداری ما آن‌طور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفت. ما بخشی از پیکره جامعه را از جریان تحرک و پویایی کنار گذاشتیم، در حالی که هیچ مسئله‌ای در کشور به شکل مؤثر و پایدار حل نمی‌شود مگر اینکه مردم در فهم و حل آن مسئله سهیم باشند و مشارکت داشته باشند.

وی افزود: به نظر من، یکی از مهم‌ترین تمایزهایی که آقای پزشکیان ایجاد کرده، این است که او ـ که من با تمام وجودم این را می‌گویم ـ به مردم ایمان دارد. ایشان عمیقاً معتقد است که اگر مردم با ما باشند، هیچ قدرتی توان رویارویی با ایران را ندارد. ما باید مردم را داشته باشیم.

حاجی‌میرزایی به اتفاقات اخیر نیز اشاره کرد و گفت: در همین دوازده روز اخیر که اتفاقاتی رخ داد، تردیدی نیست که هدف آنها سرنگونی کشور و سقوط حکومت بود اما اکنون خودشان هم اذعان می‌کنند که اگر بناست اتفاقی بیفتد، باید از داخل ایران باشد. بنابراین، اگر مردم با حکومت باشند، آنها مأیوس می‌شوند.

وی افزود: آنچه دشمنان را از استمرار فعالیت‌هایشان مأیوس کرد، این بود که مردم منطق حکومت را پذیرفتند و به آن اعتماد کردند. البته بعضی این روزها می‌گویند این همراهی مردم را نباید مصادره کرد و آن را صرفاً به حمایت از حکومت نسبت داد، بلکه مردم ایران را دوست داشتند یا با اسرائیل بسیار مخالف بودند.

حاجی‌میرزایی تأکید کرد: من می‌گویم بله، همین‌طور است، اما مردم ایران را به اتکای همین حکومت می‌خواستند، نه یک حکومت دیگر. اگر می‌خواستند ایران را بدون این حکومت، می‌گفتند «ما ایران را می‌خواهیم اما این حکومت را نه». اما این‌گونه نبود؛ آنها ایران را با همین حکومت می‌خواستند.

او تأکید کرد: احساس کردند این مجموعه وفادار و علاقه‌مند به مردم است و رویکردهای آقای پزشکیان به اعتقاد من در شکل‌گیری این باور مردمی که حکومت خیرخواه مردم است، دنبال آرامش مردم است و از این سرزمین و حقانیتش دفاع می‌کند، نقش مؤثری داشت. همین باعث شد مردم همراهی کنند.

حاجی‌میرزایی در پاسخ به پرسشی درباره جنگ تحمیلی اخیر و همراهی مردم با نظام گفت: واقعاً نمی‌خواهم بگویم که اگر مردم از حکومت حمایت کردند، به معنای این است که صددرصد بدون نقد هستند. اما اولویت‌بندی کردند؛ یعنی بلوغ سیاسی خود را نشان دادند که قادرند میان اولویت‌ها تمایز بگذارند. بله، نقدهایی به برخی اقدامات هست و بسیاری از آنها هم درست است، اما در این صحنه احساس کردند یک امر مهم‌تر و جدی‌تر وجود دارد و باید حمایت کنند.

رئیس دفتر رئیس جمهور با اشاره به سه رویکرد مهم دولت پزشکیان گفت: اول، وفاق بود. حتی عده‌ای از حامیان دولت نقد می‌کردند که این وفاق، یک‌طرفه معنا ندارد. اما ایشان می‌گفتند من فکر می‌کنم راه‌حل مسائل کشور این است که با هم باشیم تا بتوانیم مشکلات را حل کنیم و از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم.

او ادامه داد: آقای پزشکیان خیلی روی این جمله تأکید دارند که «واقعاً چرا مسائل ما مزمن شده است؟» ایشان معتقد است که با وجود اینکه همه می‌خواستند مشکلات کشور حل شود، این اتفاق نیفتاد؛ چون نتوانستیم بر سر «وجود مسأله» و «راه‌حل» آن، به یک فهم مشترک بین جریان‌های سیاسی و عناصر فعال در اداره کشور برسیم.

حاجی‌میرزایی تأکید کرد: رئیس جمهور می‌گوید هیچ مسئله‌ای در هیچ جامعه‌ای، در هیچ زمانی حل نخواهد شد مگر اینکه به یک سطحی از تفاهم نسبی در جامعه دست پیدا کنیم. رویکرد آقای پزشکیان این بود که جامعه را به درک مشترکی درباره وجود مسائل برساند و همه ظرفیت‌ها را پشت کار بیاورد.

وی بیان داشت: وفاق، در عمل هم جواب داد. به نظر من، وفاق نه فقط یک امر مفید و ضروری، بلکه راه انحصاری نجات ایران امروز است؛ یعنی همه عناصر باید حول یک چارچوب مشترک متحد شوند.

وی به نقش مقام معظم رهبری در تقویت وفاق ملی اشاره کرد و اظهار داشت: دولت و ملت در این ۱۰ روز اخیر، آزمون داد. آقا فرمودند سلایق سیاسی گوناگون ـ حتی آن‌هایی که گاهی در تضاد بودند ـ حول یک محور ایستادند و از ایران و حکومت دفاع کردند. مثلا فردی که در گذشته مواضع انتقادی داشتند و حادثه تلخی برای خانواده او پیش آمد (آقای فروهر و همسرش)، ولی دختر ایشان طرح شکایت کرد یعنی این نشان می‌دهد این جامعه، صرف‌نظر از تفاوت‌ها، به یک اولویت راهبردی رسیده است.

حاجی‌میرزایی ادامه داد: اگر ما گفت‌وگو با غرب را نپذیرفته بودیم، همراهی مردم این‌گونه نمی‌بود. مردم حق دادند که طرف غیرقابل اعتماد، آمریکا بود؛ همان که رهبری هم بارها فرمودند که دولت آمریکا، دولت قابل اعتمادی نیست. امروز در لبنان هم همه توافقات را زیر پا گذاشتند. مردم حس کردند حکومت کم نگذاشته و آنچه را که مصلحت عمومی می‌دانسته دنبال کرده است.

او افزود: مثلاً درباره قانون حجاب؛ ما با یک مسئله فرهنگی روبه‌رو هستیم. خانواده‌های ما مذهبی و چادری‌اند، اما الزام و اجبار در این حوزه نتیجه نمی‌دهد. جامعه به این باور رسید که حکومت پذیرفته که این موضوع باید به سطحی از دریافت اجتماعی برسد. باور را نمی‌توان با زور منتقل کرد؛ ممکن است ظاهر را بزک کرد، ولی روح و حقیقت ندارد. این باید یک انتخاب آگاهانه باشد و نهادهای فرهنگی باید میدان‌دار شوند.

حاجی‌میرزایی درباره نقش شهید باقری در برخی تصمیم‌سازی‌ها بیان داشت: یکی از افسوس‌های عمیق من که هر بار به آن فکر می‌کنم تمام وجودم درد می‌گیرد، از دست دادن همین شخصیت‌هاست؛ افرادی مثل شهید باقری و همه‌ فرماندهانی که در این مدت، مانند شهید سلامی و دیگران، با ما مانوس بودند. دیدگاه و نگاهشان به‌عنوان یک نظامی، عمیقاً همدلانه، مبتنی بر وفاق، و همراهی با آقای رئیس‌جمهور بود. جای آنها بسیار خالی است؛ به این راحتی نمی‌توان جای چنین افرادی را پر کرد.

حاجی‌میرزایی در ادامه با اشاره به جزئیات حادثه حمله به جلسه شورای عالی امنیت ملی، واکنش رئیس‌جمهور، نقش رسانه‌ها، و روحیه بدون‌تزلزل دکتر پزشکیان، تأکید کرد که در روزهای بحرانی، حضور رئیس‌جمهور در میان مردم و وزارتخانه‌ها، روحیه‌ای تازه به جامعه تزریق کرد.

وی در پاسخ به پرسشی درباره لحظه اطلاع از حادثه، گفت: من در دفتر بودم و جلسه‌ای داشتم که ناگهان با هیجان مجموعه نیروهای حفاظتی با سرعت وارد ساختمان شدند؛ آن‌قدر سریع که انگار اتفاقی افتاده باشد. حتی یک نفر گفت که محل دکتر را زدند. سراسیمه بیرون دویدم و دیدم آقای پزشکیان در حال رفتن بودند. خوشبختانه روی پای خودشان بودند، البته کمی زخمی شده بودند، اما داشتند می‌رفتند و من خیالم راحت شد که ایشان در سلامت هستند.

حاجی‌میرزایی با اشاره به وضعیت جسمی رئیس‌جمهور گفت: آقای پزشکیان فردای آن روز به پزشک مراجعه کردند؛ قسمتی از خون‌مردگی در آن ناحیه متورم شده بود که تخلیه شد. اما آن روز با همان حال، دوش گرفتند و به دیدار مقام معظم رهبری رفتند. در طول این ۱۲ روز، ملاقات‌های حضوری آقای پزشکیان با آقا کاملاً برقرار بود. این ارتباط قطع نشده بود، نه زمان ملاقات کوتاه‌تر شد و نه فاصله زمانی تغییر کرد؛ همه جلسات طبق روال و زمانبندی قبلی انجام می‌شد.

او درباره جزئیات این حمله گفت: به محض اینکه ایشان رفت، تلویزیون را زدند؛ یعنی هنوز از محل حرکت نکرده بودند که حمله رخ داد. به نظر من، این یک طراحی حساب‌شده‌ای بود که خداوند نخواست. برخلاف آنچه بعضی گفتند که احتمالاً روزنه‌ای در آن‌جا تعبیه شده بود، روزنه‌ای نبود؛ اثر موشک یک شکاف در بتن ایجاد کرده بود و آن‌ها با دست شکاف را باز کرده بودند تا یک نفر که کمی لاغرتر است بتواند از آن خارج شود.

رئیس دفتر رئیس جمهور با اشاره به تلاش‌های رئیس‌جمهور در روزهای بحرانی گفت: در این مدت، آقای پزشکیان از صبح زود تا شب فعال بودند، در محل کار حاضر بودند و من نگران ایشان بودم. ایشان می‌فرمودند که نیروهای مسلح وظایف خود را انجام می‌دهند و ما هم وظیفه داریم آرامش کشور را حفظ کنیم تا مردم در مسائل مختلف، مانند تأمین آذوقه، دچار مشکل نشوند. من به ایشان گفتم اشکالی ندارد شما تشریف داشته باشید، من تماس می‌گیرم وزرا را که بیایند، اگر سفارش یا توصیه‌ای دارید به آن‌ها بگویید اما گفتند که نه، باید خودم بروم.

وی افزود: ما در این ۱۲ روز به اکثر وزارتخانه‌ها سر زدیم؛ به رغم تهدیدات. حتی تیم حفاظت می‌گفتند که مسأله‌ای نیست که رئیس‌جمهور اینقدر در سطح شهر تردد کند؟ بعضی روزها پنج برنامه داشتند و بعضی روزها چهار برنامه. یکی از وزرا بعداً گفت وقتی رئیس‌جمهور آمد، انگار خون تازه‌ای در رگ‌های وزارتخانه جاری شد و کارها شتاب گرفت. کارکنانی که احتمالاً ترسیده بودند، وقتی دیدند رئیس‌جمهور حضور دارد، شروع به کار و فعالیت کردند. ما علاوه بر وزارتخانه‌ها، به بیمارستان‌هایی که مجروح داشتند می‌رفتیم، همراه با رئیس بیمارستان، مجروحان را عیادت می‌کردیم.

او با اشاره به حضور رئیس‌جمهور در میان مردم گفت: در مسیر بازگشت به سمت نهاد، در میدان انقلاب مردم تجمع کرده بودند و شعار می‌دادند. ایشان گفتند برویم پایین. من گفتم آقای دکتر، پایین برویم، نمی‌توانیم از مردم جدا شویم؛ بالاخره شلوغ است. ایشان گفت حتماً برویم. حدود ۱۰ دقیقه در میان مردم بودیم.

حاجی‌میرزایی از کم‌توجهی رسانه‌ ملی به این حضور انتقاد کرد و گفت: بعدها من این موضوع را با آقای جبلی مطرح کردم و از او گلایه کردم. گفتم یکی از معدود مسئولینی که، یا شاید تنها مسئولی که در شرایطی که یک ساعت قبلش موشک زده بودند و یک ساعت بعدش هم موشک زدند، آمد در خیابان و در صحنه عمومی، در جمع مردم ظاهر شد، ولی این تبدیل به حماسه نشد؛ انگار یک رویداد عادی بود، مثل یک روز معمولی که رئیس‌جمهور آمده در جمعی حاضر شده و رفته. یعنی مواجهه رسانه‌های ما با این پدیده، در حد واقعی خودش نبود.

او افزود: مثلاً خانم امامی کار چشمگیری انجام داد و در منظر همه مردم شجاعت نشان داد که جای قدردانی هم دارد. صدا و سیما هم واقعاً سنگ تمام گذاشت و عملکرد خوبی داشت. اما لااقل من توقع داشتم درباره آقای رئیس‌جمهور، این موضوع بیشتر پوشش داده شود.

حاجی‌میرزایی گفت: حتی دیدارهای آقای رئیس‌جمهور، مثلاً وقتی ما به وزارتخانه‌ها می‌رفتیم، بعضاً به دلیل اطلاع ندادن، در را به روی ما باز نکردند. چون نمی‌دانست چه کسی پشت در است! وزارتخانه‌ای بود که وارد پارکینگ شدیم. نگهبان گفت چه خبر است؟ پرسیدیم کسی اینجا نیست؟ گفت همه به ساختمان دیگری رفته‌اند. بعد رفتیم ساختمان دیگر.

حاجی‌میرزایی تأکید کرد: در آن روزها چیزی که در رفتار آقای پزشکیان دیدم، کوچک‌ترین خلل و تردیدی در ایشان نبود. با شجاعت، رفتارشان هیچ تفاوتی با روزهای دیگر نداشت.

وی گفت: آقای پزشکیان در زمان جنگ، در اکثر عملیات‌ها حضور داشته، تیم پزشکی را همراهی می‌کرد، در جبهه مشارکت جدی و مؤثر داشته است. آشنایی من با آقای دکتر پزشکیان برمی‌گردد به سال ۵۸، دانشگاه تبریز؛ آن زمان هم ایشان استوانه‌ای در دانشگاه تبریز بود. کسانی که دانشگاه تبریز بودند، می‌دانند آقای پزشکیان کیست؛ کسی که از بحث و گفتگو با گروه‌های مختلف سیاسی ابایی نداشت، اهل منطق بود، بدون دعوا بحث می‌کرد، استدلال می‌آورد و خیلی فعال بود. از آغاز جنگ هم در اکثر عملیات‌ها حضور داشت.

حاجی‌میرزایی با اشاره به وقوع حمله رژیم صهیونیستی در بامداد 23 خرداد بیان داشت: ما ساعت تقریباً سه و نیم یا ربع به چهار متوجه شدیم اتفاقاتی افتاده و بلافاصله به دفتر آمدم. آقای رئیس‌جمهور هم حضور یافتند و از ساعت چهار صبح، چه تعطیل و چه غیرتعطیل، تا شب در محل حضور داشتیم.

وی گفت: تأکید من این بود که مجموعه ریاست جمهوری حضور تمام‌قد داشته باشد و محل رجوع وزارتخانه‌ها برای رفع ابهامات، تردیدها و سؤالات باشد. تقریباً با اطمینان می‌گویم همه وزارتخانه‌ها به رئیس‌جمهور دسترسی داشتند و هیچ محدودیتی وجود نداشت.

رئیس دفتر رئیس جمهور در پاسخ به این سوال با وجود تدابیر امنیتی شدید، چگونه ارتباط با رئیس جمهور برقرار می‌شد؟ گفت: اگر وزارتخانه‌ها مسئله‌ای داشتند، به جای اینکه آنها بیایند، ایشان می‌گفت ما می‌رویم و به آنجا می‌رفتیم تا مشکلاتشان را بشنویم و رفع کنیم.

وی ادامه داد: ما به مرحله‌ای رسیده‌ایم که آب در حداقلی است و اگر صرفه‌جویی نشود، احتمال مشکلات جدی در پاییز وجود دارد. مردم باید مراعات کنند؛ مثلاً استخرها باید خالی شوند، آبیاری‌ها محدود شود. البته اگر بارندگی مناسبی صورت گیرد، شرایط بهتر خواهد شد و امکان تعدیل وجود دارد، اما الان با وضعیت موجود باید همراهی کنیم.

حاجی‌میرزایی بیان داشت: وقتی ۴۰ درصد کاهش بارندگی را داریم و این کم‌بارشی در ۵۷ سال گذشته بی‌سابقه است، این یک شرایط طبیعی است، البته کمبودهایی در سیستم مدیریتی هم وجود دارد که وضعیت را تشدید کرده است و همه باید کمک کنند.  مردم باید مراعات کنند و بارگذاری‌های جدید محدود شود. آقای پزشکیان از همان ابتدا تأکید داشتند که وقتی نمی‌توانیم شرایط موجود را تامین کنیم، چرا بارگذاری جدید انجام دهیم؟ باید بارگذاری‌ها محدود و متناسب با منابع و مصارف تعادل برقرار شود. یعنی باید با توجه به منابع موجود و مصارف، استانداردهایی تعریف شود و تعادل میان آنها ایجاد شود. این‌ها اقدامات جدی‌ای هستند که اکنون در حال انجام است.

حاجی‌میرزایی تأکید کرد: مدت‌هاست گروه‌های متعددی تشکیل شده‌اند و روی این موضوع مطالعه و کار کرده‌اند و طرح‌های مختلفی تهیه شده است. راه‌حل رفع ناترازی انرژی این است که مصرف متعادل شود؛ کسانی که بیش از حد مصرف می‌کنند هزینه اضافی بپردازند، کسانی که کمتر مصرف می‌کنند پاداش بگیرند و کسانی هم که الگو را رعایت می‌کنند به زندگی خود ادامه دهند. این تصمیم در دستور کار دولت است و به زودی عملی خواهد شد.

او در مورد استیضاح وزیران نیز گفت: قانون اساسی حق استیضاح را برای مجلس قائل شده و ما هم قائلیم، اما تجربه نشان داده که استیضاح و تغییرات مکرر مدیریت‌ها تاکنون وضع را بهتر نکرده است. وقتی استیضاح یک وزیر مطرح می‌شود، دو تا سه ماه وزارتخانه به کما می‌رود و کار اصلی زمین می‌ماند. باید انرژی‌مان را برای حل مشکلات صرف کنیم.

حاجی‌میرزایی تأکید کرد: بنابراین من خواهش می‌کنم، نمی‌خواهم بگویم که عملکرد دولت الان بی‌نقص است؛ اصلاً نمی‌شود این را گفت. دستگاه‌ها متفاوتند، نوع مدیریتشان بر موضوعات متفاوت است، بعضی بهتر مدیریت می‌کنند و بعضی ضعیف‌تر. اما راه‌حل این است که به جای خنثی کردن توان همدیگر، کمک کنیم مسائل حل شود و انرژی‌مان را برای حل مشکلات صرف کنیم.