روسیه از کمک نظامی به ایران سر باز زد یا اینکه ایران کمک نخواسته بود؟

دوازده روز درگیری نظامی ایران و اسرائیل پرسش‌های جدیدی را درباره روابط تهران و مسکو مطرح کرده است. آیا روسیه از کمک نظامی به ایران سر باز زد یا اینکه تهران از کرملین کمک نخواسته بود؟ 

دو تن از کارشناسان ارشد روابط ایران و روسیه به این پرسش پاسخ گفتند. احمد وخشیته، استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه و افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان. تحلیل این دو کارشناس را در ادامه می‌خوانید. 

جمهوری اسلامی حمایت نظامی را از توافقش با روسیه حذف کرده بود

احمد وخشیته، کارشناس مسائل روسیه می‌گوید: «در توافقی که بین ایران و روسیه در دولت پزشکیان امضا شد، مقامات تاکید داشتند که موضوع همکاری‌های نظامی حذف شود. یعنی آن‌بندی که در سال ۲۰۰۱ در توافق اولیه بود و مقرر می‌کرد که اگر یکی از طرفین توافق مورد حملۀ کشور ثالثی قرار گرفت، طرف دیگر موظف است از آن کشور حمایت نظامی کند و تسلیحات برای او بفرستد و هیچ گونه حمایت نظامی از کشور ثالث انجام ندهد و در سازمان‌های بین‌المللی نیز از کشور طرف توافق، حمایت کند؛ که اشاره‌ای بود به نقش روسیه در شورای امنیت سازمان ملل. جمهوری اسلامی تصمیم گرفت بحث حمایت نظامی را حذف کند. 

خود آقای پوتین هم در نشست اخیر در سن‌پترزبورگ گفت که دوستان ما در تهران تاکید کردند بحث حمایت نظامی از توافق حذف شود

اما افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در آذربایجان  می گوید: «پوتین اگر واقعا می‌خواست به ایران کمکی بکند، حداقل باید در ازای پهپادهایی که از ایران گرفته بود، چندین مجموعه اس ۳۰۰ یا حتی اس ۴۰۰ به ایران می‌داد و پولش را هم می‌گرفت. و یا چندین فروند سوخو ۳۵ به ایران می‌داد. ولی اصولا چنین انتظاری از پوتین نابجا بود چون روابط ما با روسیه نشان می‌داد که او هیچ یک از این کارها را انجام نخواهد داد.» 

احمد وخشیته در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: «به نظرم ارزیابی‌های آقای پوتین دربارۀ ایران بسیار محتاطانه است. اگرچه روسیه می‌گوید آمادۀ حمایت از ایران است، ولی مشخص نیست این حمایت چه شکل و ابعادی دارد. روسیه در شورای امنیت سازمان ملل از ایران حمایت کرد و حملات اسرائیل را محکوم کرد. پوتین بر این نکته هم تاکید کرد که دو میلیون نفر از جمعیت اسرائیل را روس‌تبارها تشکیل می‌دهند و او در تصمیم‌گیری‌هایش در قبال جنگ ایران و اسرائیل به این واقعیت هم توجه دارد.» 

افشار سلیمانی اما دربارۀ حمایت روسیه از ایران می‌گوید: «مسکو هیچ وقت به روابط با تهران نگاه استراتژیک نداشته و نخواهد داشت. در شرایط فعلی هم که پوتین برای خاتمه دادن به جنگ اوکراین به واشنگتن نیاز بیشتری دارد، هرگز ناخرسندی ترامپ را سبب نمی‌شود. 

چه بسا کرملین به این می‌اندیشد که جنگ اسرائیل علیه ایران با حمایت آمریکا ادامه یابد تا هم قیمت نفت بالا برود تا سود بیشتری نصیبش شود، هم ترامپ سرگرم این جنگ شود.»