پایان ماموریت ایلان ماسک در کاخ سفید

این گزارش ترجمه‌ای است از مقاله‌ی «Elon Musk Is Leaving Washington. How That Affects Trump’s Agenda» که توسط اصلاحات نیوز تهیه شده است و به حضور چهار ماهه ایلان ماسک در دولت ترامپ می‌پردازد:

ایلان ماسک پس از چهار ماه حضور در راهرو‌های کاخ سفید— دوره‌ای که طی آن زندگی ده‌ها هزار کارمند دولتی را دستخوش آشفتگی کرد و ساختار نهاد‌های بزرگ فدرال را دگرگون ساخت — اکنون در آستانه پایان این مسیر قرار دارد.

هرچند این میلیاردر و مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس در حال ترک کاخ سفید است، اما اثرگذاری او بر دولت ترامپ همچنان پابرجا خواهد ماند؛ چرا که اعضای «وزارت بهره‌وری دولت - Department of Government Efficiency» که تحت نظر او فعالیت داشتند، در سراسر نهاد‌های دولتی مستقر شده‌اند تا برنامه ترامپ برای کوچک‌سازی ساختار دولت را پیش ببرند.

ایلان ماسک چه زمانی دولت را ترک می‌کند؟

ماسک به عنوان «کارمند ویژه دولت» تنها مجاز به فعالیت به مدت ۱۳۰ روز بود؛ دوره‌ای که در پایان ماه مه به پایان می‌رسد. به گفته یکی از مقامات کاخ سفید، روند خروج رسمی او از دولت از روز چهارشنبه آغاز شده و در هفته‌های اخیر نیز حضور فعالی در بخش غربی کاخ سفید نداشته است.

ماسک چهارشنبه شب در پلتفرم اجتماعی «ایکس» نوشت:

«با پایان یافتن دوره فعالیت من به عنوان کارمند ویژه دولت، مایلم از رئیس‌جمهور برای فرصتی که برای کاهش هزینه‌های غیرضروری فراهم کرد، تشکر کنم.»

در همین حال، دموکرات‌ها خروج ماسک از واشینگتن را به حساب خود گذاشته‌اند و معتقدند فشار‌های حقوقی و عمومی پیرامون پروژه DOGE او را مجبور به ترک دولت کرده است.

نورم آیزن، مشاور حقوقی کمیته قضایی مجلس نمایندگان در جریان نخستین استیضاح ترامپ، در شبکه‌های اجتماعی نوشت:

«او شکست خورد. دموکراسی پیروز شد.»

ایلان ماسک در واشینگتن چه کرد؟

ماسک با برنامه‌هایی بلندپروازانه برای کاهش هزینه‌های دولت وارد واشینگتن شد؛ هدف او کاهش ۲ هزار میلیارد دلاری مخارج فدرال بود. او و تیمش در «وزارت بهره‌وری دولت» (DOGE) با سرعت عمل، برخی نهاد‌های کلیدی مانند «آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا» و «اداره حمایت مالی از مصرف‌کنندگان» را منحل کردند که منجر به بیکاری هزاران کارمند فدرال شد.

پس از تحلیف ترامپ، ماسک و تیم DOGE با اقداماتی غافلگیرکننده، ساختار اداری دولت را به لرزه درآوردند. در نخستین روز کاری دولت جدید، آنها کنترل «دفتر مدیریت منابع انسانی دولت فدرال» را در دست گرفتند و ظرف چند روز، سامانه‌ای برای ارسال ایمیل به همه کارمندان دولت ایجاد کردند. از این طریق، پیامی با مضمون تهدیدآمیز ارسال شد:

«یا همین حالا استعفا دهید و چند ماه حقوق بگیرید، یا در معرض خطر اخراج باشید.»

عنوان این پیام «دو راهی» بود — عبارتی که ماسک پیش‌تر در سال ۲۰۲۲ نیز در ایمیلی مشابه به کارکنان توییتر، پس از تصاحب آن و تغییر نامش به «ایکس»، استفاده کرده بود. ده‌ها هزار کارمند فدرال این پیشنهاد را پذیرفتند و دولت را ترک کردند.

با این حال، وعده ماسک برای کاهش چشمگیر بودجه با واقعیت برنامه‌های هزینه‌ای غیرقابل حذف نظیر تأمین اجتماعی و مدیکر رو‌به‌رو شد. تیم DOGE ادعا می‌کند از زمان آغاز به کار دولت ترامپ در ۲۰ ژانویه، از طریق فروش دارایی‌ها، لغو قرارداد‌ها و کمک‌هزینه‌ها، کاهش نیرو و دیگر اقدامات، توانسته‌اند ۱۷۵ میلیارد دلار صرفه‌جویی کنند — ادعایی که بسیاری از ناظران سیاسی آن را اغراق‌آمیز می‌دانند.

سرنوشت DOGE چه می‌شود؟

بخش عمده‌ای از وظایف وزارت بهره‌وری دولت (DOGE) به دفتر مدیریت و بودجه کاخ سفید (OMB) منتقل خواهد شد. این دفتر قرار است در فرآیند بودجه‌ریزی تابستان امسال، صرفه‌جویی‌هایی در حدود ده‌ها میلیارد دلار را تثبیت کند. راسل ووت، مدیر OMB، از سال ۲۰۲۴ همکاری نزدیکی با ایلان ماسک داشته و این دو، نقش اصلی را در پیشبرد سیاست کاهش نیروی انسانی دولت فدرال و محدودسازی هزینه‌ها ایفا کرده‌اند.

با وجود خروج ماسک از دولت، نفوذ شرکت‌ها و متحدان او در سیاست‌گذاری و تخصیص منابع مالی همچنان ادامه خواهد داشت. بنا بر تحلیل روزنامه وال‌استریت ژورنال، ده‌ها نفر از کارمندان و نزدیکان ماسک و شرکای فناور او در موقعیت‌هایی کلیدی در نهاد‌های فدرال منصوب شده‌اند که برای منافع تجاری آنها اهمیت حیاتی دارند.

کاخ سفید روز پنج‌شنبه اعلام کرد که استیو دیویس، یکی از افراد ارشد ماسک در DOGE، از سمت خود در رأس این نهاد کناره‌گیری کرده است.

گام بعدی ایلان ماسک چیست؟

ماسک اعلام کرده که قصد دارد زمان بیشتری را صرف مدیریت پنج شرکت تحت رهبری خود، از جمله تسلا، کند. در ماه‌های اخیر، سهام تسلا به دلیل کاهش شدید فروش با افت قابل‌توجهی مواجه شده است؛ تحلیگران این افت را تا حدی ناشی از واکنش منفی خریداران خودرو به نقش بحث‌برانگیز ماسک در دولت ترامپ می‌دانند.

تمرکز دیگر ماسک بر شرکت فضایی اسپیس‌ایکس خواهد بود. اوایل این هفته، جدیدترین پرواز آزمایشی فضاپیمای «استارشیپ» نتوانست برخی از آزمایش‌های از پیش تعیین‌شده را به‌درستی انجام دهد. این فضاپیما اگرچه به فضا رسید، اما موفق نشد شبیه‌ساز‌های ماهواره‌ای را از درب مخصوص خود خارج کند—عملیاتی که قرار بود گامی مهم در مسیر آمادگی استارشیپ برای پرتاب ماهواره‌های استارلینک باشد. در نهایت، شرکت نیز کنترل فضاپیما را از دست داد.