آیا حذف صفر از پول ملی در مهار تورم موثر است؟

وحید شقاقی درباره حذف چهار صفر از پول ملی که رییس کل بانک مرکزی وعده آن را داده گفت: به‌نظرم فعلا شرایط مناسب و زمینه کافی برای حذف صفر‌ها مهیا نشده است چرا که افق روشن برای مهار تورم وجود ندارد. تا زمانی‌که ریشه‌های تورمی خشکانده نشوند بالاخص ناترازی‌های اقتصاد کلان مهار نشوند، حذف صفر اثرات مثبت نخواهد داشت بالعکس حتی می‌تواند به تشدید انتظارات تورمی و تحمیل بار تورمی البته اندک نیز منجر شود.

مشاور دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام به تجارب دیگر کشور‌ها اشاره کرد و ادامه داد: معمولا تجربه جهانی از حذف صفر‌ها نشان می‌دهد کشور‌هایی که این سیاست را اجرا کرده‌اند، زمانی بوده یک شوک تورمی شدید به اقتصادشان وارد شده و سپس تلاش کرده‌اند ریشه‌های آن را از بین ببرند؛ بنابراین وقتی اقتصاد به یک ثبات نسبی رسیده و ریشه تورمی هم دیگر وجود ندارد، سپس تصمیم گرفته‌اند برای سهولت محاوره‌ای و محاسباتی و حسابداری، صفر‌ها را از واحد پول حذف کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی افزود: این درحالی است که در اقتصاد ایران هنوز اقدام عملی جهت مهار ریشه‌های تورمی صورت نگرفته و حتی تشدید ناترازی‌های اقتصاد کلان خود می‌تواند شوک‌های تورمی شدیدتری تحمیل کند؛ لذا حذف صفر‌ها به جای اثرات مثبت، خود می‌تواند اثرات منفی همچون انتظارات تورمی و بار تورمی اندک بویژه در اقلام ارزان بازار ایجاد کند.

وی با بیان اینکه اجرای سیاست درست باید در زمان درست و به موقع اتخاذ شود در غیراین‌صورت می‌تواند تبعات منفی ببار بیاورد، تاکید کرد: در شرایط فعلی و تا زمانی که اقتصاد کلان به یک وضعیت با ثبات دست پیدا نکند، حذف صفر‌ها کمکی به روند اقتصاد ایران نخواهد داشت بلکه بالعکس می‌تواند حتی تبعات منفی داشته باشد. با توجه هزینه اجرای حذف یک صفر با چند صفر تفاوت ندارد لذا در شرایط فعلی توصیه نمی‌شود.

اقدامی نمایشی و بی ثمر

از طرف دیگر محمد تقی فیاضی، در این باره گفته بود: نظر تئوریک ثابت نشده که حذف صفر از پول ملی یک کشور می‌تواند به کنترل تورم کمک کند. رفع تورم به راهکار پولی نیاز دارد و چنین اقداماتی نتیجه بخش نخواهد بود. حتی من فکر می‌کنم، چون این کار یک هزینه به نظام پولی تحمیل می‌کند تا اندازه‌ای این هزینه به افزایش تورم منجر شود.

وی درباره زمان این اقدام هم معتقد است زمان فعلی، چون تورم کشور بیش از ۳۰ درصد است، زمان مناسبی برای این اقدام نیست و بهتر است اگر بر اجرای این اقدام پافشاری دارند بهتر است آن را در موقعی انجام دهند که تورم تک رقمی شده است.

فیاضی اقداماتی از این دست را نمایشی خواهند و توضیح داد: هنگامی که کشور با تورم بالا دست و پنجه نرم می‌کند این اقدامات به سرعت بی ثمر می‌شوند و پس از چند سال اگر تورم همچنان ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد، باز هم چنان از ارزش پول ملی کاسته می‌شود که دوباره با شرایطی مشابه امروز مواجه شویم.

به نظر می‌رسد طرحی که از سال ۹۸ به تصویب رسیده حالا به سمت اجرا شدن می‌رود. با اینکه اقدام مذکور از نظر حقوقی مانعی ندارد ولی اغلب کارشناسان فکر می‌کنند در شرایط فعلی این اقدام نمایشی خواهد بود و به نتیجه چندانی دست پیدا نکند. بررسی‌ها نشان می‌دهد این اقدام تنها در اقتصاد‌هایی توانسته نتیجه مثبتی در پی داشته باشد (آلمان غربی و ترکیه) که پیش از آن، تورم را کنترل کرده باشند.

در حال حاضر بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده‌اند اگر وضعیت کلی تغییر نکند، تورم تا پایان سال جاری نه تنها کم نشود بلکه دوباره وارد کانال ۴۰ تا ۵۰ درصدی خواهد شد. هر چند توافق احتمالی می‌تواند این وضعیت را دستخوش تغییرات جدی کند.