حوزه علمیه قم بیش از حد سیاسی شده است

حجت‌الاسلام محسن غرویان با توجه به صد سالگی بازتاسیس حوزه علمیه قم درباره ارزیابی‌اش از عملکرد حوزه علمیه قم به ویژه در دهه‌های اخیر گفت: حوزه علمیه قم امروز با تأسیس شیخ عبدالکریم حائری موسس شکل گرفته است. وقتی به شخصیت ایشان نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که ایشان یک مدیر و برنامه‌ریز بوده‌اند و همین ویژگی مدیریتی ایشان باعث شکل‌گیری حوزه علمیه قم شده است. این خود نکته‌ای درس‌آموز است که مدیریت یک مرکز علمی، هنری بسیار دقیق است و کار هر کسی نیست.

حوزه علمیه قم بیش از حد سیاسی شده است

وی ادامه داد: نکته دیگر این است که ایشان حوزه علمیه را به عنوان حوزه علمیه و یک پایگاه علمی تأسیس کردند نه پایگاه سیاسی. یعنی تأکید داشتند که اینجا باید تمرکز بحث‌های حوزه بر مباحثات علمی باشد و حوزه محل کشمکش‌های سیاسی و جناح بازی‌های سیاسی نباشد. متأسفانه، وضعیت کنونی حوزه‌های علمیه، به ویژه حوزه قم و تفاوتی که با نجف دارد همین موضوع است و حوزه علمیه قم بیش از حد سیاسی شده و کشمکش‌های سیاسی بین روحانیون ضربه‌های بزرگی به جنبه علمی حوزه زده است. این انتقادی است که باید مطرح شود و مسئولین حوزه باید سعی کنند این آفت را بزدایند تا حوزه بیش از حد سیاسی نشود و همچنان به عنوان یک حوزه علمیه باقی بماند و در دست یک گروه و یک جناح سیاسی قرار نگیرد و باعث انزوای جمع زیادی از مجتهدین و علمای حوزه شود.

حوزه در مقیاس بین‌المللی باید شخصیت‌هایی در حد شهید مطهری، شهید بهشتی و علامه طباطبایی تربیت کند

این مدرس حوزه علمیه تصریح کرد: نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که حوزه باید در جهان امروز کارکرد داشته باشد. محدوده کارکرد حوزه محدود به یک روستا یا یک شهر دورافتاده نیست که طلبه‌ها را طوری تربیت کنیم که بتوانند نماز جماعتی در یک روستا برگزار کنند و یا به طور مثال در یک شهر یک مسجد را اداره کنند، این اقدامات کار زیادی ندارد. اما ما اگر به حوزه به عنوان یک مرکز تولید فکر و اندیشه برای بشریت امروز نگاه کنیم و جنبه بین المللی به آن بدهیم، نیازمند اقتضائاتی هستیم که متأسفانه در حال حاضر حوزه‌های علمیه ما اینچنین نیستند. تربیت طلاب محدود است به اینکه این طلبه در یک روستا نماز جماعت بخواند یا در یک شهر یک مسجد را اداره کند یا منبر برود یا در یک روستا یا شهر احکام بگوید در حالی که باید فراتر از این باشد.

حجت الاسلام غرویان خاطرنشان کرد: حوزه در مقیاس بین‌المللی به نظر من باید شخصیت‌هایی را تربیت کند که در حد شهید مطهری، شهید بهشتی و علامه طباطبایی باشند و در عرصه‌های مختلف اعم از فقه، اصول، حقوق، فلسفه و انسان‌شناسی بتوانند حرف‌هایی در تراز فلاسفه بزرگ جهان مطرح کنند. متأسفانه، حوزه ما هنوز به این مرحله نرسیده و کمبودها و نواقص زیادی دارد تا به این مرحله برسد. این موارد هم به نظر من معلول کشمکش‌های سیاسی است. افرادی که امورات حوزه را مدیریت و خط دهی می‌کنند، بینش وسیع جهانی ندارند یا خیلی کم دارند و این مسائل را خیلی مهم نمی‌دانند و برنامه‌ریزی‌ها برای دروس، تحقیقات و پژوهش‌ها در سطح بسیار نازلی قرار دارد.

اگر اندیشه‌ها و کتب امام در متن حوزه قرار گیرد، در آینده خروجی‌هایی می‌گیریم که اندیشه سیاسی متعالی دارند

وی ادامه داد: نکته دیگری که من سال‌هاست گفته‌ام این است که ما می‌خواهیم در حوزه شخصیت‌هایی مانند امام خمینی پرورش پیدا کنند که بتوانند فکر و فلسفه جدیدی را مطرح کنند، یک نظام سیاسی تشکیل دهند و انقلابی در میان انقلاب‌های فکری و فرهنگی عالم ایجاد کنند و به دنبال آن یک انقلاب سیاسی را شکل دهند. بنابراین، وزن چنین شخصیت‌هایی باید در حوزه پدید بیاید و افرادی در این تراز داشته باشیم. اگر می‌خواهیم حوزه به این شکل باشد، باید افکار، اندیشه‌ها، کتاب‌ها و دروس شخصیت‌های بزرگ در حوزه تدریس شود. به مرور زمان، طلبه‌ها وقتی با کتاب‌های امام و اندیشه‌های ایشان در ابعاد مختلف علمی مانند فلسفه، کلام، منطق، فقه، اصول و تفسیر آشنا شوند، علی‌القاعده ذهنشان با متون درسی که می‌خوانند، شکل می‌گیرد. در این بین، استاد هم به دنبال کتاب حرکت می‌کند و شاگرد هم دنباله‌رو آن کتاب است. بنابراین، در بین استاد و شاگرد این متن درسی است که خط می‌دهد، جهت می‌دهد و مسیر رشد طلبه را مشخص می‌کند.

این استاد حوزه تصریح کرد: اگر اندیشه‌ها و کتب حضرت امام در متن حوزه قرار بگیرد، در آینده خروجی‌هایی از حوزه خواهیم گرفت که اندیشه سیاسی متعالی دارند. همان‌طور که مقام معظم رهبری در پیام اخیرشان به ضرورت توجه به فلسفه اشاره کردند، آثار بزرگان مانند علامه طباطبایی، آیت‌الله مصباح، آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله حسن‌زاده و آیت‌الله مطهری باید به متن حوزه‌ها بیاید و فلسفه غرب هم باید خوانده شود. اگر این‌ها کنار هم در حوزه قرار بگیرند، می‌توانیم به رشد و تحول در حوزه‌های علمیه امیدوار باشیم.

تخصیص بودجه مؤسسات حوزوی هم درگیر جناح‌بازی‌هاست
ایجاد رقابت حوزه را از دست یک جناح سیاسی آزاد می‌سازد

حجت الاسلام غرویان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به سیاسی و جناحی شدن حوزه درباره بودجه حوزه‌های علمیه قم گفت: متأسفانه، تخصیص عادلانه بودجه برای حوزه‌ها و مؤسسات حوزوی، مؤسسات پژوهشی و علمی به درستی صورت نمی‌گیرد. این موضوع هم درگیر همین جناح‌بازی‌هاست. اگر مدیران حوزه و کسانی که به هر حال حوزه را اداره می‌کنند، دیدی باز داشته باشند و خود را در یک سمت و سوی خاص جناحی قرار ندهند و نگاه‌شان به حوزه نگاه باز باشد و همه گروه‌ها با اندیشه‌های سیاسی مختلف بتوانند از این بودجه‌ها بهره‌مند شوند، به نظر من یک رقابت خوبی را ایجاد می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: به نظر من، ایجاد این رقابت، حوزه را از دست یک جناح سیاسی آزاد می‌سازد. زیرا فکر و اندیشه را نمی‌توان محدود کرد و نمی‌توان واقعاً جلوی آن را به خاطر اغراض سیاسی گرفت. اگر چنین نگاهی در مدیریت حوزه وجود داشته باشد، طبیعی است که خطوط مختلف سیاسی را خواهیم داشت و باید بودجه‌ها را به صورت عادلانه بین همه تقسیم کنیم. این کار به این معناست که همه بتوانند تحقیقات، پژوهش‌ها و جلسات میزگرد داشته باشند و نقد و بررسی و مناظره و کرسی‌های آزاداندیشی ایجاد شود.

این استاد حوزه گفت: در واقع همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند جنبش نرم‌افزاری باید وجود داشته باشد و کرسی‌های آزاداندیشی به عدالت بین همه جناح‌های حوزوی توزیع شود. به نظر من، این رقابت‌ها و مناظره‌ها و نقد و بررسی‌ها موجب رشد و شکوفایی علم و پژوهش‌های علمی در حوزه می‌شود. همان‌طور که در گذشته طلبه‌ها ان‌قلت‌هایی داشتند، اکنون هم باید این جلسات برگزار شود و بودجه‌ها به صورت عادلانه توزیع گردد.