عدم همسویی بین اسرائیل و آمریکا یک نشانه جدی است/ دور پنجم مذاکرات بسیار پیچیده تر خواهد بود

حشمت الله فلاحت پیشه گفت: طرفین مذاکره هنوز درباره این که چه نمی‌خواهند مذاکره می‌کنند و علت این که مذاکرات شطرنج وار ادامه پیدا می‌کند، این است که طرفین به شدت در حال پرهیز از این موضوع‌اند که گزینه‌ای به غیر از دیپلماسی در دستور کار آنان قرار گیرد. اولتیماتوم‌هایی که توسط ترامپ مطرح شد، مواضع و دیپلماسی که طرف ایرانی ارائه داد، باعث شد مذاکرات در شرایطی بسیار جدی قرار بگیرد. نمی‌شود گفت اکنون حد وسط وجود ندارد، اما حد وسط بسیار کمرنگ شده است. طرفین به این نتیجه رسیده‌اند که اگر شکست مذاکرات را اعلام کنند، وارد یک فضای جنگ سرد جدی می‌شوند و در چنین فضایی بازیگرانی مثل اسرائیل بیشترین نقش را ایفا می‌کنند.

وی افزود: جریانات افراطی هم در ایران و هم در ایالات متحده، در تلاش‌اند گزینه امکان بازگشت به دیپلماسی را به هر شکلی که شده از بین ببرند. بنابراین، هرچند خطوط قرمز طرفین به شدت از هم دور است، اما در تلاش‌اند مذاکرات را برای رسیدن به یک راهکار میانه ادامه دهند. دور چهارم مذاکرات یک ویژگی مهم دیگر نیز داشت؛ طرف آمریکایی به هیچ وجه نمی‌خواست که این دور از مذاکرات را به عنوان شکست مذاکرات اعلام کند، چرا که دور چهارم درست پیش از سفر دونالد ترامپ به منطقه برگزار شد، بنابراین ترامپ تمایلی نداشت در شرایط پرنوسان به منطقه سفر کند. با این وجود، بعد از سفر ترامپ مشخص خواهد شد طرفین به چه شکلی خواهند توانست مذاکرات را ادامه دهند. طبیعی است که آمریکایی‌ها بعد از سفر ترامپ نیز همچنان مواضع خود را تکرار خواهند کرد. این مواضع شامل دستورکار‌های جدید، محروم کردن ایران از حقوق NPT (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) و امثالهم است. طرف ایرانی نیز اگر با مواضع رسانه‌ای تند از سوی طرف آمریکایی رو به رو شود، مواضعی تندتر از گذشته مطرح خواهد کرد. به همین دلیل است که معتقدم مذاکرات دور پنجم، بسیار جدی‌تر باشد.

عدم همسویی بین اسرائیل و آمریکا یک نشانه جدی است

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در ادامه گفت: در شرایط کنونی، طرفین در تلاش‌اند دیپلماسی را به سمتی سوق دهند که به سمت جنگ نرود. ایران و آمریکا می‌دانند که هر توافقی شکل بگیرد، هزینه‌ای بسیار کمتر از جنگ دارد. ترامپ در دوراهی‌ای قرار دارد که یک راه آن، سمت هزینه بر اسرائیل و راه دیگر، سمت سودآور کشور‌های عربی است. سفر ترامپ و مواضع اخیر او نشان می‌دهد نمی‌خواهد تحت هر شرایطی برای اسرائیل هزینه کند، بنابراین آن چه بیش از هر تصمیمی برای او سودآور است، بیش از ۱ تریلیون دلار، مناسبات اقتصادی است که مایل است طی دوران ۴ ساله ریاست جمهوری خود با کشور‌های عربی شکل دهد. اگر وی تمرکز خود را روی این بخش بگذارد، می‌توان انتظار داشت که به مرور زمان، محافظه کار‌تر خواهد شد.

وی افزود: ترامپ نیازمند یک ساز و کار امنیتی در منطقه خاورمیانه است که کشور‌های عربی در کنار ایران، می‌توانند آن را شکل دهند. به همین دلیل است که ترامپ مایل است فلسطین نیز به سمت آتش بس حرکت کند و نتیجه چنین راهبردی، قطعا قربانی شدن نتانیاهو و تغییر دولت در اسرائیل است. نتیجه‌ای که از دل این تحلیل بیرون می‌آید این است که طی هفته‌های آینده یک بازیگر آشوب ساز به نام اسرائیل خواهیم داشت که سعی خواهد کرد از هر امکانی برای ایجاد آشوب در منطقه و شکل دهی شرایطی، خلاف نظر ترامپ عمل کند.

فلاحت پیشه ادامه داد: معتقدم سفر ترامپ به منطقه به طور مستقیم به مذاکرات ایران و آمریکا مرتبط نیست. بلکه در راستای سیاست‌های آمریکا در منطقه انجام می‌شود. ترامپ از معدود رئیس جمهوران آمریکا محسوب می‌شود که بدون توجه به اسرائیل به کشور‌های عرب منطقه سفر می‌کند. دلیل هم مشخص است؛ ترامپ سیاست‌ها و اصلا وجود اسرائیل را هزینه بر می‌داند و سیاست‌های نتانیاهو را نیز هزینه ساز تلقی می‌کند و در نتیجه، نوعی عدم همراهی در یمن، فلسطین و آزادسازی اخیر یک گروگان آمریکایی را بین اسرائیل و آمریکا میبینیم. عدم همسویی بین اسرائیل و آمریکا یک نشانه جدی است.

او اضافه کرد: در موضوع هسته‌ای اگر قرار بر تقویت دیپلماسی باشد، یکی از زمینه‌های آن رسیدن به امنیت برای کشور‌های عربی است. به نظر می‌رسد عرب‌ها هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که تغییرات دیپلماتیک جدی در ایران شکل گرفته است. حدود ۱۰ سال پیش عوامل افراطی توسط بن سلمان  در عربستان به حاشیه رانده شدند و طی یک سال اخیر نیز مشابه همان رفتار در ایران انجام شد و  برخی عوامل افراطی که سیاست کشور را به سمت انحراف و چالش‌های منطقه‌ای می‌بردند و مانع از مذاکرات می‌شدند، کنار رانده شدند. بخش زیادی از اختلافاتی که در سال‌های اخیر بین ایران و عربستان و ایران و کشور‌های عرب منطقه شکل گرفت، ناشی از بازیگری افراطیون در دو طرف بود، اما اکنون افراطیون در ایران به شدت زیر سوال قرار دارند که بابت سال‌ها هزینه سازی برای سیاست خارجی کشور پاسخگو شوند. درواقع جریان افراطی به شکل نرم از سیاست ایران کنار می‌روند و اگر کشور‌های عربی اطمینان پیدا کنند که ایران از دوران چالشی فاصله گرفته است، می‌توان در منطقه شرایطی مبتنی بر ساز و کار‌های جدید ایجاد کرد و در چنین شرایطی، ترامپ نیز به شکل دیگری عمل خواهد کرد. در نهایت اسرائیل در این وضعیت قربانی خواهد شد نه ایران.

فلاحت پیشه گفت: در اقصی‌نقاط جهان بسیاری از کشور‌ها بدون اینکه سلاح هسته‌ای داشته باشند در حال غنی‌سازی هستند. معنای این روند این است که ایران را نمی‌توان از این حقوق محروم کرد. ایران باید ۲ اقدام را در دستور کار قرار دهد. یکی اینکه موافقتنامه اسفند ۱۴۰۱ را در دستور کار قرار دهد و دیگر اینکه مناسبات منطقه‌ای را به صورت ویژه دنبال کند. ممنوع کردن ایران از استیفای حقوق ان‌پی‌تی برای غنی‌سازی، هزینه‌های بسیاری برای امریکا خواهد داشت.