علی‌اصغر زرگر در خصوص ارزیابی خود از نشست خلیج فارس که در سال ۱۴۰۳ برگزار شد و گسترش روابط میان ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا، گفت: ایران از بعد از جنگ جهانی دوم سعی کرده ارتباطاتی را با کشورهایی چون ترکیه و پاکستان برقرار کند. این روابط تا زمان انقلاب اسلامی نیز ادامه داشت و بیشتر در قالب روابط با غرب و آمریکا شکل گرفت. در واقع، توسعه اقتصادی و مراودات تجاری ایران بر اساس نگاه به روابط با آمریکا و غرب و تشکیل اتحادیه‌های نظامی و غیره بود.  در این راستا، سازمان عمران منطقه‌ای هم تشکیل شد که موفقیت چندانی نداشت. برخی طرح‌ها، مانند تأسیس کارخانه آلومینیوم در پاکستان و روابط تجاری با ترکیه وجود داشت، اما به طور کلی این روابط به آن صورت که باید، موفق نبود. به همین دلیل، ایران سعی کرد که به یک سازمان دیگر که شامل حدود ۱۰ کشور از جمله ترکیه، پاکستان و افغانستان و کشورهای خزر بود، روی بیاورد. این سازمان به دنبال مسائل گمرکی و توسعه اقتصادی بود، اما این سازمان هم موفق نشد چون اقتصاد این کشورها مکمل هم نبودند و بیشتر  اقتصاد این کشورها به غرب و آمریکا وابسته است، بنابراین همگرایی اقتصادی لازم بین این کشورها به وجود نیامد. 

 هند به عنوان یک قدرت اقتصادی در حال ظهور است

وی ادامه داد: ایران اخیراً به سمت اوراسیا گرایش پیدا کرده و سازمانی که بیشتر روس‌ها درگیر آن هستند و به نوعی حیاط خلوت روسیه به شمار می‌رود. در آنجا هم ایران به عنوان عضو ناظر در این سازمان سعی دارد ارتباطات تجاری خود را برقرار کند. به ویژه در رابطه با پروژه‌های راه‌آهن که از رشت به آستارا متصل می‌شود، ایران به دنبال همگرایی با کشورهای اوراسیا است. اما در خصوص کشورهای آسیای جنوبی، مانند پاکستان، عمان و هند و حتی فراتر از آن باید ببینیم شرایط به چه صورت است. هند به عنوان یک اقتصاد پویا و در حال گسترش، ارتباطات خوبی با کشورهای غربی به ویژه آمریکایی‌ها دارد. در حالی که آمریکا بیشتر روی چین تمرکز کرده است ولی هند به عنوان یک قدرت اقتصادی و جمعیتی در حال ظهور به عنوان یک اقتصاد پویا است. اخیراً هم اخبار حاکی از آن است که لابی‌های هندی در کنار لابی‌های صهیونیستی و عربی در آمریکا نفوذ خوبی پیدا کرده‌اند و هندی‌ها توانستند در سیستم اداری و حکومتی آمریکا نفوذ خوبی داشته باشند، پس در حال ایجاد جایگاهی برای هند در اقتصاد آمریکا هستند. 

سرمایه‌گذاری هند در بندر چابهار به دلیل فشار‌های آمریکا به حالت تعلیق در آمد

این تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی با بیان اینکه ایران تلاش می‌کند تا نگاه جدی به شرق به ویژه همسایگان داشته باشد، عنوان کرد: ایران سعی کرده است از بنگلادش گرفته تا مالزی این نگاه را هر چه بیشتر تقویت کند. با این حال، چالش‌های عمده‌ای در این راستا وجود دارد. یکی از این چالش‌ها، مسئله تحریم‌ها و نگرش آمریکایی‌ها به محدود کردن ارتباطات خارجی است. قرار بود هندی‌ها در بندر چابهار سرمایه‌گذاری کنند، اما با توجه به فشارهایی که آمریکایی‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم وارد کردند، تا حدودی این پروژه به تعلیق درآمد و اکنون اخبار حاکی از آن است که هندی‌ها به طور کلی از این پروژه کنار کشیده‌اند. بنا بود توسعه بندر چابهار توسط هندی‌ها انجام شود و دو میلیارد دلار سرمایه گذاری کنند اما کنار کشیدند. 

پروژه پاکستان هم به دلیل فشارهای آمریکایی به حالت تعلیق درآمده است

زرگر افزود: خط لوله گازی که قرار بود ایران و پاکستان سرمایه‌گذاری کنند و از ایران به پاکستان و سپس به هند منتقل شود، این چالش‌ها با توجه به فقر اقتصادی و به دلیل فشارهای آمریکایی به حالت تعلیق درآمده است. آمریکایی‌ها نفوذ فوق العاده‌ای بر ارتش پاکستان دارند و از نظر تاریخی هم در کودتاها و برکناری نظامی‌ها تاثیرگذار بودند و آمریکایی‌ها به طور سالانه مقادیری را به عنوان کمک در اختیار ارتش پاکستان قرار می‌دهند. 

خط لوله پاکستان می‌تواند منبع مهمی برای تولید و فروش گاز به پاکستان و شبه قاره هند باشد

وی با اشاره به اختلافاتی که میان پاکستان و هند وجود دارد، بیان کرد: پاکستان و هند از نظر استراتژیک و منطقه‌ای و مرزی اخلافاتی دارند، حتی سه جنگ میان آن‌ها به وقوع پیوسته که این مانعی برای پیشرفت این پروژه‌ خط نفتی به شمار می‌آید. این موضوع بسیار برای ایران مهم است به خصوص برای اینکه کشورهای دیگر بیایند در منابع نفتی و گازی سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین این خط لوله می‌تواند منبع مهمی برای تولید و فروش گاز به پاکستان و شبه قاره هند باشد اما این موضوعات به حالت تعلیق درآمده که چالش بزرگی برای ایران به حساب می‌آید.

فعالیت‌های تروریستی در پاکستان توسعه و امنیت چابهار را به چالش کشده‌اند

زرگر با مطرح کردن موضوع مسائل امنیتی در مرزهای جنوب شرقی ایران،‌ گفت: در سوی دیگر از نظر امنیتی، مسائل بلوچستان مطرح است که در ایالت وزیرستان پاکستان نیز به چالش‌های جدی و حادی برای ایران تبدیل شده است. این گروه‌های تروریستی به راحتی از مرز عبور کرده، بمب‌گذاری کرده و ارتش پاکستان را به چالش می‌کشند. با توجه به صحرایی بودن این منطقه که کنترل این دو دولت را سخت می‌کند این مساله باعث شده است که دوباره برخی گروه‌های مختلف به راحتی از مرز عبور کنند و فعالیت‌های تروریستی انجام دهند که مسائل توسعه و امنیت چابهار را به چالش کشده‌اند. به نظر من باید این مسئله را یک بار برای همیشه با پاکستان حل کنیم تا حداقل مانع توسعه نشوند و نظرات خود را در داخل بیان کنند. در مجموع، ایران باید به سمت شرق و همسایگان خود توجه بیشتری داشته باشد و چه بهتر که در حوزه خلیج فارس هم این همکاری‌ها به وجود بیاید.

زمانی که سایه جنگ نباشد همه کشورها دلشان می‌خواهد در این منطقه سرمایه‌گذاری کنند

این تحلیل‌گر مسائل منطقه‌ای با ذکر این نکته که با در نظر گرفتن چالش‌های موجود و نقاط مشترک در آنجایی که مسائل همگرایی بر بحث واگرایی می‌چربد سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود، تصریح کرد: کشورهای منطقه می‌توانند از سرمایه‌های هنگفتی که در امارات و عربستان است،‌ استفاده کنند. در زمانی که سایه جنگ نباشد آنها هم دلشان می‌خواهد در این منطقه سرمایه‌گذاری کنند و فرصت‌های جدیدی برای همکاری و توسعه ایجاد کنند. همچنین، همگرایی در حوزه خلیج فارس و تقویت روابط با کشورهای عربی، به ویژه امارات، قطر و عمان، می‌تواند به کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری‌های اقتصادی کمک کند. در زمانی که سایه جنگ نباشد تمام این کشورها در ایران هم سرمایه‌گذاری خواهند کرد. خصوصا امارات که ما روابط خوبی با آن‌ها داریم، همچنین از نظر تاریخی وابستگی‌های زیادی بین ایران و عمان وجود دارد و حکومتش هم تا حدودی میانه‌رو است.

این کارشناس سیاست خارجی با تاکید بر اینه چالش اصلی این است که ما روابط‌مان را با اروپا و آمریکا و مسائل‌مان فی مابین خود  حل و فصل کنیم، اظهار کرد: رهبران کشورهای عربی هنگام سفر به آمریکا با توصیه‌هایی مواجه می‌شوند که به آن‌ها می‌گویند هرگز با ایران همکاری نکنند و از برقراری مراودات دوستانه با این کشور پرهیز کنند. این فشارها به گونه‌ای است که ایران را هرچه بیشتر در انزوا قرار می‌دهد؛ این وضعیت تازگی ندارد و تقریباً ۴۰ سال است که ادامه دارد. با این حال، به نظر می‌رسد اگر ایران بتواند مسئله هسته‌ای خود را به طور نسبی حل و فصل کند، چه از طریق میانجیگری روس‌ها و چه از طریق میانجیگری کشورهای عربی، به عنوان یک شخص ثالثی که یک موازنه ایجاد کند و بعد هم ایران بتواند تحریم‌هایی که در مراودات اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های خارجی مشکلاتی ایجاد کرده‌اند، کاهش دهد، به راحتی می‌تواند روابط خود را با کشورهای اوراسیا، آسیای مرکزی و حتی کشورهای شرقی‌تر مانند چین و ماورای چین گسترش دهد. این امر می‌تواند به برقراری تعادل و موازنه اقتصادی در اقتصاد و مراودات تجاری ایران کمک کند.