عراقچی به عنوان نفر دوم تیم مذاکرات برجام در دولت روحانی، همچنان از آن شیوه و مدل دفاع می کند اما این را هم تاکید دارد که احیای برجام به شکل فعلی به صلاح ما نیست اما می تواند مبنای مذاکرات باشد.
 
مدل احتمالی مذاکرات ایران و غرب، برجام و احتمال احیای آن در شرایط فعلی، حاشیه های سفر عراقچی به افغانستان و تغییر و تحولات در منطقه از دیگر محورهای این گپ و گفت یک ساعته بود.
 
وزیرخارجه از نوع مناسبات بین ایران و روسیه هم حرف زد، از تاکتیک و راهبرد ایران در مقابل آمریکا و... و.
 
مشروح گفتگو با عباس عراقچی، وزیر خارجه دولت چهاردهم را بخوانید؛
 
******
 
* در شرایطی که بحران‌های تندی را بعد از روی کار آمدن ترامپ داشته ایم و روابط بین ایران و امریکا دچار تلاطم بوده است، آیا می‌توان گفت وقتی ترامپ حاضر است نامه به ایران بنویسد یعنی همه راه‌ها بسته نیست؟
 
 ارسال نامه و مکاتبات، بخشی از دیپلماسی است. ولی در عین حال می‌تواند بخشی از فشار و تهدید باشد. بدون این که هیچ قضاوتی درمورد نامه واصله انجام دهم پاسخ شما را می‌دهم که نامه غالبا به عنوان بخشی از دیپلماسی شمرده می‌شود. ولی در عین حال می‌تواند بخشی از برنامه‌های دیگر هم باشد. ولی واقعیتی که وجود دارد این است که هیچ وقت نمی‌شود گفت راه دیپلماسی به پایان رسیده است. چون جایگزین دیپلماسی، جنگ است. بنابراین تمام کشورها تا حد امکان از مسیر دیپلماسی استفاده می‌کنند. چون برخی اوقات جنگ اجتناب ناپذیر اسست. ولی یک مسیر پر هزینه و پر خطر برای رسیدن به اهداف است و همه تلاش می‌کنند که دیپلماسی را که یک راه کم خطر تر و کم هزینه تر است انتخاب کنند.

آمادگی جنگ را داریم اما طالب جنگ نیستیم

ما هم همیشه از جنگ اجتناب کرده ایم. ما آمادگی برای جنگ داریم و ترسی از آن نداریم. ولی طالب جنگ نیستیم و این روشن است. سیاست‌های جمهوری اسلامی بخصوص در سال‌های اخیر نشان داده است که به دنبال جنگ نیستیم. ترسی نداریم و آمادگی برای هر شرایطی داریم. ولی به سمت جنگ نمی‌رویم و تا حدی که بشود از آن اجتناب می‌کنیم. چون جنگ هزینه‌ها و خطرها و خسارات خود را دارد. یک بار جنگی که به ما تحمیل شد را تجربه کردیم.
 
بنابراین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قطعا متمرکز بر دیپلماسی و اجتناب از جنگ است؛ مگر در جایی که جنگ اجتناب ناپذیر باشد که شرایط خود را دارد.  
 
*این که می‌فرمایید نوشتن نامه بخشی از دیپلماسی است گرچه می‌تواند متضمن فشار باشد، ترامپ از زمانی که روی کار آمده است و در روزهای اخیر، تهدیدهای مختلفی علیه اروپا و آمریکا و کانادا و مکزیک و دیگر کشورهای دنیا کرد. ولی به هیچ کدام زا آن‌ها نامه ننوشت. می‌شود این را گفت که رفتار ترامپ با ایران متفاوت از  رفتار او با سایر کشورها است؟
 
درست می‌گویید. ولی علت این که به آن‌ها نامه ننوشت این بود که کانال‌های دیپلماتیک بین آن‌ها وجود دارد و تماس‌ها و تلفن‌ها و ملاقات‌های خود را چه با اروپایی‌ها و چه با آمریکای لاتین و کشورهای دیگر دارد. مسیرهای دیپلماتیک آن‌ها با روسیه مقدار زیادی محدود بود که آن را هم اخیرا به نحوی بازگشایی کردند. هم صحبت تلفنی بین سران دو طرف برقرار شد و هم ملاقاتی که در ریاض و ملاقات‌های بعدی داشتند. پس نوشتن نامه به ایران مقداری به این دلیل است که کانال دیپلماتیک بین ما وجود ندارد.  

تاکتیک و راهکار ما فعلا مذاکره غیرمستقیم با آمریکاست

بعد از برجام و وقتی که آمریکا از برجام خارج شد، مذاکرات وجود داشت ولی شکل غیر مستقیم گرفت. مذاکرات احیای برجام که در بهار ۱۴۰۰ خود من انجام می‌دادم، غیر مستقیم بود. ما با ۴+۱ یعنی همان ۵+۱ بدون آمریکا مذاکره می‌کردیم و آن‌ها با آمریکا مذاکره می‌کردند و بر می‌گشتند. اتحادیه اروپا در آن جا نقش واسطه گری را داشت. در دوره شهید رئیسی هم این مذاکرات با ۴+۱ ادامه پیدا کرد و هم یک روند مسقط که بین ما و آمریکایی‌ها و به وساطت عمان در مسقط شکل گرفت که مذاکرات غیر مستقیم بود.  

خنثی سازی تحریم ها و مذاکره برای لغو تحریم ها دو ماموریت است که باید انجام دهیم

*راه مسیر اول هم مسیر دوم است؟
 
نه لزوما – مسیر اول این است که شما به ترتیبی، با تحریم‌ها مقابله کنید و اقتصاد خود را با تحریم‌ها وفق دهید تا آن جا که تحریم کنندگان از اثر تحریم‌ها نا امید شوند و به نقطه ای برسند که تحریم آن‌ها را به نتیجه ای که می‌خواهند نمی‌رسد. این همان نقطه ای بود که اوباما به آن رسید. دیدند تحریم‌ها هر چه ادامه پیدا کند باعث نمی‌شود که ایران از برنامه هسته ای خود منصرف شود. لذا به مذاکره روی آوردند و قول لغو تحریم‌ها را دادند.
 
در حالی که نسبت به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران اعتماد ایجاد شود. اینجا نقطه معقولی بود و ما هم قبول کردیم و وارد مذاکره شدیم. به نتیجه هم رسیدیم. دولت بعدی آمد و کل ماجرا را به هم زد و آن بحث دیگری است.
 
خنثی سازی تحریم‌ها به معنی بی اثر سازی و دور زدن تحریم‌ها دست ما است و باید انجام دهیم. لغو تحریم‌ها از طریق مذاکره و به دست دیگران است. این را هم باید انجام دهیم و یک ماموریت است. ولی اولویت با ماموریت اول است که شما بتوانید تحریمی که او به عنوان ابزار علیه شما استفاده می‌کند تا به نتیجه رسد را بی اثر کنید.  
 
ولی ماموریت دوم هم سر جایش است. یک بار حضرت آقا تعبیری که استفاده کردند این بود که اگر بتوانیم از طریق مذاکره یا هر طریقی تحریم‌ها را لغو کنیم، یک ساعت هم تاخیر نمی‌کنیم. ضرورت و اهمیت لغو تحریم‌ها را می‌دانیم. ولی این مسیر را یک بار رفته ایم و امتحان کرده ایم و نتیجه اش را دیده ایم. بنابراین اولویت کشور از نظر ایشان این است که دولت، اقتصاد کشور را به ترتیبی سامان دهد که با وجود تحریم ها، نه این که ادامه حیات دهد، بلکه بتواند رشد و پیشرفت کند. ولی آن ماموریت دوم هم همیشه سر جایش هست.  

مشکل قانونی برای رابطه تجاری بخش خصوصی ایران با آمریکا نداریم

*مذاکره نکردن با آمریکایی‌ها به معنای این که هیچ رابطه تجاری با آن‌ها از طریق بخش خصوصی داشته باشیم نیست؟
 
از نظر ما نه. آن‌ها قوانین خود را دارند و تحریم‌های اولیه ای که گذاشته اند، همه امریکایی‌ها را از این که با ایرانی‌ها کار کنند ممنوع کرده اند. ما چنین ماموریتی نداریم. مورد به مورد تصمیم گیری می‌شود. مثلا اگر برخی از روابط اقتصادی، تبعات خاص فرهنگی یا ویژه داشته باشد، ممکن است نقطه نظر داشته باشیم. ولی ما مشکل قانونی هم نداریم. کما این که در برجام هم می‌گویند یکی از معایب آن، همین بود که راه را برای آمریکایی‌ها باز نکرد که با ایران کار کند. این مشکل از خود آن‌ها بود.
 
خود امریکا بود که در برجام، تحریم‌های ثانویه را برداشت. تحریم‌های اولیه می‌گوید افراد آمریکایی حق ندارند با ایران کار کنند. تحریم‌های ثانویه می‌گوید هیچ کس دیگر حق ندارد با ایران همکاری کند. وگرنه مورد تحریم امریکا قرار می‌گیرد. در مذاکرات برجام گفتند که فقط ثانویه را بر می‌دارند. برای ما هم ثانویه مهم بود. چون می‌خواستیم دنیا با ما کار کند. اولیه را گفتند نگه می داریم و ما هم گفتیم نگه دارید. چند استثنا در تحریم‌های اولیه، از جمله خرید هواپیما و یکی دو مورد دیگر قائل شدند. ما بلافاصله بعد از برجام، وارد مذاکرات خرید هواپیما از شرکت بویینگ از آمریکا و ایرباس از اروپا شدیم. قراردادش هم تنظیم و بسته شد.

منعی برای کار تجاری با آمریکا نداریم، منع از آن طرف است

فکر می‌کنم چیزی حدود ۸۰ هواپیما در قرارداد بود که تحویل شود. اگر برجام مانده بود، از پارسال هواپیماها شروع به تحویل داده شدن می‌شد. ما منعی برای کار تجاری با آمریکا نداریم. منع از آن طرف است.

قول می دهم در تلاش خود در سال جدید کم نگذارم

*سال نو بر شما مبارک باشد. در سال ۱۴۰۴ هم موفقیت‌های خوبی داشته باشید. خودتان سال ۱۴۰۴ را در عرصه دیپلماسی چطور پیش بینی می‌کنید؟
 
خدمت مردم تبریک عرض می‌کنم. ماه نوروزی که با ماه مبارک رمضان و به ویژه شب‌های قدر در روزهای اول نوروز همزمان شده است و امیدوارم که خداوند قدر بهتری برای مردم مقدر کندو دعاهای همه مستجاب شود. امیدوارم سال ۱۴۰۴ سال بهتری برای کشور باشد.
 
سال ۱۴۰۳ واقعا سال سختی بود حوادثی که در این یک سال رخ داد، به اندازه ده بیست سال کشور بود. امیدوارم سال ۱۴۰۴ سال آرامش و پیشرفت بیشتر برای کشور و سال امنیت بیشتر باشد و مشکلات ما در سیاست خارجی و در مسائل قتصادی رو به حل شد برود. غیر از این آرزوها، آن چه که قول می‌دهیم این است که در تلاش خود در سال جدید کم نگذاریم. بقیه بستگی به تقدیر الهی دارد که امیدوارم در این شب‌ها رقم بخورد.