اصطلاح «اسنپ‌بک» یک جعل آمریکایی است / در برجام وجود ندارد

محمدجواد ظریف در سخنرانی افتتاحیه دوازدهمین نمایشگاه بین المللی بورس، بانک، بیمه، خصوصی‌سازی و معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری کشوردر جزیره کیش (KISHINVEX۲۰۲۵)، با بیان اینکه ایران، با موقعیت جغرافیایی کم‌نظیر، نیروی انسانی جوان و خلاق، و پیشینه‌ای ریشه‌دار در تبادل فرهنگی، ظرفیت آن را دارد که بار دیگر به نقطه وصل همکاری منطقه‌ای و جهانی بدل شود، تصریح کرد: ایران امروز ما، علیرغم همه مشکلات، به نقطه‌ای رسیده که می‌تواند و باید با بزرگترین قدرت‌های جهانی، از موضع برابر، وارد تعامل شود. وی افزود: ایران عزتمند، ایرانی است که با جهان گفت‌و‌گو می‌کند، و جهان نیز چاره‌ای جز پذیرش این واقعیت ندارد که ایران، کنشگری کلیدی، غیرقابل چشم‌پوشی و حذف‌ناپذیر در عرصه منطقه و جهان است، به شرطی که نخست خودمان باور کنیم.

متن کامل سخنرانی ظریف به شرح زیر است:

به نام آن که هستی نام از او یافت

فلک گردش، زمین آرام از او یافت

دوستان گرامی

بسیار خوشوقتم که در جزیره زیبای کیش، در نقطه‌ای که آب‌های نیلگون خلیج فارس با افق‌های جهانی پیوند می‌خورد، در خدمت شما هستم.

جزیره کیش و خلیج فارس، نماد پیوند ایران با جهان است. جایی که تاریخِ داد و ستد، فرهنگ و اعتماد، با چشم‌انداز آینده گره می‌خورد.

وقتی در این ساحل می‌ایستیم و به این دریا و افق بی‌کران می‌نگریم، ذهنمان ناخودآگاه به گذشته سفر می‌کند و به آینده – یا بهتر بگویم، به «آینده‌ها» می‌نگرد.

‌می‌گویم «سفر به گذشته» که نه برای ماندن است بلکه برای آموختن و گذشتن؛ و می‌گویم «نگاه به آینده‌ها»، زیرا آینده، مقصد از پیش تعیین‌شده‌ای نیست. بلکه مجموعه‌ای از مسیر‌ها و امکان‌هاست که با اراده، تدبیر و همکاری ما شکل می‌گیرند.

آینده را نباید انتظار کشید؛ باید آن را طراحی کرد و آفرید.

هر تصور، هر تصمیم، هر گفت‌و‌گو و هر همکاری می‌تواند یکی از این آینده‌ها را واقعی سازد.

آینده محتومی وجود ندارد. آینده بازتاب همان تغییراتی است که ما امروز در خودمان، با عبور از شکست‌ها و افتخارات پیشین – که بر نگاه ما به آینده پرده انداخته – و با دیدن امکانات، خودباوری و توکل به خداوند می‌آفرینیم.

در اینجا، در کنار آبراهی ایستاده‌ایم که قرن‌ها پیش، کشتی‌های ایرانی از آن رهسپار هند، آفریقا و چین می‌شدند.

در همین آب‌ها، تجارت معنا یافته، و همکاری و هم‌افزایی شکل گرفته است.

امروز، ما میراث داران همان روح ارتباط، همکاری و احترام متقابل‌ایم.

اما جهان امروز دیگر آن جهان دیروز نیست. سرمایه، دانش و فناوری با سرعتی بی‌سابقه در گردش‌اند.

ایران، با موقعیت جغرافیایی کم‌نظیر، نیروی انسانی جوان و خلاق، و پیشینه‌ای ریشه‌دار در تبادل فرهنگی، ظرفیت آن را دارد که بار دیگر به نقطه وصل همکاری منطقه‌ای و جهانی بدل شود.

ایران را باور کنیم. ایران و ایرانی نقطه وصل و خاستگاه اعتدال و ارتباط بوده‌اند و خواهند بود.

امروز نه به عنوان نماینده‌ای از دولت بلکه به نمایندگی از گروه نوبنیادی به نام پایاب یا «پویشگران آینده امیدبخش» در خدمت شما هستم. ما در پایاب با تلفیق دانش سیاست، حقوق، اقتصاد و دیپلماسی، ابزار‌هایی می‌سازیم برای آنکه تصمیم‌گیرندگان به ویژه در بخش خصوصی در ایران، منطقه و جهان بتوانند بجای ماندن در زندان شکست‌ها، گلایه‌ها و حتی افتخارات گذشته، با درک عمیق‌تر واقعیت‌های جهان پر تلاطم و پرفرصت امروز و دیدن امکان‌ها و باور به توان‌مندی‌های ایران بزرگ و مردم سرافراز آن، آینده‌ای فرصت محور مبتنی بر احترام متقابل، عزت، سربلندی و توسعه پایدار بیافرینند.

«عزت» یعنی حتی در سخت‌ترین شرایط، کرامت ذاتی انسانی و هویت شکوهمند ملی و جمعی خودمان را حفط کنیم، و سرنوشت خودمان را به دست خودمان بنویسیم.

هرچند وظیفه طبیعی دولت و حاکمیت کوشش برای کاهش و حذف تحریم‌ها، فشارها، و تهدید‌ها است، اما ما کنشگران غیرحکومتی باور کنیم که هیچ فشار و تحریم و تهدیدی هرگز ایران ما را متوقف نکرده‌است؛ و ایران امروز ما، علیرغم همه مشکلات، به نقطه‌ای رسیده که می‌تواند و باید با بزرگترین قدرت‌های جهانی، از موضع برابر، وارد تعامل شود.

عزت به معنای انزوا نیست. بلکه به معنای خودباوری برای تعامل است. ایران عزتمند، ایرانی است که با جهان گفت‌و‌گو می‌کند، و جهان نیز چاره‌ای جز پذیرش این واقعیت ندارد که ایران، کنشگری کلیدی، غیرقابل چشم‌پوشی و حذف‌ناپذیر در عرصه منطقه و جهان است. به شرطی که نخست خودمان باور کنیم.

نمایشگاه کیش اینوکس دقیقاً در همین راستا است. جایی که بخش خصوصی ایران و جهان به هم می‌رسند. جایی که دانش با سرمایه، و تجربه با ابتکار پیوند می‌خورد.

در این تالار‌ها، بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، نهاد‌های سرمایه‌گذاری و کارآفرینان جوان گرد هم آمده‌اند تا فصل تازه‌ای از همکاری با جهان را رقم بزنند.

هر گفت‌و‌گو، هر یادداشت تفاهم و هر قرارداد در اینجا، گامی است در جهت تقویت پیوند میان اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی؛ و این دقیقاً همان چیزی است که آینده ایران را می‌سازد؛ اقتصادی باز، انسانی، و مبتنی بر تعامل. جهان هم می‌داند که ایران فقط بازار نیست؛ شریک است.

ما منابع فراوان داریم که مهم‌تر از همه آنها، مردم ما هستند. جوانانی تحصیل‌کرده، نوآور، پرانگیزه و کوشا که در فناوری‌های نوین، هوش مصنوعی، انرژی‌های تجدیدپذیر، گردشگری و خدمات مالی در جهان درخشیده و برای ایران افتخار آفریده‌اند؛ و امروز آمده‌اند و بیشتر هم خواهند آمد تا آینده ایران سربلند را دوباره بیافرینند.

کیش، نمونه‌ای روشن از این فرصت‌ها و امکان‌های فراوان است؛ منطقه‌ای آزاد، امن، و آماده برای سرمایه‌گذاری شفاف و سودآور.

درست است که جهان امروز پر از بی‌ثباتی است. بحران‌های اقلیمی، تنش‌های منطقه‌ای، جنگ‌های نظامی و تجاری و وحشیگری، آپارتاید و نسل کشی در فلسطین و غزه. اما حتی در دل همین بحران‌ها نیز «فرصت» نهفته است. فرصت برای بازاندیشی، بازسازی و بازیگری.

ایران می‌تواند و می‌باید در این بازتعریف جهانی، کنشگری فعال، مؤثر، خلاق و سازنده باشد.

حضور همه ما در اینجا، در جزیره‌ای که همواره نماد ارتباط و همکاری بوده، گواه امید و اراده مشترک ما برای آفریدن آینده‌ای وجدآفرین است.

هر ایده، هر گفت‌و‌گو و هر شراکت در همین تالار‌ها، فرصتی برای پیوند دوباره میان استعداد، خلاقیت و آفریدن آینده الهام بخش است.

در جمع خبرنگاران حاضر در نمایشگاه کیش اینوکس مطرح شد.

ظریف: ایران باید با روسیه روابط خوب و بر پایه اصل استقلال کشور داشته باشد

وزیر امور خارجه پیشین کشورمان گفت: ما با روسیه روابط بسیار خوبی داریم و باید هم داشته باشیم. در طول هشت سال وزارت، ۲۸ بار به روسیه سفر کردم؛ پس از ترکیه، بیشترین سفر رسمی من به آن کشور بوده است. با این حال، باور دارم روابط ایران و روسیه باید متوازن باشد و بر پایه اصل استقلال کشور تنظیم شود.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین کشورمان در حاشیه دوازدهمین نمایشگاه بین المللی بورس، بانک، بیمه، خصوصی سازی و معرفی فرصت‌های سرمایه گذاری کشور (کیش اینوکس) در جمع خبرنگاران در خصوص موضوع سازوکار حل و فصل اختلافات در برجام موسوم به اسنپ بک و یکی از مصاحبه‌های خود در این ارتباط گفت: تکه نخست مصاحبه‌ام را پخش کردند، اما بخش دوم آن را که توضیح داده بودم عبارت «اسنپ‌بک» در هیچ سندی وجود ندارد، منتشر نکردند. اگر سند برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را نگاه کنید، چنین اصطلاحی در آنها نیامده است. اما بلافاصله بعد از این عبارت گفته بودم که در متن برجام، چیزی به نام «مکانیزم حل‌وفصل اختلافات» وجود دارد. امروز همان را دستاویزی کرده‌اند برای ادعایی دروغین که خودشان نامش را «اسنپ‌بک» گذاشته‌اند. پیش‌تر نیز آمریکا در زمان وزارت من از همین مکانیزم استفاده کرد. اگر «اسنپ‌بک» وجود داشت، معنا و سازوکارش خودکار و اتوماتیک بود؛ در حالی که آنچه در برجام هست، یک روند حل اختلاف و نه بازگشت خودکار تحریم‌ها است.

ظریف افزود: در آن زمان آمریکا کوشید از این مکانیزم استفاده کند، اما با رأی ۱۳ به ۲ در شورای امنیت شکست خورد. با وجود این، مدعی شد که قطعنامه‌ها بازگشته‌اند؛ ادعایی که جهان آن را به سخره گرفت، زیرا چنین سازوکاری اصلاً «اسنپ‌بک» نبود، بلکه تنها فرآیند حل‌وفصل اختلافات بود که آمریکا تلاش کرد به نفع خود از آن بهره بگیرد و ناکام ماند. به نظر من، این بار نیز اروپایی‌ها هیچ حق قانونی برای استفاده از آن نداشتند. به همین دلیل، روسیه، چین و اعضای جنبش عدم تعهد اعلام کردند که این اقدام غیرقانونی است. اصطلاح «اسنپ‌بک» که من در مصاحبه به آن اشاره کردم، در واقع وجود خارجی ندارد؛ اما بلافاصله توضیح دادم که آنچه در متن آمده، همان سازوکار حل‌وفصل اختلافات است.

وزیر امور خارجه پیشین کشورمان گفت: این اصطلاح را آمریکایی‌ها جعل کردند تا القا کنند که در متن توافق، یک فرآیند خودکار برای بازگشت تحریم‌ها وجود دارد، در حالی که چنین چیزی در کار نیست. اگر به جلد چهارم کتاب راز سر به مهر مراجعه کنید، در پیوست شماره ۱۰ (اگر اشتباه نکنم)، توضیح داده‌ام که در نخستین مراحل مذاکرات، من برای نخستین بار عنوان «اسنپ‌بک» را به کار بردم، اما از دور چهارم یا پنجم به بعد، این عنوان کنار گذاشته شد و به جای آن اصطلاح «سازوکار حل‌وفصل اختلافات» آمد. در متن نهایی هم تنها در پاورقی کوچک یا توضیح غیررسمی از «اسنپ‌بک»، نه در سند اصلی یاد شده است. اگر در قطعنامه ۲۲۳۱ یا متن رسمی برجام جست‌و‌جو کنید، چنین واژه‌ای را پیدا نخواهید کرد. اگر کسی مدعی است که وجود دارد، بیاید و نشان دهد. من با کمال میل در همایشی رسمی شرکت می‌کنم تا این مسئله روشن شود.

معاون پیشین رئیس جمهور در خصوص موضوعات مرتبط با اظهارات وی در قبال نقش روسیه در پرونده هسته‌ای ایران گفت: من موظف بودم به برخی پرسش‌ها پاسخ ندهم، زیرا شورای عالی امنیت ملی از من خواست تا از ارائه توضیحات بیشتر خودداری کنم. با این حال، پاسخی هشت‌صفحه‌ای آماده کرده بودم که در آن با ذکر تاریخ و جزئیات، ثابت می‌کردم برخی ادعا‌ها خلاف واقع است. البته ما با روسیه روابط بسیار خوبی داریم و باید هم داشته باشیم. در طول هشت سال وزارت، ۲۸ بار به روسیه سفر کردم؛ پس از ترکیه، بیشترین سفر رسمی من به آن کشور بوده است. با این حال، باور دارم روابط ایران و روسیه باید متوازن باشد و بر پایه اصل استقلال کشور تنظیم شود.