نسخه مهار تندروها؛ انتخاب لاریجانی رادیکال‌ها را محدود می‌کند؟

روزنامه اعتماد نوشت: «حکم دبیرکلی علی لاریجانی صادر شد.» این گزاره تایید گزارشی است که  ۴روز قبل ذیل تیتری با عنوان «فرود و فراز لاریجانی» از آن خبر داده بود. تصمیمی که تحلیلگران آن را به معنای تلاش حاکمیت برای اعمال نوع خاصی از اصلاحات در شوون مختلف ارزیابی می‌کنند. اساسا یکی از گزاره‌هایی که طی روزهای اخیر به تناوب در فضای سیاسی کشور به طرق مختلف تکرار شده، تلاش نظام حکمرانی ایران برای تغییر و تحول است! اما هر قدر بیشتر درباره ضرورت اصلاحات و تحول صحبت می‌شود، کمتر درباره شکل و شمایل این اصلاحات بحث و تبادل نظر شده است.

آیا این تغییرات قرار است از پایین به بالا به صورت مویرگی اعمال شود یا تنها برخی بخش‌ها در معرض این اصلاحات قرار خواهند گرفت؟ برای یافتن پاسخی برای این پرسش چاره‌ای نیست جز آنکه داده‌های موجود را در کنار احتمالات و مسیرهای ممکن قرار دهیم و از مجموعه این تحلیل‌ها و ممکنات برداشتی ارایه کنیم. به نظر می‌رسد، نظام حکمرانی راهی میانبر را برای اعمال تغییرات مدنظرش انتخاب کرده باشد.

در واقع سیستم پس از ارزیابی‌های گوناگون به نتیجه رسیده که با چند تغییر ساده در یکی از شوراهای بالادستی (شعام) و ایجاد یک شورای تازه نفس (شورای عالی دفاع) از یک طرف می‌تواند اقدام به بازآفرینی و به‌روزرسانی سیستم کند و از طرف دیگر به مطالبات مردم و تحقق اصلاحات ضروری پاسخ دهد. چگونه؟ حضور علی لاریجانی در شعام و ایجاد شورای عالی دفاع، اکثریت را در اختیار دولت قرار می‌دهد تا پازل تغییرات را تکمیل کرده و اصلاحات را از بالا به پایین برای کوتاه‌مدت ممکن سازد. حاکمیت ایران به درستی دریافته که هر متغیر به ظاهر کوچکی در بخشی از سیستم مثل بال زدن پروانه‌ای است که در روزهای پیش رو می‌تواند باعث تکانه‌های بزرگ در بخش‌های دیگر اکوسیستم سیاسی و اجتماعی کشور شود.

به همین دلیل به دنبال آن است که اصلاحات و تغییرات را از بالا و از طریق شعام و شورای عالی دفاع اعمال کند. از این طریق شعام با مصوباتش می‌تواند نهادهایی مانند مجلس، صدا و سیما، نهادهای انتظامی و امنیتی و…را در راستای یک هدف کلی هدایت کند و از سوی دیگر با اعمال تدریجی اصلاحات مورد نظر مردم، امکان پراکندگی و تشویش در تصمیم‌سازی‌ها را از میان ببرد. این‌گونه است که به نظر می‌رسد ۲شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی دفاع، وظیفه یافته‌اند تا تغییر و تحول مورد نظر را به صورت قطره‌چکانی در راستای منافع ملی اعمال کنند تا انسجام ایجاد شده تداوم پیدا کرده و بخشی از مطالبات مردم محقق شود.

به همین دلیل است که چهره‌هایی مانند حمید رسایی در واکنش به تشکیل شورای عالی دفاع برآشفته شده و از خانه ملت برون می‌تازد که «با شکل‌گیری شورای عالی دفاع ما محدود می‌شویم!» اغلب تحلیلگران و فعالان سیاسی مانند ابراهیم اصغرزاده، مهاجری، شریعتی و… به دلیل همین قرابت میان تصمیمات شورای عالی دفاع و حضور لاریجانی در شعام با اصلاحات ضروری است که از آن حمایت کرده‌اند.

محمدتقی فاضل‌میبدی: هماهنگی شعام و شورای عالی دفاع برای مهار تندروها ضروری است

محمدتقی فاضل‌میبدی در خصوص برخی تحرکات تندروها از یک طرف و تلاش نظام حکمرانی برای تغییر و تحول در کشور که در جریان انتخاب علی لاریجانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز ظهور و بروز پیدا کرد، می‌گوید: «واقع آن است که کشور در شرایط حساسی به سر می‌برد و ایران بیشتر از هر زمان دیگری به مردم برای بالا بردن ضریب امنیتی خود نیاز دارد. برای حضور و مشارکت مردم باید مطالبات آن‌ها جدی گرفته شود و از رفتارهای تند و افراطی که مخل مطالبات مردم است، پرهیز شود.

به نظر می‌رسد، نظام سیاسی به دنبال آن است تا از دل هماهنگی و همراهی شورای عالی دفاع با شورای عالی امنیت ملی شرایطی را فراهم کند که تندروها نتوانند کشور را با حاشیه‌های جبران‌ناپذیر مواجه کنند. از سوی دیگر با استفاده از این ظرفیت می‌توان جهت‌گیری‌های نهادی مانند صدا و سیما را به جای منافع یک گروه اقلیت و محدود در راستای منافع ملی و مصالح عمومی قرار داد.» 

فاضل‌میبدی می‌گوید: «انتخاب آقای علی لاریجانی به عنوان دبیری شورای عالی امنیت ملی را باید به فال نیک گرفت. ایشان یک شخصیت سیاسی معتدل و معقول است و ممکن است بتوانند اثرات مطلوبی در بهبود وضعیت کشور داشته باشند. ولی متاسفانه گروه‌های تندرو که در مجلس و بیرون از مجلس هستند، بیکار نمی‌نشینند و تحرکات خود را ادامه می‌دهند. البته نمی‌توان انکار کرد که این طیف‌ها ریزش کرده و حرارت سابق را نخواهند داشت. امیدوارم از مقام محترم رهبری گرفته تا سایر مسوولان این طیف‌های تندرو را مهار کنند تا دیگر در برابر شورای عالی امنیت ملی قد علم نکنند.»

او یادآور می‌شود: «ما خاطرات تلخی از تحرکات تندروها در ماجرای برجام داریم. اگر گروه‌های تندرو اجازه می‌دادند برجام ظرفیت‌های بسیاری به نفع کشور ایجاد می‌کرد. این اقلیت ۴الی ۵درصدی به اندازه‌ای حاشیه‌سازی و مانع‌تراشی کردند که برجام به اهدافش نرسید. امیدوارم حاکمیت به این درجه از درک سیاسی رسیده باشد که متوجه باشد، تندروی‌ها در شرایط فعلی برای کشور خطرناک است.

دولت، شخص آقای رییس‌جمهور به عنوان رییس شورای عالی امنیت ملی و دبیر ایشان علی لاریجانی در شورا باید نهایت تلاش خود را انجام دهند تا سایه شوم جنگ از سر ملت ایران کم شود. برای این منظور باید ابتدا رفتارهای مدبرانه و رویکرد تنش‌زدایی با جهان در پیش گرفته شود و سپس در داخل هم تلاش شود مطالبات مردم تحقق پیدا کند. تنها از طریق توافق‌سازی در داخل و خارج کشور است که می‌توان سایه جنگ را از سر ایران برداشت و وضعیت اقتصادی و امنیتی و فرهنگی مردم را بهبود بخشید.»