نباید اجازه دهیم صرفاً به بهانه دیجیتالی شدن، همه مشاغل سنتی از بین بروند

اقتصاد دیجیتال امروز دیگر یک انتخاب نیست؛ ضرورتی است که مرز‌های سنتی تجارت، تولید و اشتغال را درنوردیده و نظم تازه‌ای به دنیای اقتصاد داده است.

در این نظام نوظهور، داده‌ها سرمایه‌اند، پلتفرم‌ها زیرساخت‌اند و سرعت، کلید رقابت. کسب‌وکار‌ها با تکیه بر فناوری اطلاعات، اینترنت، هوش مصنوعی و ابزار‌های هوشمند، نه‌تنها مدل‌های سنتی را دگرگون کرده‌اند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای رشد، اشتغال و نوآوری پدید آورده‌اند.

در جهان امروز، بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی بدون داشتن فروشگاه فیزیکی، بازار‌های میلیونی را در اختیار دارند. مرز جغرافیا بی‌معنا شده و مزیت رقابتی، دیگر نه در انبارها، بلکه در کد‌ها و الگوریتم‌ها نهفته است.

در کشور ما نیز اقتصاد دیجیتال با وجود زیرساخت‌های محدود و چالش‌هایی نظیر اینترنت ناپایدار، ضعف قانون‌گذاری و بی‌اعتمادی به پلتفرم‌های داخلی، همچنان رشد چشمگیری داشته است. میلیون‌ها کسب‌وکار کوچک و متوسط به فضای آنلاین کوچ کرده‌اند؛ اما ادامه این مسیر بدون برنامه‌ریزی، تنظیم‌گری هوشمند، آموزش گسترده و توسعه زیرساخت‌های بومی ممکن نخواهد بود.

اقتصاد دیجیتال، آینده اقتصاد ایران است؛ آینده‌ای که اگر جدی گرفته نشود، به‌سرعت توسط رقبا تسخیر خواهد شد.

در همین رابطه، حمید رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران، با اشاره به مشکلات اینترنت در ماه‌های اخیر و تأثیر آن بر کسب‌وکار‌های دیجیتال اظهار کرد: در دوران کرونا، تغییرات قابل توجهی در تعاملات صنفی رخ داد و بسیاری از اصناف به فضای مجازی کوچ کردند. این روند نشان داد که فناوری دیجیتال، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در قرن حاضر است.

وی افزود: اگرچه کسب‌وکار‌های دیجیتال می‌توانند موجب رونق بازار شوند، اما در کشور ما به دلیل نبود آموزش‌های کافی و عدم آشنایی با استاندارد‌های بین‌المللی، بعضاً شاهد بروز مشکلات هستیم. رستگار تأکید کرد: هر کسی که دارای پروانه کسب باشد، می‌تواند‌ای‌نماد دریافت کند و در فضای الکترونیکی فعالیت داشته باشد، اما اینترنت ضعیف، مسدود شدن‌های مکرر و نبود پلتفرم‌های بومی پایدار، فعالیت این کسب‌وکار‌ها را مختل می‌کند.

وی با اشاره به لزوم تقویت زیرساخت‌های داخلی بیان کرد: استفاده از اینترنت ملی و توسعه پلتفرم‌های داخلی می‌تواند راهکار پایدارتری برای اقتصاد دیجیتال کشور باشد، به‌ویژه در شرایطی که پلتفرم‌های خارجی مانند واتساپ و تلگرام با محدودیت یا خطر هک مواجه‌اند.

رئیس اتاق اصناف تهران در پاسخ به سوالی درباره سهم اصناف در اقتصاد دیجیتال گفت: آمار دقیقی از سهم اصناف در اقتصاد دیجیتال وجود ندارد، اما استقبال از فضای مجازی در میان صنوف بسیار بالاست. با این حال، وی خاطرنشان کرد: نباید اجازه دهیم هر کسی بدون نظارت در فضای مجازی فعالیت کند؛ چراکه این امر به اعتماد عمومی ضربه می‌زند.

رستگار با تأکید بر اهمیت اعتبار در فضای مجازی افزود: بسیاری از مشکلاتی که مردم در خرید‌های اینترنتی تجربه می‌کنند ناشی از نبود پشتوانه و نداشتن مجوز قانونی توسط فروشندگان است. ما معتقدیم که تمام کسب‌وکار‌های دیجیتال باید زیر نظر اتحادیه‌ها فعالیت کنند تا در صورت بروز مشکل، پاسخگویی وجود داشته باشد.

وی در ادامه از کمبود پلتفرم جامع صنفی انتقاد کرد و گفت: برخی ادعا کردند که پلتفرم‌هایی برای اصناف طراحی کرده‌اند، اما این اقدامات پراکنده و غیرجامع بوده‌اند. نبود نظارت کافی باعث شده که برخی از پلتفرم‌ها به ضرر مصرف‌کننده عمل کنند و اعتماد عمومی را تضعیف کنند.

رئیس اتاق اصناف تهران درباره موضوع مالیات بر کسب‌وکار‌های دیجیتال نیز توضیح داد: بسیاری از کسبه نسبت به فشار‌های مالیاتی و نبود تطابق قوانین با مدل‌های جدید گلایه‌مند هستند. ما معتقدیم مالیات باید متناسب با واقعیت اقتصادی پرداخت شود. رستگار افزود: اتفاقاتی مانند جنگ اخیر، رکود قابل‌توجهی برای کسب‌وکار‌ها ایجاد کرده و این رکود باید در نظام مالیاتی دیده شود.

وی با اشاره به ضرورت بازتعریف نقش حاکمیت در قبال اصناف گفت: دریافت مالیات نباید به هر قیمتی باشد. کسب‌وکار‌هایی که درآمدی ندارند نباید تحت فشار قرار گیرند، به‌ویژه صنوفی که تعهدات خود را در قبال کارگرانشان حفظ کرده‌اند.

در پاسخ به انتقاد‌هایی مبنی بر محافظه‌کاری اصناف در برابر دیجیتالی‌شدن، رستگار تصریح کرد: ما منکر ضرورت خدمات دیجیتال نیستیم، اما باید بر اساس فرهنگ و واقعیت‌های اقتصادی کشور عمل کنیم. وی افزود: بسیاری از مردم همچنان تمایل دارند کسب‌وکار‌ها را به‌صورت حضوری و قابل‌مشاهده دنبال کنند و ما نمی‌توانیم کل اقتصاد کشور را به سمت فضای مجازی ببریم.

وی با اشاره به نقش اصناف در اشتغال‌زایی خاطرنشان کرد: بسیاری از واحد‌های صنفی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کارگر دارند. اگر قرار باشد این مشاغل سنتی از بین بروند، چه کسی مسئول اشتغال‌زایی خواهد بود؟

در پاسخ به این سؤال که چرا برخی مشاغل سنتی مانند فرش دستباف یا کفش دست‌دوز در حال انقراض‌اند، رستگار گفت: از بین رفتن یک شغل لزوماً به معنای توسعه نیست. برخی مشاغل مبتنی بر فرهنگ و هنر ملی هستند و باید از آنها حمایت شود، حتی در عصر دیجیتال.

رئیس اتاق اصناف تهران در پاسخ به سوال پایانی درباره آینده اصناف سنتی در صورت ادامه روند دیجیتالی شدن، گفت: ما نباید اجازه دهیم صرفاً به بهانه دیجیتالی شدن، همه مشاغل سنتی از بین بروند. بسیاری از این حرفه‌ها ریشه در فرهنگ، نیاز و تاریخ ما دارند و باید در کنار کسب‌وکار‌های مدرن، حفظ و تقویت شوند.