افشاگری گاردین از زندان‌های مخفی عربستان برای بازپروری زنان نافرمان!

این گزارش ترجمه‌ای است از مقاله‌ی «Revealed: Saudi Arabia’s secretive rehabilitation ‘prisons’ for disobedient women» که توسط اصلاحات نیوز تهیه شده است و درباره زندان‌های مخفی زنان در عربستان سعودی افشاگری می‌کند:

توضیح عکس: یک زن جوان با عبایی سیاه به طرز خطرناکی روی لبه پنجره طبقه دوم یک ساختمان در شهری در شمال‌غرب عربستان سعودی ایستاده است دیده می‌شود. در عکس دوم، چندین مرد با کمک یک جرثقیل او را به پایین منتقل می‌کنند.

هویت این زن ناشناخته است، اما گفته می‌شود او در یکی از «زندان‌های» فوق‌محرمانه عربستان سعودی حضور داشته؛ مکان‌هایی برای نگهداری از زنان نافرمان که به دلیل عدم تمکین، روابط جنسی خارج از ازدواج یا ترک خانه، از سوی خانواده یا همسران خود طرد شده‌اند.

این صحنه نادر، وضعیت صدهاتن از دختران و زنانی را که در این مراکز نگهداری می‌شوند روشن می‌کند؛ جایی که هدف آن «بازپروری» برای بازگرداندن افراد به خانواده است.

در کشوری که فعالان حقوق زنان، صدایی ندارند؛ سخن گفتن علنی یا انتشار تصاویری از این «خانه‌های مراقبت» یا دارالرعایا تقریباً غیرممکن است. با این حال، روزنامه گاردین طی شش ماه گذشته موفق شده شواهدی از درون این مراکز به دست آورد که از شرایطی «جهنمی» حکایت دارند: شلاق‌های هفتگی، آموزش‌های دینی اجباری، و ممنوعیت ارتباطی کامل با دنیای بیرون.

شرایط در این مراکز آنچنان وخیم است که تا کنون چندین مورد خودکشی یا اقدام به خودکشی گزارش شده است. بدون موافقت خانواده یا اجازه خروج از سوی سرپرست مرد، احتمال دارد زنان سال‌ها در این مراکز زندانی بمانند.

یک زن جوان سعودی که موفق به فرار از این مراکز و سپس پناهندگی شده است، می‌گوید:
«هر دختری که در عربستان بزرگ می‌شود، درباره دارالرعایا و شرایط وحشتناک آن شنیده؛ آنجا مثل جهنم است. وقتی فهمیدم می‌خواهند مرا به یکی از آن مراکز ببرند، تصمیم گرفتم به زندگی‌ام پایان دهم. می‌دانستم آنجا چه بلایی سر زنان می‌آورند و فکر می‌کردم: نمی‌توانم زنده بمانم.»

مریم الدوساری، فعال سعودی اهل لندن، می‌گوید:
«دختران و زنان جوان، تا وقتی که قوانین را نپذیرند، همان‌جا نگه‌ داشته می‌شوند.»
در حالی که عربستان سعودی میزبانی جام جهانی فوتبال مردان را به عهده دارد و خود را در عرصه جهانی به عنوان کشوری اصلاح‌شده معرفی می‌کند، زنانی که جسارت کرده‌اند و به‌صورت علنی خواهان آزادی‌های بیشتر و احقاق حقوق خود هستند، با حبس خانگی، زندان و تبعید مواجه شده‌اند.

فعالان حقوق زنان می‌گویند «خانه‌های مراقبت» یکی از ابزارهای کمتر شناخته‌شده حکومت برای کنترل و تنبیه زنان است و خواستار تعطیلی کامل این مراکز شده‌اند.
«خانه‌های مراقبت» که در دهه ۱۹۶۰ در سراسر کشور راه‌اندازی شدند، از سوی مقامات سعودی به‌عنوان مکانی برای پناه دادن به دخترانی توصیف می‌شوند که به جرایم مختلف متهم یا محکوم شده‌اند و می‌گویند هدف این مراکز، «بازپروری زندانیان زن» با کمک روان‌پزشکان است تا بتوانند به خانواده‌هایشان بازگردند.

اما سارا الیحیاء، که کمپینی برای تعطیلی این مراکز به راه انداخته، با دخترانی مصاحبه کرده که از سیستمی سرکوبگر و سوء‌استفاده‌گر صحبت می‌کنند؛ جایی که در بدو ورود، مورد بازرسی بدنی، تست بکارت، و مصرف اجباری آرام‌بخش قرار می‌گیرند.

او می‌گوید:
«این مکان‌ها زندان‌ هستند، نه آن‌گونه که اسمش را گذاشته‌اند-خانه مراقبت. در آنجا دخترها با شماره صدا زده می‌شوند. مثلاً: "شماره ۳۵، بیا اینجا." 

وقتی یکی از دختران نام خانوادگی‌اش را به زبان بیاورد شلاق می‌خورد؛ اگر نماز نخواند، شلاق می‌خورد؛ اگر به صورت تنهایی با یک زن دیگر دیده شود، شلاق می‌خورد و به همجنس‌گرایی متهم می‌شود. و در این شرایط نگهبان‌ها دور هم جمع می‌شوند و شلاق‌خوردن دختران را تماشا می‌کنند.»

یحیاء، که اکنون ۳۸ سال دارد و دور از عربستان زندگی می‌کند، می‌گوید والدینش از ۱۳ سالگی او را تهدید کرده بودند که به دارالرعایا می‌فرستند. او می‌گوید: «پدرم از این مورد به عنوان تهدیدی در برابر تن ندادن من به آزار جنسی‌اش استفاده می‌کرد.» او اضافه می‌کند که دختران و زنان ممکن است با معضلی وحشتناک روبرو شوند. انتخاب بین دارالرعایا یا ماندن در خانه‌ای که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. 
«این مراکز، کمک به زنانی که از سوءاستفاده فرار می‌کنند را برای دیگران غیرممکن می‌کنند. من زنی را می‌شناسم که به دلیل کمک به یک قربانی خشونت به شش ماه زندان محکوم شد یا برای مثال پناه دادن به زنی که به «غیبت» متهم شده است، در عربستان سعودی جرم است.»

او می‌گوید: «اگر توسط برادر یا پدرتان مورد آزار جنسی قرار بگیرید یا باردار شوید، شما کسی هستید که برای حفظ آبروی خانواده به دارالرعایا فرستاده می‌شوید.»
امینه، ۲۵ ساله می‌گوید که پس از ضرب و شتم توسط پدرش، به یک «خانه سالمندان» در بریده، شهری در مرکز عربستان سعودی، پناه برده است. او می‌گوید که ساختمان «قدیمی، فروریخته و نگران‌کننده» و کارکنان «سرد و نامهربان» بوده‌اند. امینه می‌گوید آن‌ها او را تحقیر کردند و گفتند که دختران دیگر «وضعیت بسیار بدتری» داشته‌اند و «در خانه زنجیر شده‌اند» و به او گفتند که «خدا را شکر شرایط من آنقدر بد نیست.»

امینه می‌گوید روز بعد، کارکنان پدرش را احضار کردند؛ «آنها از هر دوی ما خواستند که شرایطمان را بنویسیم.» من درخواست کردم که کتک نخورم یا مجبور به ازدواج نشوم و اجازه کار داشته باشم. پدرم از من خواست که به همه احترام بگذارم، هرگز بدون اجازه از خانه بیرون نروم و همیشه یک همراه مرد همراهم باشد. من از روی ترس امضا کردم - احساس می‌کردم چاره دیگری ندارم.
امینه می‌گوید وقتی به خانه بازگشت، کتک‌زدن‌ها ادامه داشت و در نهایت مجبور شد فرار کند و به تبعید برود. او می‌گوید: «یادم هست که کاملاً تنها بودم و احساس ترس داشتم. فکر می‌کردم در خانه خودم زندانی هستم، هیچ‌کس نبود که از من محافظت کند، هیچ‌کس نبود که از من دفاع کند. انگار زندگی من اهمیتی نداشت، انگار حتی اگر اتفاق وحشتناکی برایم می‌افتاد، هیچ‌کس اهمیت نمی‌داد.»

دختران جوان، ترس از دار الرعایا را از سنین پایین یاد می‌گیرند
شمس می‌گوید زمانی که ۱۶ ساله بود، زنی را به مدرسه آن‌ها می‌آورند که در یکی از این مراکز نگهداری می‌شده و به آن‌ها گفته است: «اگر زنی رابطه جنسی یا عاطفی داشته باشد، تبدیل به «زن بی‌ارزش» می‌شود. یک مرد همیشه مرد می‌ماند، اما اگر زنی خودش را بی‌ارزش کند، تا آخر عمر بی‌ارزش خواهد بود.». آن زن داستان زندگی‌اش را برای کلاس تعریف می‌کند که با پسری رابطه داشته و توسط پلیس مذهبی دستگیر شده است و پس از آن مجبور شده به پدرش اعتراف کند. پس از اینکه باردار شده خانواده‌اش او را طرد می‌کنند و پدر اجازه نمی‌دهد او ازدواج کند، بنابراین به دارالرعایا فرستاده می‌شود.
لیلا که هنوز در عربستان زندگی می‌کند، می‌گوید پس از شکایت به پلیس درباره پدر و برادرانش به دار الرعایا برده شد. او می‌گوید آن‌ها از او سوءاستفاده کردند و پس از انتشار پستی درباره حقوق زنان در شبکه‌های اجتماعی، او را به عنوان عامل شرمساری خانواده‌اش متهم کردند. او تا زمانی که پدرش موافقت کرد آزاد شود، در مرکز نگهداری ماند، هرچند که پدرش متهم به سوءاستفاده( جنسی) از او بود.

یک فعال حقوق زنان که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید: «این زنان هیچ کسی را ندارند. ممکن است سال‌ها در آنجا رها شده و زندانی شوند، حتی بدون اینکه جرمی مرتکب شده باشند. تنها راه خروج داشتن سرپرست مرد، ازدواج یا پریدن از ساختمان است. مردان مسن یا مجرمین سابق که عروس پیدا نکرده‌اند، در این مراکز به دنبال عروس می‌گردند. بعضی از زنان این را تنها راه خروج می‌دانند و می‌پذیرند.»
فوزیه العتیبی، فعال حقوق زنان که در سال ۲۰۲۲ مجبور به ترک کشور شد، می‌گوید: «برخی مردان سعودی معتقدند زن‌ها مستحق بودن در این مراکز هستند و باید از دولت بابت فراهم کردن چنین امکاناتی برای حمایت از آن‌ها تشکر کنند.»

او ادامه می‌دهد: «هیچ‌کس جرأت نمی‌کند درباره این مکان‌ها مطلبی را توییت کند یا حرفی بزند. وقتی به آنجا می‌روی، هیچ‌کس درباره تو سوال نمی‌کند. آن‌ها قربانیان را شرمسار می‌کنند.»

فعالان می‌گویند اگر رژیم سعودی واقعاً به حقوق زنان اهمیت می‌داد، سیستم مراکز نگهداری را اصلاح می‌کرد و پناهگاه‌های امن و مناسبی برای قربانیان فراهم می‌کرد. یک فعال سعودی که اکنون در تبعید زندگی می‌کند می‌گوید: «زنانی هستند که خانواده‌های خوبی دارند و مورد سوءاستفاده هم قرار نمی‌گیرند. اما بسیاری از زنان تحت محدودیت‌های سخت زندگی می‌کنند و به صورت خاموش رنج می‌کشند. دولت با این نهادها از این سوءاستفاده حمایت می‌کند. این مراکز فقط به منظور تبعیض علیه زنان وجود دارند. چرا مسئولان سعودی اجازه می‌دهند این مراکز باز بمانند؟»

گروه حقوق بشری ALQST ادعا می‌کند مراکز دار الرعایا در عربستان به عنوان ابزاری دولتی برای تحمیل هنجارهای جنسیتی به کار می‌رود و واقعیت آن‌ها به شدت با روایت مقامات سعودی درباره توانمندسازی زنان در تضاد است. نادین عبدالعزیز، مسئول کمپین‌های این گروه می‌گوید: «اگر واقعا جدی هستند که حقوق زنان را پیش ببرند، باید این رفتارهای تبعیض‌آمیز را لغو کنند و اجازه دهند پناهگاه‌های واقعی و حمایتی ایجاد شود که به جای مجازات آسیبدیدگان از آن‌ها محافظت کند.»

سخنگوی دولت سعودی اعلام کرده که شبکه‌ای از مراکز تخصصی مراقبتی وجود دارند که از گروه‌های آسیب‌پذیر مثل زنان و کودکان قربانی خشونت خانگی حمایت می‌کنند. او ادعاهای بازداشت اجباری و بدرفتاری را کاملا رد می‌کند.

او معتقد است: «این مراکز بازداشتگاه نیستند و هر ادعایی درباره سوءاستفاده از زنان، تحت تحقیقات کامل قرار می‌گیرد... زنان آزادند در هر زمان که بخواهند از این مراکز بروند، چه برای مدرسه، کار یا فعالیت‌های شخصی دیگر، حتی می‌توانند هر زمان که بخواهند به طور دائم آنجا را بدون نیاز به اجازه سرپرست یا اعضای خانواده ترک کنند.» همچنین گفته می‌شود که گزارش‌های خشونت خانگی از طریق یک خط تلفن اختصاصی و محرمانه دریافت می‌شوند و تمامی پرونده‌ها سریعا رسیدگی می شوند تا امنیت افراد آسیب‌دیده تضمین شود.