دو رهبری آمریکایی در تقابل: ترامپ و پاپ لئوی چهاردهم

مطلب حاضر ترجمه‌ای از Trump and Pope Leo are now Earth’s most powerful Americans. They lead in different roles and realms می‌باشد که توسط اصلاحات نیوز انجام شده است. در این مقاله، به بررسی رویکرد‌های پاپ جدید و ترامپ پرداخته می‌شود:

انتخاب تاریخی رابرت اف. پرووست، کاردینال شیکاگویی، به‌عنوان پاپ لئوی چهاردهم، پرسش‌هایی درباره تمرکز قدرت در دست آمریکایی‌ها و تضاد دیدگاه این دو رهبر برانگیخته است.

شعار یکی از تازه‌منتخب‌های آمریکایی در صحنه جهانی، تنها یک کلمه بود: «جنگ»؛ در مقابل، دیگری با نخستین واژه‌اش به‌عنوان پاپ، خود را این‌گونه به جهان معرفی کرد: «صلح.»

تضاد میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، و پاپ لئوی چهاردهم که اصالتاً اهل شیکاگوست، در هیچ زمینه‌ای قابل چشم‌پوشی نیست؛ نه در سیاست، نه در منش شخصی، و نه در دیدگاه جهانی. با این حال، هر دو اکنون در جایگاهی ایستاده‌اند که به‌نوعی رهبری جهانی را نمایندگی می‌کند.

انتخاب تاریخی پاپ لئوی چهاردهم در هفته گذشته، به‌عنوان نخستین پاپ متولد ایالات متحده برای رهبری بیش از ۱.۴ میلیارد کاتولیک جهان، بدان معناست که دو تن از تأثیرگذارترین افراد در نظم جهانی امروز، آمریکایی هستند. این موضوع در شرایطی مطرح می‌شود که سیاست‌های تندروانه ترامپ — از جمله جنگ‌های تعرفه‌ای و تهدید‌های «به هر قیمتی» — ساختار‌های دیرینه نظم جهانی را متزلزل کرده و اعتماد متحدان آمریکا را به‌شدت خدشه‌دار ساخته است.

کلیسا و هراس از سلطه قدرت آمریکایی

نگرانی از تمرکز بیش‌ازحد قدرت در دست یک کشور، یکی از دلایلی بود که کلیسای کاتولیک در طول حدود ۲۵۰ سال گذشته، هرگز فردی آمریکایی را به مقام پاپی برنگزیده بود. این سنت، اما هفته گذشته با انتخاب رابرت اف. پرِووست، کاردینال اهل شیکاگو، به عنوان پاپ لئوی چهاردهم شکسته شد؛ او اکنون ۲۶۷مین پاپ تاریخ کلیساست.

به گفته دیوید گیبسون، مدیر مرکز دین و فرهنگ دانشگاه فوردهم، «طنز انتخاب لئو این است که بسیاری در سایر نقاط جهان آن را به عنوان نشانه‌ای از امید - به عنوان یک آمریکایی که می‌تواند به جای اقدام علیه آنها، از طرف آنها صحبت کند – می‌بینند.»

پاپ لئو؛ چهره‌ای دیگر از آمریکایی‌بودن در صحنه جهانی

انتخاب پاپ لئوی چهاردهم، کاردینالی نسبتاً ناشناخته از شیکاگو، ابتدا با شگفتی و استقبال همراه بود، اما خیلی زود به موضوع بحث‌برانگیزی در سطح بین‌المللی تبدیل شد: اینکه چگونه ممکن است در رأس هرم قدرت جهانی، دو آمریکایی قرار گرفته باشند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به‌ویژه با توجه به سیاست خارجی «اول آمریکا -America first-»، علاقه‌ای به تقسیم جایگاه اول یا مرکز توجه ندارد. او در انتخابات گذشته، حمایت گسترده‌ای از کاتولیک‌های آمریکایی دریافت کرد و آنها ترجیح دادند به جای رقیب دموکرات، کامالا هریس، به ترامپ رأی دهند.

واکنش ترامپ به درگذشت پاپ

در حرکتی که به‌نظر می‌رسید تلاشی برای جلب نظر همان حامیان باشد، ترامپ در روز‌های سوگواری برای پاپ فرانسیس که در ۲۱ آوریل درگذشت، تصویری ساختگی از خود با لباس پاپ منتشر کرد. این اقدام با واکنش منفی برخی کاتولیک‌ها و ایتالیایی‌ها مواجه شد. ترامپ انتشار تصویر را انکار کرد و گفت: «کسانی که ناراحت شدند، ظرفیت شوخی ندارند.»

او اصرار داشت: «کاتولیک‌ها عاشقش شدند.»

با وجود این حواشی، ترامپ به پاپ جدید تبریک گفت و انتخاب او را «افتخاری بزرگ» برای آمریکا دانست.

پاپ لئو؛ مأمور مذهبی با تجربه‌ای سیاسی

در سوی دیگر، پاپ لئو نیز بی‌تجربه در سیاست نیست. او با رفتاری آرام و استراتژی گفت‌و‌گو‌های گروهی با کاردینال‌ها، مسیر انتخابش را هموار کرد. هرچند متولد شیکاگو است، اما سابقه‌ای طولانی در مأموریت‌های مذهبی دارد. او دو دهه به‌عنوان مبلغ در پرو فعالیت داشت و در سال ۲۰۲۳ توسط پاپ فرانسیس برای ریاست دفتر تأیید صلاحیت اسقف‌ها در واتیکان منصوب شد؛ نهادی که یکی از مهم‌ترین مراکز قدرت در کلیسای کاتولیک به شمار می‌رود.

لئو نخستین پاپی نیست که به سیاست جهانی ورود می‌کند؛ پاپ ژان پل دوم، به‌عنوان یکی از عوامل فروپاشی کمونیسم شناخته می‌شود. اما لئو در حالی قدم به جایگاه پاپی گذاشته که پیش‌تر معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی‌دی ونس، را که یکی از برجسته‌ترین چهره‌های کاتولیک در سیاست آمریکاست، در فضای مجازی مورد انتقاد قرار داده است.

او با دولت آمریکا بر سر مسائل کلیدی مانند مهاجرت — که از اصول محوری ترامپ است — و محیط زیست اختلاف‌نظر دارد.

در کنار این اختلافات، پاپ لئو به موضوع رسانه‌ها نیز توجه ویژه‌ای دارد. روز دوشنبه در واتیکان، او خواستار آزادی روزنامه‌نگاران زندانی شد و بر لزوم حفاظت از «موهبت گران‌بهای آزادی بیان و مطبوعات» تأکید کرد. این در حالی است که ترامپ، از کاخ سفید تا محاکم قضایی، همواره رابطه‌ای تهاجمی با رسانه‌ها داشته است.

دو مسیر متفاوت؛ پاپ لئو و دونالد ترامپ در نقش رهبری

در ماه فوریه، زمانی که پاپ لئوی چهاردهم هنوز با نام رابرت پرِووست شناخته می‌شد، مقاله‌ای از یک نشریه کاتولیک را بازنشر کرد که تیتر آن چنین بود:

«جی‌دی ونس اشتباه می‌کند: عیسی از ما نمی‌خواهد محبت‌مان را به دیگران رتبه‌بندی کنیم»

این واکنش چند روز پس از اظهارات ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا و یکی از کاتولیک‌های نوکیش، مطرح شد.

او در گفت‌وگویی با شبکه فاکس‌نیوز درباره مهاجرت، به آموزه‌ای مسیحی اشاره کرده بود:

«ابتدا باید خانواده‌ات را دوست داشته باشی، سپس همسایه‌ات، بعد جامعه‌ات، هم‌وطنانت، و در نهایت، بقیه مردم جهان را در اولویت قرار دهی.».

اما پاپ لئو در سخنرانی‌ای به زبان ایتالیایی در میدان سنت‌پیتر واتیکان، دیدگاهی متفاوت از ماهیت کلیسا و روابط انسانی ارائه داد. او گفت:

«ما باید کلیسایی باشیم که با همکاری یکدیگر پل می‌سازد، آغوشی باز دارد و مانند همین میدان، با رویی گشاده از دیگران استقبال می‌کند.»

ونس در واکنش به مواضع لئو، جایگاه پاپ را فراتر از بحث‌های روزمره سیاست و شبکه‌های اجتماعی دانست. او در گفت‌و‌گو با مفسر محافظه‌کار، هیو هیویت، تصریح کرد:

«سازگار کردن نهادی دوهزار ساله با فضای سیاسی سال ۲۰۲۵ آمریکا بسیار دشوار است. برای همه ما بهتر است اگر اجازه دهیم کلیسا به مأموریت اصلی‌اش یعنی نجات روح انسان‌ها بپردازد.»

در همین زمینه، استیون میلیز، مدیر مرکز برناردین در اتحادیه الهیات کاتولیک شیکاگو، همزمانی ظهور ترامپ و انتخاب پاپ لئو را نشانه‌ای از تلاقی «انجیل و فرهنگ روز» دانست. او تأکید کرد:

«دین و سیاست اهداف متفاوتی دارند و در مسیر‌های جداگانه‌ای حرکت می‌کنند.»

میلز افزود:

«پاپ فرانسیس و کاردینال پرِووست — پیش از آنکه پاپ شود — وظیفه واقعی اسقف بودن را دنبال می‌کردند؛ یعنی تعلیم انجیل و یادآوری این نکته که پیام انجیل همواره در کنار فقرا، رنج‌دیدگان و مظلومان ایستادن است.»

او در پایان خاطرنشان کرد:

«این مسیر، هرگز با مسیر ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور، ستاره تلویزیونی یا تاجر هم‌راستا نیست.»

پاپ لئو؛ چهره‌ای جهانی با ریشه‌هایی آمریکایی

با آنکه پاپ لئوی چهاردهم نخستین پاپ متولد ایالات متحده محسوب می‌شود، اما سال‌ها زندگی و خدمت دینی‌اش در پرو — و داشتن تابعیت دوگانه — به گفته کارشناسان، به او دیدگاهی وسیع‌تر درباره انسانیت، قدرت، دین و سیاست بخشیده است.

فراتر از تفاوت‌های آشکار شخصیتی با دونالد ترامپ، انتظار می‌رود لئو قدرت را به‌گونه‌ای متفاوت اعمال کند: خدمت به نیازمندان در اولویت اوست، در حالی که در دوره ترامپ، کمک‌های خارجی آمریکا به‌طور گسترده قطع شد. لئو در نخستین سخنرانی خود نه از ریشه‌های آمریکایی‌اش سخن گفت و نه حتی به زبان انگلیسی صحبت کرد؛ مسئله‌ای که از نگاه برخی ناظران واتیکان، نشانه‌ای از اولویت‌های جهانی اوست.

رائول زگاررا، استاد مطالعات الهیات کاتولیک در دانشگاه هاروارد، در این‌باره می‌گوید:

«اگرچه واقعیت این است که لئو نخستین پاپ‌زاده آمریکاست، اما بهتر است او را دومین پاپ از قاره آمریکا در نظر بگیریم. چنین نگاهی، با رویکرد “اول آمریکا” تضاد دارد و منطقه را همچون پاپ فرانسیس، از دیدگاهی جامع‌تر و با تمرکز بر جنوب جهانی درک می‌کند.»

او ادامه می‌دهد:

«پاپ لئو نماینده رهبری جهانی مبتنی بر گفت‌وگوست، نه انزوا. او قدرت را در خدمت می‌بیند، نه در سلطه‌گری؛ و این تفاوتی آشکار با دولت فعلی آمریکا دارد.»

برخی کاردینال‌های آمریکایی نیز بر این باورند که لئو نه در سبک، نه در نگرش، چهره‌ای کاملاً آمریکایی نیست و پیشینه آمریکایی‌اش تأثیر چندانی در انتخاب او نداشته است. با این حال، سایه ترامپ همچنان بر فضای انتخاب پاپ سنگینی می‌کند.

در یک نشست خبری، شش کاردینال آمریکایی که در کنگره انتخاب پاپ شرکت داشتند، در حالی روی صحنه حاضر شدند که ترانه‌های «Born in the USA» و «American Pie» در حال پخش بود. با این‌حال، همگی تلاش کردند ریشه‌های آمریکایی لئو را کم‌اهمیت جلوه دهند. یکی از آنها عبارتی رایج را نقل کرد:

«او کم‌آمریکایی‌ترینِ آمریکایی‌هاست.»

چند نفر از آنان لئو را «پل‌ساز» میان واتیکان و دولت ترامپ توصیف کردند — برگرفته از واژه لاتین Pontiff که به معنای «پل‌ساز» است.

در پاسخ به این پرسش که آیا انتخاب لئو نوعی موازنه با ترامپ بوده، بیشتر کاردینال‌ها پاسخ منفی دادند.

کاردینال تیموتی دولان، اسقف اعظم نیویورک، گفت:

«به‌هیچ‌وجه تصور نمی‌کنم برادران کاردینالم او را به‌عنوان وزنه تعادل در برابر شخص خاصی انتخاب کرده باشند.»

ویلتون گریگوری، اسقف بازنشسته واشنگتن، نیز اظهار داشت:

«کاردینال‌ها به‌خوبی از وقایع سیاسی آمریکا و مواضع مختلف آگاه بودند، اما هدف انتخاب پاپ، شناسایی کسی بود که بتواند ایمان را تقویت کند.»

در نهایت، استیون میلیز، استاد الهیات، چنین جمع‌بندی می‌کند:

«دنیا نباید از پاپی که متولد آمریکاست نگران باشد؛ برعکس، چون او “کم‌آمریکایی‌ترینِ آمریکایی‌ها”ست، از فضای سیاسی متأخر این کشور تأثیر نگرفته و حتی امن‌تر به‌نظر می‌رسد — در حالی که هنوز هم آمریکایی است و با جنبه‌های اصیل‌تر ملت خود آشنایی دارد.»