نفت و پتروشیمی
کاهش تقاضای نفت چین، درآمدهای نفتی ایران را کاهش می دهد
درحالی که پیش‌بینی اوپک و سایر موسسات معتبر جهانی از کاهش تقاضای نفت از سوی چین خبر می‌دهد، تحریم‌های نفت ایران همچنان پابرجاست. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که در صورت ادامه کاهش تقاضای چین، خریدهای نفت هم رو به کاهش بگذارد و این تهدید برای درآمدهای نفتی ایران است.
به گزارش اصلاحات نیوز به نقل از جهان صنعت، اوپک در جدیدترین گزارش ماهانه خود، پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال ۲۰۲۴ را بازنگری کرد و برآورد پایین‌تری ارائه کرده است. این گروه با اشاره به تقاضای ضعیف‌تر از حد انتظار چین در نیمه اول سال میلادی جاری و انتظارات ضعیف‌تر برای چین، انتظارات خود را از میزان رشد تقاضا در سال میلادی آینده تعدیل کرد.
اوپک اکنون پیش‌بینی می‌کند تقاضای جهانی برای نفت به میزان ۱۱/۲میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۴ رشد کند که کمتر از رشد ۲۵/۲میلیون بشکه در روز است که در گزارش قبلی این گروه، برآورد شده بود.
در گزارش اوپک آمده است: این بازبینی، نشان‌دهنده داده‌های واقعی دریافت شده برای سهماهه نخست سال ۲۰۲۴ و در برخی موارد برای سهماهه دوم و همچنین کاهش انتظارات برای رشد تقاضای نفت چین در سال ۲۰۲۴ است. باوجود شروع ضعیف فصل رانندگی تابستانی نسبت به سال قبل، انتظار می‌رود تقاضای سوخت حمل و نقل به دلیل ترافیک مطلوب جاده‌ای و هوایی، قوی بماند.
پیشتر گلدمن ساکس که یک موسسه معتبر جهانی است، پیش‌بینی کرده بود که رکود در اقتصاد آمریکا می‌تواند قیمت نفت را کاهش دهد. علاوه‌بر این، آژانس بین‌المللی انرژی که نماینده کشورهای صنعتی است، رشد تقاضا برای نفت در سال میلادی جاری را ۹۷۰هزار بشکه در روز پیش‌بینی کرده است. همه این پیش‌بینی‌ها می‌تواند درآمدهای نفتی ایران را در نیمه دوم سال جاری با کاهش مواجه کند و این موضوع برای دولت چهاردهم که در آستانه تشکیل است و همزمان با کسری بودجه ۴۵۰هزار میلیارد تومانی روبه‌روست، این اتفاق به معنای افزایش فشارهای بودجه‌ای به دولت است.
رکود در چین مساوی با کاهش درآمدهای نفتی ایران
محمود خاقانی، کارشناس مسائل بین‌الملل انرژی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: این روز‌ها کاهش تقاضای خرید نفت چین بسیار مورد بحث است. اول باید ببینیم بازار نفت در چه وضعیتی قرار دارد؛ بازار نفت تحت تاثیر بحران خاورمیانه قرار دارد. از آن‌سو حمله اوکراین با کمک آمریکا و اروپای غربی به بخشی از خاک روسیه و اشغال حدود ۴۰ الی ۵۰کیلومتر از خاک این کشور مطرح است. هرچند نتوانسته روی بازار نفت تاثیر موثری داشته باشد اما بحران‌ها پابرجا هستند. وی با بیان اینکه آنچه باعث شده تقاضای نفت پایین بیاید، رکود اقتصاد چین است، اظهار داشت: دلیل مهمی که اقتصاد چین از رشدی که انتظارش را می‌رفت بازمانده، به این دلیل است که بخش اعظم صادرات چین به بازار آمریکا صورت می‌گیرد. آمریکا در شرایط خوبی قرار ندارد و در شرایط رکود و تورم است. قدیم‌ها ضرب‌المثلی درباره اقتصاد بود که می‌گفتند اگر اقتصاد آمریکا عطسه کند، اقتصاد بقیه کشورهای دنیا سرما می‌خورد. الان اقتصاد آمریکا با تریلیون‌ها دلار بدهی روبه‌رو است.
اگرچه میزان تولید نفت خام و گاز طبیعی غیرمتعارف در آمریکا افزایش پیدا کرده به‌طوری که آمریکا به عنوان صادرکننده عمده نفت خام و گاز مایع طبیعی یعنی LNGتبدیل شده است، اما گزارش‌هایی که منتشر شده نمایانگر دو واقعیت مهم است؛ اول اینکه دولت ترامپ در اواخر سال ۲۰۱۷ با شبه‌کودتایی که در شبه‌جزیره عربستان انجام شد و بن‌سلمان را در حاکمیت قرار دادند و تقریبا نفت و گاز خاورمیانه تحت تسلط آمریکا درآمد، سعی کرد برای نجات دلار منابع نفت و گاز آمریکا و خاورمیانه به صورت پشتوانه‌ای برای دلار در بیاید که برخی کارشناسان انرژی معتقدند که آمریکا در این کار موفق شده است.
او در ادامه گفت: با بررسی نرخ برابری دلار آمریکا با سایر ارز‌ها و نوسانات قیمت نفت و گاز طبیعی در بازار این واقعیت عیان می‌شود که یک ارتباطی بین دلار و منابع هیدروکربوری برقرار شده است. اگر رکود در آمریکا ادامه‌دار باشد، همه کشورهای دنیا و از جمله چین را متاثر خواهد کرد. از طرفی چین تنها مشتری انحصاری ماست که هم قیمت و هم حجم صادراتی را خودش تعیین می‌کند. اگر تقاضای چین کم شود، روی اقتصاد ما تاثیر خواهد گذاشت.
سیاست خارجی مجهول
خاقانی با بیان اینکه دولت چهاردهم در شرایطی روی کار آمده که اقتصادهای بزرگ جهان رو به رکود می‌روند، خاطرنشان کرد: آقای پزشکیان نوید بازگشت به میز مذاکرات را داده و گفته است که می‌خواهد با دنیا تعامل کند و می‌خواهد روابط بانکی ایران را با جهان عادی‌سازی کند. طبیعتا اگر این اتفاق بیفتد، بخشی از مشکلات ایران در تجارت با دنیا حل خواهد شد.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه زمانی ایران نفت را بشکه‌‌ای ۹دلار می‌فروخت اما روابط بانکی با دنیا برقرار بود، گفت: آن زمان با وجودی که درآمد نفت پایین بود، اما چون بخش بزرگی از درآمدهای نفتی کشور در مسیر دور زدن تحریم‌ها از دست نمی‌رفت، کاهش قیمت نفت نگران‌کننده نبود. از طرفی اعتماد بین مردم و دولت در سطحی بود که هر مشکلی را که دولت بیان می‌کرد مردم باور کرده و همکاری می‌کردند. امروز باتوجه به اینکه ۵۱درصد از مردم به آقای پزشکیان رای ندادند، بعید است که هنوز باور کنند آن چیزی که خود آقای پزشکیان و وزرای ایشان بیان می‌کنند، حقیقت دارد.
این کارشناس بین‌الملل انرژی در پاسخ به این سوال که «اگر فروش نفت به مشکل برخورد، دولت چهاردهم چه اقدامی می‌تواند انجام دهد؟» گفت: همین الان هم با مشکل مواجه است. البته دولت بایدن پیچ تحریم‌های نفتی ایران را برای اینکه قیمت جهانی نفت بالا نرود، شل کرد. به همین دلیل هم در آغاز به کار دولت سیزدهم در یک تفاهم بین چین و دولت بایدن، هر دو به این نتیجه رسیدند که قیمت بالای نفت خام در بازار هم برای اقتصاد چین و هم برای اقتصاد آمریکا خوب نیست. به همین دلیل هم جلوی صادرات نفت ایران را نگرفتند.
او افزود: با تغییر رییس‌جمهور در آمریکا نمی‌شود گفت که چه شرایطی پیش خواهد آمد. ممکن است در صورت رییس جمهور شدن دونالد ترامپ تحریم‌ها سفت و سخت‌تر شوند. باید دید که ایران در میدان سیاست خارجی خود چه نقشی را بازی خواهد کرد. آیا اداره وزارتخانه‌ها به عهده دولت پنهان خواهد بود؟ اگر اینگونه باشد که تغییری ایجاد نخواهد شد. در این شرایط باید صبر کرد کابینه مستقر شود و وزرا برنامه‌های‌شان را اعلام کنند.
عمل به وعده‌ها به جای شوآف
مرتضی بهروزی‌فر، عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی هم در این رابطه به ایلنا گفت: نفت را نیز امروز با شرایط بسیار بد و با نرخ پایین و تخفیف بالا می‌فروشیم و در ازای آن در بهترین حالت کالای بنجل چینی وارد می‌کنیم، مسلما وضعیت اقتصاد کشور در یکی، دو سال گذشته نشان نمی‌دهد که روزی ۵/۱ تا ۲میلیون بشکه نفت می‌فروشیم.
او افزود: یکی از مواردی که آقای پزشکیان باید مدنظر داشته باشد اینکه برای حرف‌ها و ادعاهایی که در مورد اجرای پروژه‌ها تعیین می‌شود، زمان تعیین کند اگر قرار است افزایش تولید داده شود، مسوول مربوطه سر موعد مقرر نسبت به وعده پاسخگو باشد. اگر عملیاتی بود تشویق و در غیر این صورت مدیر مربوطه تنبیه شود و حتی ترتیباتی اتخاذ شود که نتواند در دولت کار کند، زیرا کارگران و کارکنان نفت با چنگ و دندان در این صنعت کار کرده‌اند که توانستند این وضعیت را در تولید نفت و گاز داشته و حداقل‌ها را حفظ کنیم، مسلما اگر این تلاش نبود وضعیت از این هم بدتر بود.
بهروزی‌فر با اشاره به چالش‌های صنعت نفت و اقداماتی که در دولت چهاردهم برای عبور از این شرایط گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که ما در کل سیستم در ۳سال گذشته داشته‌ایم شوآف بوده است. مثلا گفته شد که بیش ۱۰۰میلیارد دلار قرارداد منعقد کردیم و تفاهمنامه‌ها به جای قرارداد معرفی و این باعث شد بودجه کشور و حداقل موجودی صندوق توسعه ملی هم بر باد رفت، از طرفی متناسب با پولی که سرمایه‌گذاری شد دستاوردی
نداشتیم.
وی با بیان اینکه رییس‌جمهور دولت چهاردهم باید بداند که با تداوم این شرایط صنعت نفت امکان ادامه حیات ندارد، افزود: ما تفاهمنامه ۲۵ساله با چین منعقد کردیم با تداوم شرایط تحریم چین حتی یک ریال هم نمی‌تواند در کشور ما سرمایه‌گذاری کند و شرکت‌های معتبر این کشور امکان حضور ندارند. تا زمانی که مشکل‌مان را با دنیا حل نکنیم و سرمایه و دانش فنی جذب نکرده و مدیریت نداشته باشیم هر سال اوضاع تامین گاز بدتر می‌شود، مگر اینکه تغییر اساسی داشته باشیم.
بهروزی‌فر با بیان اینکه ناترازی صنعت گاز بدون تردید سال به سال بدتر می‌شود، خاطرنشان کرد: باتوجه به عدم توسعه این صنعت، در اوج گرما هم بخشی از نیروگاه‌ها سوخت مایع مصرف می‌کنند یعنی ما حتی در اوج گرما که مصرف گاز در آف‌پیک است، امکان تامین گاز مصرفی کشور را نداریم و وقتی دما کاهش پیدا می‌کند که از این هم بدتر می‌شود و نتیجه اینکه صنعت پتروشیمی باید کار را متوقف کند و نیروگاه‌ها سوخت دوم مصرف کنند.
