شریعتی: ساختار تغییری نکرده که رای‌دادن موثر باشد

رویداد۲۴ نوشت: انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان روز جمعه گذشته در سراسر ایران برگزار شد و در فضایی غیررقابتی و با مشارکت ۴۲ درصدی، تندرو‌ها بار دیگر به مجلس ورود کردند. از مدت‌ها قبل از انتخابات در حالی که جبهه اصلاحات اعلام کرده بود که لیستی برای انتخابات نمی‌دهد و رای دادن در شرایط فعلی را به دلیل ردصلاحیت‌های گسترده موثر نمی‌داند، بخشی از اصلاح‌طلبان با هدف روزنه‌گشایی و کنش سیاسی، اعلام کردند که در فضای فعلی، مشارکت و رای‌دادن به افرادی میانه‌رو، را در بهبود اوضاع موثر دانستند. در این دوره، سیدمحمد خاتمی برای اولین‌بار، در انتخابات شرکت نکرد.

مجلس از کارکردهای خود فاصله گرفته است

سعید شریعتی، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت، در رابطه وضعیت سیاسی کشور می‌گوید: من از مدت‌ها قبل به طور مشخص از سال ۹۷ تاکنون، معتقد بودم که فرایند‌ها و روند‌هایی که در سطوح عالی کشور پیگیری می‌شود و سیاست کلان کشور بر این مدار می‌گردد که رای مردم و مشارکت مردم در اداره امور کشور ذیل فرمان و ذیل سیاست‌هایی ابلاغی شخص اول مملکت کشور است.  

او ادامه می‌دهد: در واقع گردش امور و امر سیاسی در ایران از سال ۹۷ تاکنون به جایی رسیده به جایی اینکه از پایین به بالا باشد، از بالا به پایین است. از همان زمان به این سمت، یک نهاد فراقانونی به نام شورای‌عالی سران قوا تشکیل شده و به طور مشخص امر سیاسی در آنجا تصمیم‌سازی می‌شود و از ناحیه رهبری هم صادر می‌شود. این مهمترین تغییر ساختاری است که در نظام جمهوری اسلامی رخ داده است. قبل از این شرایط، اختلال و اخلال در سامانه جمهوری اسلامی بود، مانند ردصلاحیت، جابجایی اقلیت و اکثریت و ..، اما ساختار تغییر نکرده بود. اما الان تغییرات ساختاری که در قانون اساسی نیست را منشا اثر می‌دانیم.

شریعتی با بیان این موضوع که از نگاه مردم مجلس شورای اسلامی از کارکرد‌های خود فاصله زیادی گرفته است، گفت: از آن تعریفی که خانه ملت از دوران مشروطه تا به امروز در ذهن مردم ایران بود بسیار فاصله گرفته است. مردم نه نماینده‌ای می‌توانند داشته باشند و اگر هم داشته باشند آن نماینده نمی‌تواند در فرایند تصمیم گیری کلان کشور نقشی داشته باشد. از همین رو از قبل مشخص بود که اکثریت مردم در انتخابات مشارکت موثری نخواهند داشت و یا اگر هم رای می‌دهند رای باطله و غیرموثر می‌دهند. در عمل هم همین اتفاق رخ داد و بیش از ۶۰ درصد از شهروندان کشور در این انتخابات رای ندادند و در اغلب شعب آرا باطله از آرا نامزد‌ها بیشتر بود.
نمایندگان فعلی اول نمایندگان شورای نگهبان هستند

او در ادامه می‌گوید: ما در ساختار چند قید‌و‌بند داریم. مهمترین آن نظارت استصوابی شورای نگهبان است و باعث شده تا مردم یک بار از انتخاب شورای نگهبان بگذرند و انتخابات عملا دو مرحله‌ای شده است. شما الان به نماینده‌ای رای می‌دهید که اول نماینده شورای نگهبان است. وقتی در انتخابات شرکت می‌کنید، می‌گویید من احراز صلاحیت می‌کنم که این افراد می‌توانند نماینده من در مجلس باشند. اما حالا با این نظارت، این افراد اول نماینده شورای نگهبان هستند و با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از مردم نظرشان با شورای نگهبان متفاوت است، طبیعتا نمایندگان شورای نگهبان نمی‌توانند نماینده آن‌ها باشند. معتقدم این رویه باید تغییر کند و شورای نگهبان باید به تفسیر درستی که از نظارت وجود دارد، برگردد و بعد از ۳۱ سال از این فاجعه عبور کند.
 
عضو حزب اتحاد ملت اشاره می‌کند که به جز شرع و قانون اساسی و مصلحت نظام، یک بحث سیاست‌های کلی نظام را هم حاکم کرده‌اند،و هئیتی هم در مجمع تشخیص مصلحت نظام تشکیل شده که مانند شورای نگهبان دوم است. در حقیقت، اختیارات نمایندگان منتخب شورای نگهبان را هم سلب کرده‌اند. شورا‌های مختلف که هیچ جایگاهی درقانون ندارند، تشکیل شده‌اند و قانون‌گذاری می‌کنند و مجلس هم ذیل آن‌ها رفته است.  

این فعال سیاسی در ادامه می‌گوید: این موارد نظام تقنین را از کارایی ساقط کرده است. طبق قانون اساسی، تنها مجلس توانایی قانون‌گذاری دارد و می‌تواند از بالا تا پایین را نظارت و تحقیق و تفحص و استیضاح کنند. اما همه این موارد از نمایندگان سلب شده است. ساده‌ترین کار استیضاح وزیر توسط نمایندگان است، اما از صدجا پیام می‌آید که چنین کاری نکنید، خب مردم این موارد را می‌بینند. مردم باید ببینند که افرادی که به مجلس می‌روند واقعا نماینده آن‌ها هستند و در مجلس می‌توانند موثر باشند و بهبود ایجاد کنند، طبعا وقتی چنین شرایطی وجود ندارد، مشارکت و رای دادن هم نمی‌تواند موثر باشد.
مجلس دوازدهم حتما با مجلس یازدهم تفاوت دارد

احمد شیرزاد نماینده مجلس ششم و عضو حزب مشارکت نیز از افرادی است که بیانیه روزنه‌گشایی را در راستای بهبود اوضاع و موثر دانستن مشارکت امضا کرده است. او نیز در تحلیل وضعیت پس از انتخابات به رویداد ۲۴ می‌گوید: این بیانیه و اقدام درواقع به عنوان شروع یک عمل سیاسی و خط‌مشی مواضعی اعلام شد که از ابتدا هم مشخص بود نتایج چشمگیری ندارد، اما نتیجه‌اش کاملاً صفر هم نبوده است. فکر می‌کنم صرفاً تهران ملاک نیست و شرایط در تهران ویژه است. با توجه به شرایط کل کشور، معتقدم وضعیت مجلس دوازدهم کاملا متفاوت از مجلس یازدهم است و با اینکه بازهم دست اصولگرایان است، اما تفاوت‌هایی دارد.  

شیرزاد می‌گوید: اول اینکه در مجلس جدید آن همگرایی میان اصولگرایان دیگر وجود ندارد و همین تفاوت‌ها می‌تواند منجر به بهبود وضعیت مجلس شود. حضور یک اقلیت غیراصولگرا و معتدل در مجلس آینده، طبعا می‌تواند موثر باشد. این قشر کسانی هستند که به هر حال پا به عرصه گذاشتند و تا حدی مورد حمایت لیست صدای ملت بودند، ولی در واقع اگر یک همگرایی کامل میان اصلاح طلبان بود و هیچ صدای متفاوتی هم نبود، شاید برخی از این‌ها به میدان نمی‌آمدند و برخی هم به آن‌ها رای نمی‌دادند.  
مشارکت حتما می‌تواند تاثیرگذار باشد

این نماینده سابق مجلس با تاکید بر این نکته که اثر گذاری این اتفاق «مشارکت» نیازمند کار دقیق‌تری است، اما به هر حال مجلس دوازدهم، مجلس یازدهم نیست، گفت: مشارکت حتما نسبت به توانی که وجود دارد می‌تواند تاثیر گذار باشد. نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که مانند مجلس دهم از حمایت فراگیر برخوردار باشد. تحلیل ما این است که یک گروه سیاسی به دلیل بازندگی حق ندارد کنار بکشد.

او ادامه می‌دهد: باید بپذیریم که اگر برنده نبودیم یا برنده نسبی نبودیم، نباید کنار بکشیم و رای دادن را کار عبثی بدانیم. یک فعال سیاسی به دلیل یک ضریب بازندگی حق کنار کشیدن از میدان را ندارد، مگر اینکه به صراحت اعلام کند که، چون رای ندارم شرکت هم نمی‌کنم؛ که این را هم کسی اعلام نکرد.  
روزنه گشایی که دریچه گشایی نیست 

شیرزاد می‌گوید: دیدگاه این جمعی که بر مشارکت تاکید داشتند این بود که مشارکت احتمال تاثیر مثبت را دارد. در تهران خصوصا کسی انتظار معجزه نداشت. درباره رای دادن یا ندادن آقای خاتمی خودشان باید  صحبت کنند و طبیعتا این موضوع مبنای تشخیص همگان نیست. قطعا موضع گیری ایشان در جامعه اهمیت دارد، اما به اندازه گذشته نیست. مطمئنا روزنه گشایی با دریچه گشایی خیلی تفاوت دارد، روزنه گشایی یعنی همان دریچه تنگ و باریک. کسی که در یک ظلمات محبوس است به دنبال یک روزنه می‌گردد، امیدوارم امکان این روزنه ایجاد شود و طبعا بعد از گذشت مدتی از مجلس دوازدهم بهتر می‌توان در این باره تصمیم‌گیری کرد.