محیط زیست
سناریوی عجیب و غریب سازمان محیط زیست برای حفظ «امید»!
«امید» نامی است که فعالان محیط زیست برای تک درنای سیبری برگزیده اند؛ نامی که از فرط تکرار مورد توجه مسئولان هم قرار گرفته و ظاهرا قرار است به اتفاقی عجیب منجر شود!
درنای سیبری پرنده‌ای به شدت در معرض خطر انقراض با ظاهری متفاوت است که آن را از دیگر پرندگان متمایز می‌کند؛ قدی نزدیک به یک و نیم متر، بال‌هایی که وقتی باز می‌شوند، فاصله میان آن‌ها به ۲ متر می‌رسد، بدنی پوشیده با پر‌های یکدست سفید، با پا‌های بلند سرخ رنگ و منقاری سیاه و بلند که روی صورت قرمز پرنده جای گرفته است. گونه‌ای منحصر به فرد که هنوز فرصت دیدن آن در ایران وجود دارد.
برای دیدن درنای سیبری در کشورمان باید به فرویدنکنار سفر کرده و از مردم سراغ «امید» را بگیریم؛ تنها درنای سیبری که در یک دهه اخیر در آغاز فصل سرد به ایران می‌آید و پس از گذران زمستان، مسیر بازگشت به سیبری در شمال روسیه را طی می‌کند. مشهورترین درنای سیبری و چه بسا یکی از مشهورترین پرندگان ساکن کره زمین که دست بر قضا فصل سرما را در آبگیر‌هایی می‌گذراند که قتلگاه انبوه پرنده‌های مهاجر است!
راز تنها بودن امید را باید در همین گزاره اخیر جست و جو کرد؛ اینکه از میان شمار رو به کاهش درنا‌های غرب سیبری که در دو مسیر مهاجرت می‌کردند، به مرور زمان تنها شمار انگشت شماری درنا مانده بود که مسیر غرب دریاچه خزر را مسیر مهاجرت سالانه خود انتخاب کرده بودند و این تعداد در سال ۱۳۸۶ به ۳ پرنده کاهش یافته بود؛ پرندگانی که یکی از آن‌ها در همان سال با شلیک یک شکارچی تلف شد تا تنها امید و جفتش بمانند.
آن سال دو درنا از ایران مسیر بازگشت به زیستگاهشان در سیبری را پرواز کردند و سال بعد هم همان دو درنا به فرویدنکنار بازگشتند، اما باز فاجعه سال قبل تکرار شد تا درنای ماده با شلیک مرگبار از دست برود و تنها یک درنای نر از نسل درنای مهاجر در این مسیر بماند؛ درنایی که سال بعد تنها در این مسیر پرواز کرد و سال بعدتر (۸۹) خبری از فرود آن در ایران نبود تا تصور شود که بلایی بر سرش آمده و این مسیر مهاجرتی برای همیشه خالی از درنا شده است.
پایانی تلخ که در پاییز سال ۹۰ و با فرود امید در فریدونکنار مهر ابطال خورد و از آن سال به بعد، هر ساله با فرود امید در ایران، رقم خوردن آن به تعویق می‌افتد. درنایی که روس‌ها تلاش‌هایی برای احیای هم قطارانش در این مسیر مهاجرتی داشته اند که همه منجر به شکست شده است، اما ظاهرا نام امید آنقدر بلندآوازه شده که جز روس ها، دیگرانی هم علاقه مند به احیای این مسیر مهاجرتی شده اند.
این را می‌شود از اظهارات غلامرضا ابدالی، سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان دریافت که به باشگاه خبرنگاران گفته: «مذاکراتی با یک شخص بلژیکی داشته‌ایم و قرار است یک درنا را در ایران به ما تحویل دهد. البته هنوز جنسیت آن مشخص نیست، اما امیدواریم سایر درنا‌ها را با خود به ایران بیاورند. البته این احتمال هم وجود دارد که امید را با خود ببرد و مسیر پروازی آن را تغییر دهد.»
سخنانی عجیب و غریب که بی شباهت به شوخی و طنز هم نیست؛ اینکه با یک نفر مذاکره کرده‌ایم تا یک درنا به ما تحویل دهد، اما حتی نمی‌دانیم که جنسیت آن درنا چیست و لابد اصلا اطلاع نداریم که از کجا آمده و آیا قادر به پرواز هست یا در اسارت نگهداری شده یا بدتر، در شرایط اسارت متولد شده و اساسا نمی‌داند سیبری کجاست و مهاجرت چیست! تدبیری برای احیای یک مسیر مهاجرتی که مقام اعلام کننده اش تاکید کرده که ممکن است نتیجه عکس دهد!
برنامه‌ای که ظاهرا باید امیدوار باشیم تکذیب شده یا با دخالت مقامات ارشد، اجرایش از دستور کار خارج شود، بلکه خود طبیعت یا چرخ گردون تغییری در وضعیت به وجود آورد؛ تغییری که قطعا با آوردن یک پرنده با انبوه سوالات همراه با آن از سوی جهان رقم نخواهد خورد و فرجامی جز اتلاف هزینه و آبرو به دنبال نخواهد داشت؛ آن هم زمانی که اینقدر از اصول برنامه ریزی دوریم که حتی لازم ندیده ایم درباره جنسیت پرنده بپرسیم!
