آشنایی با کاروانسراهای شاه عباسی در ایران

این‌گونه روایت شده است که شاه عباس صفوی شبی در خواب می‌بیند که در سال ۱۰۰۰ هجری دنیا به آخر می‌رسد. او نذر می‌کند که اگر این خواب به واقعیت تبدیل نشود چندین کاروانسرا در ایران بسازد تا مسافران در راحتی سفر کنند.

ما هم نمی‌دانیم که این حرف چقدر می‌تواند به واقعیت نزدیک باشد، اما می‌گویند شاه عباس بعد از دیدن یک خواب هولناک دستور می‌دهد تا ۱۰۰۰ کاروانسرا در ایران ساخته شود. به‌ همین خاطر در شهرهای مختلف، بناهای تقریبا یکسان در معماری و نام‌گذاری دیده می‌شوند. کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران جزو مکان‌های دیدنی هستند که تعدادی از آنها را در این متن به شما معرفی می‌کنیم.
کاروانسراهای شاه عباسی؛ از خواب تا واقعیت

این‌گونه روایت شده است که شاه عباس صفوی شبی در خواب می‌بیند که در سال ۱۰۰۰ هجری دنیا به آخر می‌رسد. او نذر می‌کند که اگر این خواب به واقعیت تبدیل نشود چندین کاروانسرا در ایران بسازد تا مسافران در راحتی سفر کنند. حال چرا کاروانسرا و مثلا آب‌انبار نساخته را نمی‌دانیم اما حاصل این ترس از خوابی آشفته، در واقعیت باعث ساخت ۱۰۰۰ کاروانسرا (که بعضی می‌گویند ۹۹۹ تا بوده) شده است.

طی این قرن‌ها از تمام کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران تنها ۵۴ تا باقی مانده که حدود ۲۵ مورد از آنها بازسازی شده‌اند. در این متن بعضی از این مکان‌ها را که می‌توان به عنوان یک گردشگر از آنها بازدید کرد با هم مرور می‌کنیم.
کاروانسرای شاه عباسی اراک

کاروانسرای اراک یکی از کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران است که از دوره طلایی ساخت این نوع مکان‌ها، یعنی دوران صفویه به یادگار مانده. این مکان تاریخی در حاشیه غربی رشته‌کوه‌های هفتاد قله و جنوب شرقی دشت فراهان ساخته شده است. معماری این مکان هم شبیه به دیگر کاروانسراهای شاه عباسی چهارگوش است و یک حیاط مرکزی دارد.

اطراف کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران به گونه‌ای ساخته شده‌اند که اتاق‌ها جوابگوی نیاز مسافران در زمستان و تابستان باشند. هر کدام از این اتاق‌ها که به حجره هم معروف بوده‌اند اجاقی داشتند تا مسافران بتوانند برای خودشان غذا بپزند. کاروانسرای شاه عباسی اراک مکانی تاریخی است که با دیدن آن نکات جالبی از معماری و سبک زندگی دوران صفویه می‌آموزیم.
کاروانسرای شاه عباسی اردبیل

برعکس بیشتر کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران این مکان از سنگ ساخته شده است. کاروانسرای شاه عباسی اردبیل ۱۰ کیلومتری شهرستان نیر ساخته شده و کاملا مطابق با اقلیم اطراف است. این مکان به داشتن آب‌و‌هوایی سرد و برف‌خیز معروف است و ساختن چنین کاروانسرایی می‌توانسته برای مسافرانی که از جاده ابریشم برای تجارت استفاده می‌کردند بسیار مناسب باشد.

سنگ‌های استفاده شده در ساخت این کاروانسرا سنگ‌های همان منطقه است که می‌توانند در مقابل سرمای زیاد مقاومت کنند. با بازدید از کاروانسرای شاه عباسی نیر متوجه میزان اهمیت معماری و هوش سازندگان این بنا می‌شوید.
کاروانسرای شاه عباسی جاده لار – گراش

کاروانسرای بعدی در جاده لار – گراش ساخته شده. البته اینجا مکانی برای بازدید و تفریح نیست. متاسفانه رسیدگی چندانی هم به آن نشده است. اما می‌توان گفت که دومین کاروانسرای سنگی ایران در بین کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران است.

این مکان مستطیل بلندی است که دورتادور آن را حجره‌ها (یا همان اتاق‌ها) تشکیل داده‌اند. این کاروانسرا در منطقه‌ای ساخته شده که شیراز را به بندرعباس مرتبط می‌کند پس جای خوبی برای استراحت تاجران دوران صفوی بوده است. جالب است که بدانید این منطقه، یعنی لارستان به طور کلی ۱۴ کاروانسرای مختلف دارد. بازدید از این مکان‌ها ما را به تاریخ خودمان نزدیک می‌کند.
کاروانسرای ابوزیدآباد

اگر می‌خواهید علاوه بر بازدید از مکان تاریخی، تفریح خانوادگی هم داشته باشید پیشنهاد ما کاروانسرای ابوزید آباد است. میان همه کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران این مکان جزو آن دسته از کاروانسراهای ترمیم شده است که این روزها عموم مردم می‌توانند از آن بازدید کنند و تفریحی در کاشان داشته باشند.

کاروانسرای ابوزید آباد به نام «آبروز شاه عباسی» هم شناخته می‌شود. این کاروانسرا ۲۹ اتاق دارد که این روزها با اضافه شدن امکانات جدید مثل سرویس بهداشتی و غذای آماده گردشگرانی زیادی را به طرف خود جذب کرده است.
کاروانسرای شاه عباسی اهر

مردم محلی آن را «گویجه بل» صدا می‌کنند. این کاروانسرا حیاط ندارد و به صورت کاملا سرپوشیده ساخته شده است. می‌دانیم که استان آذربایجان زمستان‌های سردی دارد. پس طبیعی است که این مکان هم برای مسافران آن دوره طوری ساخته شده که از سرمای بیرون در امان بمانند.

اگر برای بازدید از این کاروانسرا برنامه‌ریزی می‌کنید بهار و تابستان بهترین فصل برای دیدن آن است. البته این کاروانسرا هم جنبه تفریحی ندارد و باید خودتان را برای بازدید از یک مکان تاریخی متفاوت آماده کنید.
کاروانسرای شاه عباسی کرج

یکی دیگر از کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران که این روزها می‌توان از آن به عنوان یک مکان تفریحی/ تاریخی بازدید کرد کاروانسرای شاه عباسی کرج است. بازدید از این کاروانسرا برای تهرانی‌ها سخت نیست و فقط کافی است که سوار متروی تهران -کرج بشوند.

این مکان در دوره صفویه ساخته شد و در دوران قاجار به عنوان پادگان از آن استفاده می‌شده. شاید یکی از دلایل سر پا ماندن آن هم همین باشد. این استفاده از آن مداومت داشته و ترمیم آن باعث از بین رفتن ساختمان نشده. این روزها مکان کاروانسرای شاه عباسی کرج با چند سفره خانه و بازارچه سنتی جای خوبی برای تفریح و دیدار با تاریخ است.
کاروانسرای شاه عباسی ده نمک

هر زمان از جاده تهران – مشهد عبور کردید دیدن کاروانسرای شاه عباسی ده نمک را از دست ندهید. این مکان هم کاملا جنبه تاریخی/ تفریحی دارد و می‌توانید در اتاق‌های آن (که در فصل سرما کرسی هم دارند) به سبک تجار قدیم اتراق کنید.

با توجه به امکانات جدیدی که به این مکان اضافه شده است، در میان کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران که امروزه می‌توان از آنها برای تفریح هم استفاده کرد، کاروانسرای شاه عباسی ده نمک محبوبیت بیشتری دارد. می‌توانید یک شب زیر نور ستاره‌ها در حیاط این کاروانسرا بنشینید و با استفاده از اینترنت مختص مهمانان تجربه خود را یا طرفدارانتان تقسیم کنید.
کاروانسرای شاه عباسی نیشابور

یکی دیگر از کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران که می‌شود از آن به عنوان یک مجموعه تفریحی نام برد کاروانسرای نیشابور است. این بنا هم مثل خیلی از ساختمان‌های هم عصر خودش با آجر ساخته شده. اما استفاده مداوم از آن باعث شده تا هنوز هم مکان خوبی برای حضور مردم باشد.

اصل ساختمان در دوران صفویه ساخته شد است. در دوران قاجار جایی برای نگهداری ایتام و فقیران بوده و در دوران پهلوی پادگان شده است. این روزها هم با اضافه شدن امکانات جدید به عنوان یک مجموعه فرهنگی استفاده می‌شود. علاوه بر اینکه می‌توانیم از فضای سبز زیبای حیاط کاروانسرای شاه عباسی نیشابور استفاده کنیم «موزه نیشابور» در قسمت شرقی کاروانسرا هم بسیار دیدنی است.

در این موزه هم می‌توانیم سنگ قبرهای تاریخی را ببینیم و هم با آداب و رسوم مردم منطقه آشنا شویم. در بخش ویژه آن هم یک نمونه بدل از منشور کوروش قرار دارد.
کاروانسرای قصر بهرام

شاه عباس علاوه بر دستور ساخت کاروانسرا دستور ترمیم بعضی از مکان‌های قدیمی را هم صادر کرده بوده. یکی از این مکان‌ها کاروانسری قصر بهرام است که در دوران ساسانیان شاخته شده. این روزها هم گردشگران می‌توانند از این کاروانسرای سنگی دیدن کنند و هم مکانی برای پاسگاه شکاربانی پارک ملی کویر است.

توصیه می‌کنیم یک شب را زیر آسمان پر ستاره این کاروانسرا صبح کنید. بعد از آن عاشق شب خواهید شد. برای بازدید از این کاروانسرا باید به ۱۵۴ کیلومتری جنوب تهران، جنوب گرمسار، شمال دریاچه نمک سفر کنید.

این بود لیست پینورست از بهترین کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران. شما هم داستان ساخته شدن ۱۰۰۰ کاروانسرای شاه عباسی را شنیده بودید؟ تابه‌‌حال از چند کاروانسرای شاه عباسی دیدن کرده‌اید؟