مالاریا، مهم‌ترین علت مرگ و میر در برخی از کشورهای در حال توسعه

کارشناس بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم‌ پزشکی استان زنجان اظهار کرد: مالاریا هنوز از مهم‌ترین علل مرگ و میر در تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه است.

فریبا هادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به این که موارد بیماری مالاریا از حدود پنج میلیون نفر در پنجاه سال پیش به کمتر از پنج هزار مورد در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ رسیده است، گفت: به دلیل سهولت مسافرت و تبادل جمعیتی با مناطق مالاریاخیز، امکان مشاهده بیمار مبتلا به این بیماری و بازگشت آن در تمام مناطق پاک وجود دارد و خطر بروز همه‌گیری‌های گسترده در مناطق دارای پانسیل انتقال همواره مطرح است.

وی ادامه داد: در ایران در اوایل سال‌های دهه ۱۳۲۰ (زمانی که جمعیت کشور حدود ۱۲ میلیون نفر تخمین زده می‌شد) موارد سالانه مالاریا حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور برآورد می‌شد. در حال حاضر، در نتیجه اجرای نیم قرن برنامه‌های موفق پیشگیری و کنترل، انتقال محلی مالاریا فقط در نواحی محدودی از کشور ایران از جمله استان‌های جنوب و جنوب شرقی رخ می‌دهد و انتشار و انتقال محلی بیماری در سطح کشور به ۳۰ شهرستان که در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان واقع شده‌اند، محدود می‌شود.

این مسئول ادامه داد: به طور کلی الگوی مالاریای کشور از الگوی مالاریای ناپایدار یا فصلی که متاثر از تغییرات آب و هوایی است، تبعیت می‌کند. با توجه به پیشرفت‌های به دست آمده طی اجرای عملیات مبارزه با مالاریا و کاهش قابل توجه میزان بروز بیماری در ۱۰ ساله اخیر، حذف مالاریا در کشور در دستور مشترک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است. هدف نهایی برنامه حذف مالاریا در افق ۱۴۰۰ توقف انتقال محلی بیماری طی سه برنامه پنج ساله است.

هادی افزود: بدیهی است موارد وارده مالاریا در سال‌های اجرای برنامه و حتی پس از آن ممکن است کماکان مشاهده شده و همه تلاش‌ها برای پیشگیری از برقراری زنجیره انتقال آلودگی به ساکنان محلی معطوف می‌شود.

کارشناس بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان تصریح کرد: مبنای طبقه‌بندی مناطق مختلف در این برنامه میزان بروز موارد جدید ناشی از انتقال محلی یا بومی به ازای هر هزار نفر جمعیت در معرض خطر (۱۰۰۰/API) است. موارد اتوکتونوس یا انتقال محلی به مواردی اطلاق می‌شود که ابتلا به مالاریا به خارج از کشور و یا سایر شهرستان‌های مالاریاخیز داخل کشور ارتباطی نداشته باشد.

وی در خصوص علایم بالینی این بیماری خاطرنشان کرد: این بیماری به صورت عفونت حاد و در بیشتر موارد به شکل وخیم ایجاد می‌شود. ویژگی علائم بالینی آن، تب‌های متناوب همراه با حمله دوره‌ای است. چهارگونه از انگل پلاسمودیوم سبب ایجاد مالاریا می‌شوند که از بین آن‌ها مالاریای فالسی‌پاروم، تب دو روز یک بار بدخیم، لرز، عرق، سرفه، اسهال و ناراحتی تنفسی ایجاد می‌کند.

هادی ادامه داد: این بیماری برخی برخی اوقات پیشرفت کرده سبب زردی، اختلال انعقاد خون، نارسایی کبد و کلیه، آنسفالیت حاد، ادم ریوی و مغزی، اغما و مرگ می‌شود.

کارشناس بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان، با اشاره به تعریف مورد مشکوک به مالاریا گفت: هر بیمار با علائم از قبیل تب، لرز، ضعف عمومی و درد عضلانی به همراه سابقه مسافرت به مناطق دارای انتقال محلی موارد مالاریا طی یک ماه گذشته، مورد مشکوک تلقی می‌شود.

وی موارد پیشگیری از بروز بیماری را بهسازی محیط در جهت از بین بردن یا کاهش تکثیر پشه‌های ناقل بیماری با خشکاندن آب‌های راکد و غیرمفید، سمپاشی، لاروکشی، محافظت از گزش توسط پشه با پوشیدن لباس‌های آستین بلند، توری در و پنجره‌ها و پشه‌بند رختخواب‌ها و همچنین پیشگیری دارویی قبل از مسافرت به مناطق پرخطر از یک هفته قبل از ورود به منطقه آلوده تا چهار هفته بعد از ترک محل عنوان کرد.